در برنامه هفتم توسعه، به منظور تسریع در رشد و توسعه صنعت پتروپالایشگاهی ایران، حمایت‌های قانونی و اقتصادی گسترده‌ای برای بخش خصوصی در نظر گرفته شده است. این برنامه با ارائه مشوق‌هایی همچون قانون تنفس خوراک، امکان تهاتر نفت با تجهیزات مورد نیاز و تسهیل در سرمایه‌گذاری، بستری مناسب برای کاهش وابستگی به صادرات نفت خام و افزایش تولید محصولات با ارزش افزوده بالا فراهم می‌کند. این حمایت‌ها نقش کلیدی در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و تقویت توان رقابتی ایران در بازارهای جهانی ایفا می‌کنند.
در همین راستا با فرهاد شهرکی، استاد دانشگاه و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، به گفتگو پرداختیم تا دیدگاه‌های ایشان را درباره اهمیت احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش خصوصی، چالش‌های پیش‌رو و نقش حمایت‌های قانونی و اقتصادی در تحقق این هدف مورد بررسی قرار دهیم.
همچنین در این گفتگو به بررسی پیشنهادات و راهکارهای عملی برای تسهیل سرمایه‌گذاری در این حوزه و افزایش توان رقابتی ایران در بازارهای بین‌المللی پرداخته شد.
احداث پتروپالایشگاه استراتژیک‌ترین گام در جهت توسعه و افزایش تاب‌آوری کشور
فرهاد شهرکی با اشاره به مقاوم سازی اقتصاد انرژی در کشور تاکید می‌کند: احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش غیر دولتی در ایران به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین گام‌ها در جهت توسعه اقتصادی و افزایش تاب‌آوری کشور در برابر چالش‌های بین‌المللی به شمار می‌رود. این پروژه‌ها از منظر اقتصادی، اهمیت بسیار زیادی دارند؛ چرا که می‌توانند کشور را از وابستگی به صادرات نفت خام رهایی بخشند و با تبدیل این منابع به محصولات با ارزش افزوده بالا، نقش قابل توجهی در افزایش درآمدهای ارزی ایفا کنند. پتروپالایشگاه‌ها به عنوان نقطه اتصال صنعت نفت و گاز به زنجیره تولید محصولات پتروشیمی، ظرفیت ایجاد اشتغال گسترده و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی را دارند که این موضوع به طور مستقیم در کاهش نرخ بیکاری و افزایش رشد اقتصادی کشور تأثیرگذار است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: یکی از مهم‌ترین مزایای احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش غیر دولتی، کاهش تأثیرات مخرب تحریم‌های نفتی است. ایران با تولید محصولات متنوع و با ارزش افزوده بالا، می‌تواند بازارهای جدیدی برای صادرات پیدا کند و از خام‌فروشی نفت جلوگیری کند. این استراتژی نه تنها به پایداری اقتصادی کشور کمک می‌کند، بلکه موجب می‌شود که اقتصاد ایران از نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی کمتر تأثیر بپذیرد. افزون بر این، با افزایش ظرفیت پالایش و تولید محصولات پتروشیمی، ایران قادر خواهد بود نیازهای داخلی خود را به طور کامل تأمین کند و حتی به یک صادرکننده مهم این محصولات تبدیل شود. این امر به بهبود تراز تجاری کشور و افزایش ذخایر ارزی منجر می‌شود.
حمایت از احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش غیر دولتی در برنامه هفتم توسعه
شهرکی اظهار داشت: در راستای حمایت از احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش غیر دولتی، برنامه هفتم توسعه مصوب مجلس شورای اسلامی، مشوق‌های متعددی را در نظر گرفته است. از جمله مهم‌ترین این مشوق‌ها، قانون تنفس خوراک است که بر اساس آن، به میزانی که سرمایه‌گذار برای راه‌اندازی واحد پتروپالایشگاهی هزینه کرده است، خوراک رایگان در اختیار واحد مربوطه قرار می‌گیرد. این قانون نه تنها جذابیت اقتصادی پروژه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه به تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک‌های مرتبط با آن کمک می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر قانون تنفس خوراک، در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است که امکان تهاتر ۳۰۰ هزار بشکه نفت روزانه با تجهیزات مورد نیاز پتروپالایشگاه‌ها فراهم شود. این مصوبه به ویژه در شرایط تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی بسیار کمک‌کننده خواهد بود. امکان تهاتر نفت با تجهیزات، بستری مناسب برای دور زدن تحریم‌ها و دسترسی به اقلام راهبردی مورد نیاز کشور فراهم می‌کند که این امر به تسریع در روند احداث و بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها کمک شایانی خواهد کرد. این رویکرد علاوه بر تأمین نیازهای تجهیزاتی کشور، به افزایش همکاری‌های بین‌المللی و تقویت روابط اقتصادی با سایر کشورها نیز منجر می‌شود.
شهرکی در ادامه افزود: در کنار این مشوق‌ها، مجلس شورای اسلامی در برنامه هفتم توسعه، سازوکارهایی برای حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه پتروپالایشگاه‌ها تعیین کرده است. این سازوکارها شامل تسهیل در فرآیندهای اداری، ارائه تسهیلات مالی، ایجاد بسترهای لازم برای جذب سرمایه‌گذاری عمومی در طرح‌های دارای بازدهی و ارزآوری بالا و همچنین تضمین بازگشت سرمایه از طریق قراردادهای طولانی‌مدت خرید محصولات پتروپالایشگاهی می‌باشد. این اقدامات به منظور کاهش موانع سرمایه‌گذاری و افزایش جذابیت اقتصادی پروژه‌ها طراحی شده‌اند.
جمع‌آوری سرمایه‌های مردمی به عنوان ابزاری مؤثر برای تأمین مالی پتروپالایشگاه‌ها
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: با وجود اینکه در برنامه هفتم توسعه مشوق‌های قابل توجهی برای احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش خصوصی در نظر گرفته شده است، مجلس می‌تواند با تصویب مشوق‌های اضافی، سرمایه‌گذاری در این حوزه را بیش از پیش تسهیل کند. یکی از این مشوق‌ها می‌تواند ایجاد سازوکاری برای تشکیل شرکت‌های سهام عام پروژه باشد. این شرکت‌ها با جمع‌آوری سرمایه‌های مردمی، امکان مشارکت گسترده‌تری را فراهم می‌کنند و می‌توانند به عنوان ابزاری مؤثر برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ مانند پتروپالایشگاه‌ها عمل کنند. این روش نه تنها باعث افزایش منابع مالی برای این پروژه‌ها می‌شود، بلکه به ارتقای حس مالکیت و مشارکت عمومی در پروژه‌های استراتژیک ملی نیز کمک می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، دولت می‌تواند پس از احداث پتروپالایشگاه‌ها، از طریق دیپلماسی اقتصادی فعال، به صادرات و فروش محصولات پتروپالایشگاهی در بازارهای بین‌المللی کمک کند. استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک برای ایجاد و گسترش روابط تجاری با کشورهای مختلف می‌تواند به کاهش چالش‌های صادراتی و افزایش درآمدهای ارزی کشور منجر شود. همچنین، مجلس می‌تواند امکان تسهیلات ارزی با گارانتی دولتی یا همان فاینانس را برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و خارجی تسهیل کند. این اقدام به کاهش ریسک‌های مالی و تأمین منابع ارزی مورد نیاز پروژه‌ها کمک می‌کند و جذابیت سرمایه‌گذاری در بخش پتروپالایشگاه‌ها را افزایش می‌دهد. با چنین مشوق‌ها و حمایت‌های تکمیلی، می‌توان چشم‌انداز روشن‌تری برای توسعه صنعت پتروپالایشگاهی در ایران ترسیم کرد.
فرهاد شهرکی افزود: در مجموع، احداث پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش غیر دولتی در ایران نه تنها به عنوان یک ابزار مؤثر برای افزایش ارزش افزوده محصولات نفتی و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام مطرح است، بلکه به عنوان یک راهکار کلیدی برای بهبود تراز تجاری، کاهش تأثیرات تحریم‌های بین‌المللی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار شناخته می‌شود. حمایت‌های قانونی و ارائه مشوق‌های اقتصادی به بخش خصوصی، نقش اساسی در موفقیت این پروژه‌ها ایفا می‌کند و می‌تواند به توسعه صنعت پتروپالایشگاهی ایران در دهه‌های آینده کمک شایانی نماید.
نظر شما