گردشگری، امروزه صنعتی بسیار مهم در تمام جهان است و نقش پر رنگی در شکوفایی اقتصادی کشورها ایفا می کند. از زمان ورود یک گردشگر، او برای تامین غذا و اقامت، رفت و آمد، تفریح و گشت و گذار، خرید سوغاتی و کالا، دیدن جاذبه ها باید هزینه کند. این هزینه ها با آوردن ارز به کشور میزبان، به رونق اقتصادی آن کمک می کند. هر چه تعداد گردشگران بیشتری به کشوری وارد شوند، مشاغل بیشتری ایجاد می شود و این موضوع برای کشورهایی که جمعیت جوانی دارند، بسیار مهم است.

وجود جاذبه های متنوع در شهرها چون اماکن تاریخی، فضاهای سبز، مراکز فرهنگی امکانات ورزشی، تسهیلات مهمان نوازی، مراکز خرید و بازراها و.. جزء پارامترهای مهم شکل‌گیری گردشگری شهری می باشد. تاکید بر توسعه فعالیت های عمران گردشگری شهری، نوسازی بافت های تاریخی شهر، بازسازی فضاهای تفریحی در این حوزه با ارائه تسهیلات مناسب کمک شایانی به توسعه پایدار شهری می کند. 

روز ۲۷ سپتامبر به عنوان روز جهانی گردشگری انتخاب شده و سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UNWTO)، از سال ۱۹۸۰ به بعد هر سال این روز را جشن می گیرد. هدف از انتخاب روزی با این نام و جشن گرفتن آن در واقع بالا بردن دانش و آگاهی مردم دنیا در مورد گردشگری و نشان دادن تاثیر آن بر ابعاد مختلف جامعه از بعد فرهنگی گرفته تا بعدهای اجتماعی و اقتصادی است.

طبق تعریفی که سازمان ملل برای واژه‌ی جهانگرد در نظر گرفته است، جهانگرد کسی است که کشوری به غیر از کشور محل زندگی خود را بازدید کند و این بازدید او با هدف شغلی، مهاجرت و اقامت دائم نباشد. اهداف یک جهانگرد می‌تواند به دلایل زیر باشد: تفریح و استراحت، امور خانوادگی، امور پزشکی، امور ورزشی و مذهبی، ماموریت و یا شرکت در کنفرانس.

جهانگردی تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارد، طبق آنچه که بر جای مانده، رومیان باستان در دوران قبل از اسلام به ایران سفر کرده و در این مورد هم سفرنامه‌هایی نوشته اند. در ابتدا برای این افراد واژه‌ی صیاح در نظر گرفته شد تا اینکه در قرن نوزدهم این واژه عوض شد و اصطلاح جهانگرد و یا توریست به جای آن رسمی شد. 

امروزه گردشگری نقش مهمی در جوامع فرهنگی و اقتصادی کشورها دارد و به عنوان یک پل ارتباطی بین کشورهای مختلف شناخته می‌شود. گردشگری خود اما انواع مختلفی دارد که شکل و کیفیت آن با توجه به انگیزه، اهداف، نیاز و مکان گردشگر تغییر می کند. گاه گردشگر برای تجربه خطر، سفر می کند و گاه برای تن آسایی صرف. گاه برای درمان سفر می کند و گاه برای آموزش. گاه می خواهد دور برود و گاه نزدیک و ده ها دلیل دیگر. از همین روست انواعی از آن همانند گردشگری ماجراجویانه، ورزشی، تفریحی، خرید، کشاورزی، سلامت، زمستانه، بوم گردی و … شکل گرفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد صنعت گردشگری در سال ۲۰۲۲ (۴۰۱-۱۴۰۰) رقمی بیش از یک تریلیون دلار در جهان گردش مالی داشته که از این میزان قاره اروپا موفق به جذب بیش از ۵۰ درصد شده و کشورمان فقط ۰.۶ درصد از این آمار را به خود اختصاص داده است. این آمار و ارقام نشان می‌دهد باید در داخل کشور، به وضعیت گردشگری که صنعتی ثروت‌ساز در دنیا محسوب می‌شود، بسیار بیش از گذشته توجه کرد و موانع رشد آن را مورد بررسی دقیق‌تر قرار داد و نسبت به رفع موانع آن توجه و جدیت داشت.

 به مناسبت روز جهانی گردشگری با احمد دیناری، رئیس اداره سرمایه‌ گذاری و توسعه زیر ساخت‌های اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی به گفت‌وگو پرداختیم که در  ادامه می‌خوانید.

از بعد ظرفیت گردشگری مشکلی نداریم

احمد دیناری، رئیس اداره سرمایه‌ گذاری و توسعه زیر ساخت‌های اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: از آن‌جایی که ایران هم عضو سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) است، هرساله این روز را در کشور گرامی‌ می داریم. امسال هم طبق روال‌ سال‌های گذشته گردشگری و صلح شعار امسال انتخاب شده است، یعنی تمام کشورهای عضو این سازمان تمام فعالیت‌های‌شان را هم در بُعد داخلی و هم خارجی در حوزه گردشگر و صلح انجام بدهند. ما هم به عنوان یکی از اعضای این سازمان برنامه‌های در ارتباط با گردشگری و صلح برگزار می‌کنیم.

وی در ادامه افزود: از لحاظ ظرفیت‌ها طبیعی، تاریخی و فرهنگی ایران جزء کشورهای ممتاز به حساب می‌آید، یعنی از لحاظ ظرفیت گردشگری هیچ مشکلی نداریم. تنها چالشی که ما در حوزه گردشگری داریم بحث ورود گردشگران خارجی است که نیازمند زیرساخت‌های در این زمینه هستیم.

دیناری ازراه‌های جذب گردشگر به داشتن روابط مناسب دیپلماسی بین‌المللی اشاره کرد و عنوان کرد: گردشگری یکی از شاخه‌های دیپلماسی است و کمک می‌کند تا ارتباطات فرهنگی بین کشورها بیشتر شود. یک بخش دیگر از جذب گردشگران نیز به این برمی‌گردد که در داخل کشور چه برنامه‌های اجرایی و پیاده شود. امیدوار هستیم که مسئولین در سطح ملی هم به روابط دیپلماتیک و هم برنامه‌های زیرساختی توجه کنند تا شاهد رشد حضور گردشگران در کشور باشیم.

رئیس اداره سرمایه گزاری گردشگری با تاکید بر اینکه باید از ظرفیت‌های موجود در کشور به خوبی استفاه کرد بیان کرد: برای کشورهای که بازار هدف ما هستند، باید تسهیلات دولتی در حوزه گردشگری  فراهم شود. به طور مثال کشورهای هدف برای خراسان رضوی شامل عربستان سعودی، کویت، بحرین، عمان، عراق و امارات متحده عربی است و در آسیای میانه افغانستان، تاجیکستان، پاکستان و شبه قاره است.

وی در ادامه افزود: یکی دیگر از موارد موثر  در زمینه جذب گردشگران، بازاریابی و تبلیغات است.می توان بخشی از این کار را با فرستادن رایزن‌های فرهنگی انجام داد که متاسفانه به قدر کافی به آن توجه نمی‌شود. حتی می توانیم برای توسعه این امر شرکت‌های که تور گردشگری برگزار می‌کنند را حمایت‌ و زمینه‌های مطلوب را برای انها فراهم کنیم.

گردشگری سلامت را فراموش نکنیم

دیناری در مورد گردشگری سلامت گفت: گردشگری سلامت یکی از بخش‌های مهم در حوزه گردشگری است که خوشبختانه فعالیت ما در این زمینه جریان دارد اما کافی نیست. بازهم روابط دیپلماتیک در این زمینه نقش اساسی دارد، در حوزه درمانی زیر ساخت‌های خوبی در شهرهای مشهد، تهران، شیراز و... وجود دارد. تسهیل در صدور ویزاهای درمانی، هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط و ایجاد تسهیلات برای مراکزی که در حوزه سلامت فعالیت می‌کنند، می‌تواند که گردشگران سلامت را ترغیب کند تا به ایران سفر کنند.

این کارشناس با تاکید بر تقویت روابط دیپلماتیک با کشورهای مختلف اظهار کرد: در پایان برنامه هفتم یعنی سال ۱۴۰۷، ما باید به ۱۵میلیون گردشگر خارجی برسیم که نیازمند تلاش همه جانبه دستگاه‌های مرتبط می‌باشد. فعالیت هرچه بیشتر رایزن‌های فرهنگی می‌تواند در جذب گردشگر موثر واقع شود و به آنچه در پایان برنامه هفتم پیش بینی شده برسیم.

رئیس اداره سرمایه‌گذاری گردشگری استان تصریح کرد: در هفته بزرگداشت گردشگری در خراسان رضوی ۲۰ پروژه سرمایه‌گذاری گردشگری با حجم ۴.۱۰۰ میلیارد توامان به مرحله افتتاح رسیده است که برای ۴۱۷ نفر اشتغال ایجاد می‌شود. حدود ۱۲۰۰ تخت هم به تعداد تخت‌های اقامتی استان در شهرستان‌های مشهد، تربت حیدریه و طرقبه شاندیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. 

وی در پایان درباره رشد گردشگری ایران عنوان کرد: هفته گردشگری امسال نسبت به سال گذشته رشد خوبی داشته است. میزان سرمایه‌گذاری که امسال قرار است به بهره‌برداری برسد نسبت به سال گذشته ۱۵۳درصدر رشد داشته است. اشتغال در این زمینه نیز نسبت به زمان مشابه آن در سال گذشته حدود ۶۲درصد است. در نهایت باید بگویم ۶ درصد به تخت‌های اقامتی به صورت غیر متمرکز در استان افزوده شده است.

خدابخش حکیمی – خبرنگار تحریریه جوان قدس