یک دکترای ایمنی و عضو هیئت علمی گروه بهداشت حرفه ای و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه با بیان این مطلب به قدس آنلاین می گوید: ایمنی موضوع گمشده ای است که تمام جامعه بهداشت حرفه ای کشور چه دانشگاه ها و چه بدنه دولت از جمله ادارات بازرسی کار و مراکز بهداشتی که متولی ایمنی و بهداشت حرفه ای هستند و حتی بخش های خصوصی باید نسبت به حفظ و ارتقای آن بکوشند.

دکتر ابوالفضل قهرمانی می افزاید: هرچند همه تلاش ها بر این است که ایمنی رعایت شود اما سختی این کار، تنها مشکل کشور ما نیست بلکه در همه کشورهای توسعه یافته موضوع ایمنی هنوز جای کار دارد.

در واقع کشورهای توسعه یافته صنعتی این راه را زودتر از ما شروع کرده اند و موفقیت هایی نیز در طول زمان به دست آورده و توانسته اند در مقایسه با ۴۰ یا ۵۰ سال پیش تعداد حوادث و بیماری های ناشی از کار خود را کاهش دهند.

این استاد دانشگاه با اشاره به آمارهای موجود می گوید: آمارها نشان می دهد هنوز تعداد حوادث و بیمارهای ناشی از کار در  همه کشورهای در حال توسعه، از جمله کشور ما حدود ۴ تا ۱۰ برابر کشورهای توسعه یافته صنعتی است که این موضوع هزینه های بسیار زیادی برای جامعه ما دارد.

در واقع سازمان بین المللی کار به عنوان یکی از متولیان رسمی در این زمینه عنوان می کند حدود ۴درصد تولید ناخالص ملی کشورها به موجب حوادث و بیماری های شغلی و مرتبط با کار از دست می رود و این رقم متوسط کل دنیاست که توسط دولتمردان جوامع نادیده گرفته می شود. بنابراین چنانچه به موضوع ایمنی و بهداشت حرفه ای توجه کنیم می توانیم از بسیاری از خسارت ها و هزینه هایی که در اثر حوادث متحمل می شویم پیشگیری کنیم.

محیط ایمن کاری چه ویژگی هایی دارد؟

قهرمانی بیان می کند: به صورت کلی دو رویکرد در رابطه با ایمنی وجود دارد؛ رویکرد نخست، آدم های ایمن و رویکرد دیگر، محیط کار یا سازمان های ایمن هستند.

امن کردن افراد، فرایندی طولانی دارد که باید آن را از مهدکودک ها، مدارس و دانشگاه ها شروع کرد و مفاهیم ایمنی و بهداشتی را به آنان آموزش داد تا افرادی بار بیایند که رفتارهای ایمن در ایشان نهادینه شود. 

بنابراین هنگامی که همین افراد در محیط کار قرار می گیرند مقاومت زیادی در مقابل آیین نامه های ایمنی از خود نشان نمی دهند و ایمنی را رعایت می کنند چراکه ایمنی از ابتدا در ذهن آنان نهادینه شده و آموخته اند که ایمن انجام دادن هر کاری اصول خاصی دارد. 

این دکترای ایمنی می گوید: متأسفانه در جامعه ما این موضوع کمتر دیده می شود چون نهادهایی که باید در این زمینه یکسری اقدامات انجام دهند خیلی فعال نبوده و این اتفاق در جامعه شغلی رخ نداده است.

قهرمانی تصریح می کند: اصلی در ایمنی وجود دارد که می گوید ارتقای ایمنی در محیط های کاری نیازمند تلاش های بالادستی است. به این معنا که نباید صرفا دنبال مشکلات در داخل محیط کاری یا سازمان بگردیم؛ بلکه بخشی از مشکلات ما ریشه در بیرون از محیط کار دارد.

براساس رویکرد دوم، هنگامی که قصد داریم یک سازمان، شرکت یا خط تولیدی را ایجاد یا راه اندازی کنیم باید توجه کافی به این موضوع داشته باشیم که قرار است کجا راه اندازی شود، چه دستگاه هایی باید خریداری شود و چه نوع فرایندی را با چه حدی از ایمنی قرار است راه اندازی کنیم؟

بنابراین از همان مراحل اولیه طرح، نقشه و راه اندازی، نگهداری و غیره باید موضوع ایمنی را مدنظر داشت وگرنه چنانچه از ابتدا راهی را کج طی کنیم تا آخر به بیراهه خواهیم رفت که این اصل در جامعه ما رعایت نشده است.

موضوع بالادستی یعنی آیین نامه ها و قوانینی که توسط دولت و سازمان های بالادستی وضع می شود همه می توانند در تأسیس کارگاه ها، خرید تجهیزات و راه اندازی فرایندها تاثیر داشته باشند که به نظر می رسد در این زمینه جدیت کافی وجود ندارد.

 قهرمانی معتقد است: محیط های کاری ما به حد لازم ایمن نیستند و حتی پس از راه اندازی، نظارت کافی بر ایمنی کار وجود ندارد.

وی می افزاید: معمولا همه افرادی که در لایه های مختلف حفاظتی مربوط به ایمنی داخل یا خارج سازمان فعالیت دارند با توجه به دانش خود تصور می کنند که کار را به طور صحیح انجام می دهند اما تحقیقات نشان می دهد در عمل یکسری نواقص و شکاف ها وجود دارد که سبب به وجود آمدن حوادث شغلی و مرتبط با کار می شود.

موضوع بیمه به عنوان آخرین اولویت است و در حقیقت آن را به عنوان کنترل در نظر نمی گیریم تلاش ما این است در جاهایی که میزان ریسک خطرات خیلی زیاد است فرایند را متوقف کنیم و اقدامات کنترلی لازم را از جمله اقدامات مهندسی، مدیریتی، اجرایی و غیره انجام دهیم.

هنگامی که ریسک پایین تر باشد زمان یک یا دو ماهه ای را به کنترل اختصاص می دهیم. بخشی از ریسک ها قابل حذف یا کاهش به اندازه کافی نیستند و نمی توان برای آن کاری انجام داد؛ در این شرایط موضوع بیمه مطرح می شود تا کارفرمایان بتوانند تضمینی برای سرمایه خود داشته باشند.

بنابراین پس از اینکه کنترل های لازم انجام شد و احتمال حادثه به صفر نرسید موضوع بیمه به میان می آید.

سلب مسئولیت کارفرمایان

در قوانین و آیین نامه های کشور ما وظایف کارفرمایان وظایف کنترلی، آموزشی، تأمین تجهیزات ایمن و مناسب برای کارگران است و موضوع بیمه به نوعی در اولویت نیست و تنها برای ریسک های باقیمانده که قابل حدف نیست و احتمال وقوع حادثه و شدت پیامدهای آن به اندازه کافی کاهش نیابد، مطرح می شود.

این در حالی است که با وجود بیمه نیز هیچ گاه مسئولیت کارفرمایان سلب نمی شود بنابراین طبق قانون چنانچه حادثه ای اتفاق بیفتد مدیر ارشد سازمان یا کارفرما در برابر حادثه و مشکلاتی که درباره ایمنی وجود دارد مسئول است چراکه نمی توان بیمه را به عنوان یک روش کنترلی در نظر گرفت و  از خود سلب مسئولیت کرد.