در تمام سال‌های برگزاری کنکور، نتایج این آزمون مهم پیش از آغاز سال تحصیلی جدید اعلام می‌شد اما دو سال است که سال تحصیلی ورودی‌های جدید دانشگاه‌ها با تأخیر آغاز می‌شود.
یکی از دلایلی که این تأخیر را در سال گذشته رقم زد تأثیر ۴۰درصدی سوابق تحصیلی در نتایج داوطلبان بود که به آموزش و پرورش فرصت بیشتری برای بررسی سوابق تحصیلی داوطلبان را داد.
در واقع عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش توپ تأخیر در اعلام نتایج را به زمین آموزش و پرورش انداخت، چرا که بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش، آموزش و پرورش براساس تقویم تا اوایل مرداد فرصت داشته سوابق تحصیلی داوطلبان را به سنجش ارائه دهد.
گفته می‌شود مقصر بعدی این تأخیر، گرمای بیش از اندازه هوا در نیمه مرداد و تعطیلی سراسری ادارات بود که اعلام نتایج را با تأخیر مواجه کرد.
امسال هم قرار است سال تحصیلی ورودی‌های جدید دانشگاه‌ها برای دومین بار به دلیل تأخیر در اعلام نتایج آزمون سراسری با تأخیر آغاز شود.
پورعباس نخستین هفته مهر امسال از اعلام نتایج آزمون سراسری در دهه پایانی مهرخبر داده و گفته بود با تجمیع نتایج دانشگاه‌های دارای مصاحبه و شرایط خاص، نتایج نهایی اعلام می‌شود.
رئیس سازمان ملی سنجش این‌بار در خصوص چرایی این تأخیر گفته است: امسال به واسطه چند موضوع همچون شهادت رئیس‌جمهور شهید و برگزاری انتخابات، برگزاری آزمون دو هفته با تأخیر همراه بود.
این در حالی است که ۲۲مرداد امسال، یعنی درست دو ماه پیش، مشاور سرپرست سازمان ملی سنجش باز هم پای وزارتخانه آموزش و پرورش را به این ماجرا باز کرد.
علیرضا کریمیان به خبرگزاری مهر گفته بود اعلام نتایج کنکور ۱۴۰۳ و آغاز فرایند انتخاب رشته به دلیل تأخیر در دریافت نمرات نهایی سوابق تحصیلی از وزارت آموزش و پرورش به تعویق افتاده است. برای اعلام رتبه و انتخاب رشته داوطلبان آزمون سراسری۱۴۰۳ منتظر دریافت نمره کل تراز شده سوابق تحصیلی از آموزش و پرورش هستیم.
با توجه به نقش ۵۰درصدی سوابق تحصیلی در نمره کل آزمون سراسری، تا زمانی که نمره کل تراز شده سوابق تحصیلی داوطلبان به سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور ارائه نشود امکان تولید نمره کل آزمون، تعیین تراز و رتبه داوطلبان برای انتخاب رشته وجود ندارد.
به نظر می‌رسد تأخیر در اعلام نتایج آزمون سراسری علاوه بر ایجاد نگرانی و سردرگمی داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها، روند فعالیت آموزشی دانشگاه‌ها را نیز با مشکل مواجه کند؛ موضوعی که کارشناسان، آن را تأیید می‌کنند؛ اما مسئولان آموزش عالی رد می‌کنند.
چرا تأخیر؟
یک کارشناس آموزشی چرایی تأخیر در اعلام نتایج آزمون سراسری را این‌گونه برای ما توضیح می‌دهد: چون در سال‌های اخیر نتایج پذیرفته‌شدگان دانشگاه آزاد همزمان با نتایج سراسری اعلام می‌شود و از طرفی باید زمان بسیار زیادی را منتظر رشته‌های نیمه متمرکز ماند، اعلام نتایج کمی به درازا می‌انجامد.
مرتضی مجدفر ادامه می‌دهد: رشته‌های نیمه متمرکز، مصاحبه دارند؛ یعنی ابتدا باید اطلاعات داوطلبان از فرم انتخاب رشته آن‌ها استخراج و سپس اسامی پذیرفته‌شدگان به دانشگاه‌هایی که رشته‌های نیمه‌متمرکز دارند اعلام شود و پس از آن، مصاحبه انجام و نتیجه مصاحبه برگردانده شود. همین فرایند بسیار طولانی مشکلاتی اینچنینی را به دنبال خواهد داشت.
وی به تنوع بسیار زیاد رشته‌های نیمه‌متمرکز و زمانبر بودن نتایج آن‌ها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این درحالی است که در یکی دو سال اخیر تصحیح اوراق امتحانی دانش‌آموزان متوسطه موجب شده معدل داوطلبان دیرتر آماده شود و از طرفی محاسبه تأثیر معدل در نتیجه کنکور، فرایند بسیار طولانی را پیش روی داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها قرار داده است.
مجدفر می‌افزاید: با اینکه امتحانات نهایی در زمان مقرر برگزار شد و بسیاری از نتایج هم در موعد خود به دست مدارس رسید، اما نکته اینجاست با وجود تصحیح اوراق به صورت الکترونیکی در برگزاری کنکور، سازمان سنجش زمان زیادی برای بررسی نتایج کنکور داشته است.
این کارشناس آموزشی با گلایه از تأثیر معدل بر نتیجه کنکور و طولانی شدن این روند می‌گوید: دو نفر که من آن‌ها را می‌شناسم و هر دو رشته هنر و بازیگری را انتخاب کرده‌اند یکی با رتبه هزار قبول نشده، اما نفر بعد با رتبه ۸هزار در رشته بازیگری پذیرفته شده است؛ یعنی معدل چقدر می‌تواند در قبولی تأثیر داشته باشد؟
وقتی نمونه‌های اینچنینی را می‌بینید ناخودآگاه این ذهنیت برایتان ایجاد می‌شود که شاید این اطلاعات در نتایج کنکور هم به‌درستی اعمال نمی‌شود، نه اینکه بگوییم در نتایج دستکاری صورت می‌گیرد، اما اشتباهاتی شبیه این موارد می‌تواند موجب متضرر شدن داوطلبان شود.
ایجاد استرس و شبهه برای داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها
مجدفر یکی دیگر از پیامدهای دیر اعلام شدن نتایج را استرسی می‌داند که به والدین و شرکت‌کنندگان کنکور وارد می‌شود و می‌گوید: همین دیر اعلام شدن نتایج علاوه بر ایجاد شبهه‌های بسیار برای خانواده‌ها و داوطلبان، نگرانی آن‌ها را دوچندان می‌کند؛ هرچند از قبل نیز تأخیر در اعلام نتایج را به اطلاع خانواده‌ها و داوطلبان رسانده باشند.
این کارشناس آموزشی با اشاره به اینکه هنوز مشخص نیست چه زمانی دانشجویان جدید می‌توانند به کلاس‌های درس بروند، ادامه می‌دهد: تأخیر در اعلام نتایج کنکور نه تنها روی برنامه‌ریزی تحصیلی دانشجویان تأثیر می‌گذارد، بلکه موجب بروز مشکلات بسیار و اختلال در عملکرد و برنامه‌های دانشگاه‌ها خواهد شد.
در خوشبینانه‌ترین حالت، اول آبان آغاز نیمسال نخست تحصیلی دانشجویان جدید خواهد بود. این نیمسالِ تازه‌واردها با احتساب امتحانات، تا اواسط اسفند طول خواهد کشید و نیمسال دوم هم تا مرداد سال بعد ادامه دارد؛ به همین دلیل این موضوع موجب می‌شود استادان دانشگاه یا مواد درسی را کاهش دهند و یا دانشگاه‌های معتبر مثلاً درس دو واحدی را به جای دو ساعت در هفته سه ساعت ارائه دهند تا کیفیت آموزش پایین نیاید که البته این موضوع فشار دوچندانی را به دانشجو وارد می‌کند و در نهایت باز هم دانشجویان متضرر خواهند شد.
این کارشناس آموزشی با گلایه از نبود برنامه‌ریزی صحیح در سازمان سنجش و وزارت آموزش و پرورش در اعلام نتایج کنکور به‌خصوص در یکی دو سال اخیر می‌گوید: به نظر می‌رسد سیستم‌های کامپیوتری به تنهایی در روند اعلام نتایج تأثیرگذار نیستند و به عبارتی در برخی موارد نیاز است نمرات، رتبه و... به صورت دستی ثبت شوند و این موضوع موجب طولانی شدن روند اعلام نتایج می‌شود؛ درحالی که به نظر نمی‌رسد خواندن پرسش‌نامه توسط ماشین و دیدن آن نیاز به زمان زیادی داشته باشد.
محمدرضا نیک‌نژاد، دیگر کارشناس آموزشی هم می‌گوید: روند منظم و درستِ اعلام نتایج کنکور در حال از بین رفتن است؛ چندین دهه بود که نتایج کنکور پیش از مهر اعلام می‌شد تا دانشجویان همزمان با آغاز سال تحصیلی به دانشگاه بروند. همیشه مهر آغاز سال تحصیلی در کشور بوده است. البته تلاش‌هایی برای تغییر آغاز سال تحصیلی انجام شد، اما مجلس همچنان بر ماه مهر تأکید داشت. در این شرایط وقتی اعلام نتایج با تأخیر همراه می‌شود، مشکلات زیادی به وجود می‌آید.
از طرفی مسئله دیگر، نامشخص بودن شرایط این افراد است. رتبه این دانش‌آموزان اعلام شده و آن‌ها تعیین رشته هم کرده‌اند، اما باید منتظر اعلام نتایج بمانند؛ در صورتی که وقتی نتایج پیش از مهر اعلام شود، فضایی برای انتخاب‌های بعدی به وجود می‌آید، اما در چند سال اخیر، این فرصت از داوطلبان گرفته شده است. این شرایط برای دانش‌آموزان آسیب‌زاست، زیرا در شرایطی در آزمون شرکت کرده‌اند که تغییرات ساختاری در کنکور ایجاد شده بود. همچنین امکان سازگاری با محیط دانشگاه نیز از این داوطلبان سلب می‌شود.
مشکل خاصی برای دانشجویان ایجاد نمی‌شود
چنان‌که پیش از این نیز اشاره کردیم نگاه مسئولان سازمان سنجش و وزارت علوم در این خصوص با یکدیگر متفاوت است.
برای مثال رئیس اسبق سازمان سنجش آموزش کشور، نگاه بدبینانه‌ای که در خصوص تأثیر دیرهنگام نتایج کنکور بر عملکرد فعالیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی خواهد داشت را رد می‌کند و معتقد است: تأخیر در اعلام نتایج کنکور از ماه‌ها پیش به اطلاع خانواده‌ها می‌رسد. الان سوابق تحصیلی در نتایج کنکور تأثیر زیادی دارد و به همین دلیل ممکن است این نتایج و اعلام معدل‌ها دیرتر به سازمان منعکس شود و همین تأخیر در زمان اعلام نتایج تأثیرگذار است.
حسین توکلی به ما می‌گوید: چون از قبل، زمان اعلام نتایج اعلام می‌شود، مشکل خاصی برای دانشجویان ایجاد نخواهد کرد، بنابراین دانشگاه‌هایی که دانشجویان جدید را پذیرش کرده‌اند هم حتماً پیش‌بینی‌های لازم را برای ثبت‌نام و تأخیر به وجود آمده به عمل آورده‌اند.
مشاور سرپرست سازمان ملی سنجش و مدیرکل روابط عمومی این سازمان نیز در خصوص چرایی تأخیر در اعلام نتایج آزمون سراسری در سال‌های اخیر به قدس می‌گوید: نوبت دوم آزمون سراسری طبق تقویم قرار بود هشتم تیر امسال برگزار شود که به دلیل پیش آمدن موضوع برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، دو هفته به تعویق افتاد و به همین دلیل نتایج کنکور ۱۴۰۳ هم با تأخیر اعلام شده است.
علیرضا کریمیان با اشاره به اینکه زمان برگزاری آزمون سراسری و همچنین اعلام نتایج آن‌ها معمولاً طبق برنامه‌ریزی انجام می‌شود و مشکلی هم در این زمینه وجود ندارد، می‌گوید: در واقع آزمون‌ها در اوایل خرداد برگزار و نتایج آن‌ها هم اواخر شهریور و حداکثر در روزهای نخست مهر اعلام می‌شود. در چند سال اخیر هم به جز هنگام شیوع کرونا که موجب شد زمان برگزاری و اعلام نتایج کنکور با تأخیر مواجه شود، دیگر مشکل خاصی در این زمینه نداشتیم. امسال هم که به دلیل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این اتفاق افتاد و این موضوع دست ما نبود، یک موضوع برای کل کشور بوده است.
وی ادامه می‌دهد: بین زمان برگزاری آزمون و اعلام نتایج آن یک فرصتی لازم است و اگر زمان آزمون به هر دلیلی با تأخیر مواجه شود به‌طور طبیعی این تأخیر را در زمان اعلام نتایج آزمون هم خواهیم داشت.
کریمیان در خصوص پیامدهای احتمالی تأخیر در اعلام نتایج آزمون که به طور طبیعی تأخیر دو سه هفته‌ای حضور دانشجویان را در دانشگاه‌ها به دنبال دارد هم می‌گوید: وزارت علوم و معاونت آموزشی این وزارتخانه و همچنین دانشگاه‌های کشور از قبل در جریان أخیر پیش آمده در برگزاری و اعلام نتایج آزمون سراسری قرار گرفته‌اند و برای اینکه دانشجویان به لحاظ آموزشی دچار مشکل نشوند قطعاً پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم را کرده‌اند اما اینکه به چه نحوی می‌خواهند این کار را انجام دهند باید خود وزارت علوم به این مسئله پاسخ دهد.
کلاس جبرانی می‌گذاریم
اما رضا نقی‌زاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ما می‌گوید: زمان برگزاری آزمون سراسری و اعلام نتایج آن مربوط به وزارت آموزش و پرورش و سازمان سنجش می‌شود. بهترین حالت برای وزارت علوم در این خصوص این است نتایج کنکور تا پیش از مهر اعلام شود تا به این ترتیب کار ثبت‌نام و پذیرش دانشجویان در دانشکده‌ها به‌موقع انجام شود و دانشجویان از اول مهر سر کلاس‌ها حضور پیدا کنند؛ اما اگر به هر دلیل اعلام نتایج با تأخیر همراه شود ما برای جبران زمان از دست رفته از راهکارهایی مثل کلاس‌های جبرانی استفاده می‌کنیم تا دانشجویان متضرر نشوند. مثلاً ما ۱۶ هفته آموزشی در هر ترم داریم و در صورتی که دانشگاه‌ها با تعطیلی‌های پیش‌بینی نشده مواجه شوند و یا مثل امسال نتایج آزمون دیراعلام شود کلاس‌های جبرانی برای دانشجویان برگزار می‌شود. مثلاً اگر قرار بود برای درسی فقط هفته‌ای یک جلسه کلاس تشکیل شود حالا در این شرایط هفته‌ای دو جلسه تشکیل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه برنامه برگزاری کلاس‌های جبرانی برای دانشجویانی که کلاس‌های آن‌ها با تعطیلی همراه می‌شود به صورت معمول خود در دستور کار دانشگاه‌های کشور است، تصریح می‌کند: با این وجود برای مدیریت تأخیر به وجود در اعلام نتایج آزمون امسال در جلسه معاونان آموزشی دانشگاه‌ها که هفته آینده برگزار می‌شود به صورت ویژه بر برگزاری کلاس‌های جبرانی برای دانشجویان جدید تأکید می‌شود.
نقی‌زاده در خصوص راهکارش برای اینکه نتایج آزمون‌ها به‌موقع اعلام شود تا مشکل خاصی در فرایند ثبت‌نام دانشجویان و حضور آن‌ها در کلاس‌های درس از اول مهر پیش نیاید، می‌گوید: برگزاری آزمون و اعلام نتایج مربوط به ما نمی‌شود و مسئولیت این موضوع با سازمان سنجش کشور است اما درخواست ما از این سازمان این است نتایج به‌گونه‌ای اعلام شود که کلاس‌های دانشجویان با آغاز سال تحصیلی همزمان شود و اگر این اتفاق نیفتد با استفاده از راهکار کلاس‌های جبرانی و دیگر موارد ازجمله مدیریت در برگزاری امتحانات تلاش می‌کنیم به لحاظ آموزشی ضرری متوجه دانشجویان نشود.
محمود مصدق- مهدی توحیدی
نظر شما