شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد مدرن، نقشی کلیدی در توسعه پایدار و رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها با تکیه بر نوآوری و تحقیق، توانسته‌اند راهکارهایی برای حل مشکلات صنعتی و فناوری ارائه دهند که نتیجه آن کاهش وابستگی به واردات و افزایش تولیدات با ارزش افزوده بالا است. در ایران نیز، اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌خوبی درک شده و در برنامه هفتم توسعه، مجموعه‌ای از مشوق‌ها و حمایت‌های کلیدی برای تقویت و توسعه این شرکت‌ها در نظر گرفته شده است. این مشوق‌ها نه‌تنها زمینه را برای رشد اقتصادی فراهم می‌کنند، بلکه فرصت‌های شغلی برای نیروی تحصیل‌کرده و متخصص ایجاد کرده و مسیر شکوفایی استعدادهای داخلی را هموار می‌سازند.
در همین راستا با رمضان رحیمی دشتلویی، نماینده مردم شریف فلاورجان و عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، گفتگو کردیم تا نظرات ایشان را درباره مشوق‌های حمایتی برنامه هفتم توسعه از شرکت‌های دانش‌بنیان جویا شویم. ایشان با اشاره به اهمیت این مشوق‌ها بیان کردند که این حمایت‌ها می‌تواند در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار موثر باشد. به‌ویژه در شرایط کنونی که کشور نیازمند عبور از خام‌فروشی و حرکت به سوی تولیدات با ارزش افزوده بالاست، این مشوق‌ها نقش کلیدی در تقویت نوآوری و رشد فناوری دارند. همچنین تأکید کردند که اجرای دقیق این سیاست‌ها و هماهنگی بخش‌های مختلف دولت برای تصویب و عملیاتی کردن این برنامه‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت قابل‌توجهی در صنایع مختلف شود و به شکوفایی استعدادهای جوان و متخصصان کشور کمک شایانی کند. این حمایت‌ها نه‌تنها بار مالی و بروکراسی‌های اداری را از دوش شرکت‌های دانش‌بنیان برمی‌دارد، بلکه مسیر را برای تمرکز این شرکت‌ها بر فعالیت‌های اصلی و نوآورانه خود هموار می‌کند.
رحیمی دشتلویی می‌گوید: شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور محرکه توسعه علمی و فناورانه کشور، اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد مدرن دارند. این شرکت‌ها با تکیه بر دانش و نوآوری‌های علمی، نه‌تنها قادرند محصولات و خدمات با ارزش افزوده بالا تولید کنند، بلکه می‌توانند زمینه‌ساز تحولات عظیم در حوزه‌های صنعتی، کشاورزی، و خدماتی باشند. شرکت‌های دانش‌بنیان، با بهره‌گیری از پتانسیل‌های تحقیق و توسعه، نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات و توسعه فناوری‌های داخلی ایفا می‌کنند. به‌ویژه در شرایطی که کشور با چالش‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها روبه‌رو است، نقش این شرکت‌ها در تقویت تولید ملی و کاهش وابستگی به خارج اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس خاطرنشان می‌کند: یکی از مهم‌ترین فواید شرکت‌های دانش‌بنیان، ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی انسانی تحصیل‌کرده و متخصص است. با توجه به نرخ بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، وجود شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند فرصتی برای بروز و شکوفایی استعدادها فراهم آورد. این شرکت‌ها بستر مناسبی برای جذب و به‌کارگیری نیروهای متخصص در حوزه‌های مختلف فناوری و نوآوری ایجاد می‌کنند و از طریق مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی و صنعتی، به رشد و پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان کمک می‌کنند. از طرف دیگر، حضور فعال نیروی تحصیل‌کرده در این شرکت‌ها موجب انتقال دانش و فناوری‌های نوین به صنایع مختلف می‌شود و کشور را به سوی خودکفایی در تولید محصولات راهبردی سوق می‌دهد.
رحیمی دشتلویی اظهار داشت: در برنامه هفتم توسعه، برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان مجموعه‌ای از مشوق‌ها و سیاست‌های حمایتی در نظر گرفته شده است که می‌تواند به تقویت و توسعه این شرکت‌ها کمک کند. یکی از مهم‌ترین مشوق‌ها، اخذ مالیات از صادرات محصولات خام و نیمه‌خام و تخصیص این درآمدها به صندوق نوآوری و شکوفایی است. این اقدام با هدف عبور از خام‌فروشی و حرکت به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر طراحی شده است. با هدایت درآمدهای حاصل از این مالیات به صندوق نوآوری، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند از منابع مالی لازم برای توسعه فعالیت‌های نوآورانه خود بهره‌مند شوند. این امر به‌ویژه در بخش‌هایی که کشور در حال حاضر به صادرات مواد خام وابسته است، می‌تواند منجر به تحول اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و معدنی شود.
وی ادامه می‌دهد: مشوق دیگری که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است، الزام صنایع بزرگ به همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان است. این همکاری می‌تواند در قالب تولید تجهیزات راهبردی داخلی و حمایت از تولید بار اول تحقق یابد. به عبارت دیگر، صنایع بزرگ به‌عنوان مصرف‌کنندگان اصلی محصولات دانش‌بنیان، ملزم به بهره‌گیری از فناوری‌ها و نوآوری‌های داخلی می‌شوند. این سیاست علاوه بر افزایش توان تولید ملی، وابستگی به واردات تجهیزات و فناوری‌های خارجی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کشور در زمینه تولید محصولات پیشرفته به خودکفایی برسد.
رحیمی دشتلویی خاطرنشان می‌کند: حفظ و استمرار اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه نیز از دیگر مشوق‌هایی است که در برنامه هفتم توسعه مورد تأکید قرار گرفته است. این اعتبار مالیاتی نقش بسیار مهمی در تشویق شرکت‌های دانش‌بنیان به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه فناوری‌های جدید دارد. بدون شک، حذف این اعتبار می‌توانست تأثیر منفی بر روند نوآوری در صنایع داشته باشد. اما با تداوم این حمایت مالیاتی، شرکت‌ها تشویق می‌شوند تا به‌صورت مستمر در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کنند و از این طریق، به پیشرفت فناوری در کشور کمک کنند.
عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس در ادامه می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین موانع رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، بروکراسی‌های اداری و هزینه‌های اضافی مربوط به بیمه قراردادها است. این بروکراسی‌ها، به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و نوپا که با محدودیت‌های مالی مواجه هستند، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. برنامه هفتم توسعه با هدف تسهیل فرآیندهای اداری، اقدام به حذف هزینه‌ها و بروکراسی‌های اضافی کرده است تا شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند بیشتر بر فعالیت‌های نوآورانه و تخصصی خود متمرکز شوند. این سیاست می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی زمان و هزینه‌های اداری این شرکت‌ها را کاهش دهد و آنها را از درگیری در فرآیندهای پیچیده اداری رها سازد.
وی ادامه می‌دهد: حذف بروکراسی‌های اداری، به‌ویژه در حوزه بیمه قراردادها، از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان به دلیل پیچیدگی‌ها و هزینه‌های بالای بیمه‌ای، با مشکلات مالی و اداری مواجه می‌شوند و این امر مانع از رشد سریع و بهره‌وری آنها می‌شود. با تسهیل این فرآیندها و کاهش هزینه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به‌طور مستقیم بر فعالیت‌های تخصصی خود تمرکز کنند و به توسعه فناوری‌های نوین بپردازند. این اقدام نه‌تنها به رشد اقتصادی کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز افزایش کارایی و بهره‌وری در شرکت‌های دانش‌بنیان نیز خواهد شد.
نماینده مردم شریف فلاورجان خاطرنشان می‌کند: بنابراین، اجرای صحیح این مشوق‌ها می‌تواند نقش مؤثری در تقویت و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور داشته باشد. اگر این حمایت‌ها به‌درستی انجام شود، شرکت‌های دانش‌بنیان خواهند توانست با تمرکز بر فعالیت‌های نوآورانه خود، به‌صورت مداوم در جهت توسعه فناوری‌های پیشرفته و رفع نیازهای داخلی گام بردارند. از سوی دیگر، این حمایت‌ها زمینه را برای جذب و شکوفایی استعدادهای جوان و تحصیل‌کرده فراهم می‌کند و کشور را به سمت خودکفایی و استقلال اقتصادی سوق می‌دهد.
رحیمی دشتلویی در پایان افزود: ما در کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس، به‌طور جدی در تلاش هستیم تا تمامی موارد پیش‌بینی‌شده در برنامه هفتم توسعه برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور کامل اجرایی شود. این موارد نیازمند تصویب نهایی توسط هیئت وزیران است و اجرای موفق آنها مستلزم همکاری و هماهنگی میان بخش‌های مختلف دولت خواهد بود. به‌عنوان نمونه، در بند «پ» ماده ۹۹ برنامه هفتم به توسعه زنجیره ارزش تولید و عبور از خام‌فروشی اشاره شده است که برای تحقق آن، باید سازوکارهای اجرایی مناسب توسط دولت تصویب و اجرا شود. ما در کمیسیون به‌صورت مستمر با نهادهای مرتبط دولتی همچون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه در ارتباط هستیم و پیگیر اجرایی شدن مصوبات برنامه هفتم برای شرکت‌های دانش‌بنیان هستیم. هدف ما این است که تمام مفاد ماده ۹۹ با دقت و به‌طور کامل عملیاتی شود و برای این منظور، تلاش‌های گسترده‌ای در حال انجام است.
نظر شما