محمدجواد ظریف روز دوشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۳ در سلسله نشست‌های «برای ایران» با موضوع «بررسی راهکارهای تعامل با نخبگان کشورهای منطقه و رفع مشکلات اقامتی آنها در ایران» افزود: یاد و خاطره شهدای مقاومت به ویژه علامه سید حسن نصرالله و دیگر شهدای مقاومت و رزمندگان راه آزادی و حقیقت از جمله امام موسی صدر را گرامی می‌داریم و امیدواریم وضعیت ایشان هرچه زودتر روشن شود.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور با بیان اینکه سیاست منسجمی پیرامون اتباع خارجی در ایران نداریم، افزود: این اتباع می‌توانند غیرقانونی باشند و یا برای یک دوره مقاومت برای تجارت یا تحصیل به ایران بیایند یا برای طولانی مدت به منظور اقامت و مهاجرت وارد ایران شوند.

وی با بیان اینکه برخی می‌پرسند که چرا وقتی نخبگان خودمان از کشور خارج می‌شوند، ما به فکر نخبگان دیگر کشورها هستیم، گفت: اینها از بی‌سیاستی است. وقتی سرمایه‌گذار خارجی به ایران می‌آید، با مشکلاتی مواجه می‌شود که عطای سرمایه‌گذاری را به لقایش می‌بخشد و از ایران خارج می‌شود.

ظریف ادامه داد: شما اگر از ایران خارج شوید، نقش پررنگ سرمایه‌گذارهای لبنانی را مشاهده می‌کنید. اگر در ایران محیط مناسبی را برای آنها فراهم می کردیم می توانستند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

معاون راهبردی رئیس جمهور یکی از روش‌های دیپلماسی را دیپلماسی علمی عنوان و تصریح کرد: آمریکا و شوروی از دهه ۵۰ به دنبال دیپلماسی علمی بودند و دانشگاه‌هایی را برای این منظور، تاسیس کردند که دانشگاه پاتریس لومومبای شوروی به همین دلیل تاسیس شد.

وی تأکید کرد: باید فکری کنیم که دانشجویی به ایران می‌آید و سوبسید ما را دریافت و استفاده می‌کند، یک مبلّغ برای ما باشد اما در ایران آنچنان به دلیل نداشتن سیاست مشخص مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد که خلاف انتظار ما اتفاق می‌افتد.

ظریف افزود: میلیون‌ها پناهنده غیرقانونی در ایران داریم که میلیاردها دلار برای کشور هزینه دارد اما به دلیل نداشتن سیاست مناسب، برای ما مضر است.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور گفت: نگرش ما در زمینه اتباع امنیتی است؛ اگر چنین نگاهی داشته باشیم، موضوع تبدیل به یک تهدید امنیتی می‌شود. در مکتب سازه‌انگاری به اینجا رسیدیم که نگرش شما باعث به وقوع پیوستن اتفاقات می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه نیازمند یک بررسی عمیق و سیاستگذاری جدی هستیم، اظهار داشت: باید فرصت‌ها را ببینیم و براساس آنها جلو برویم؛ فرصت‌های دانشجویان، کارآفرینان، توریست‌های سلامت، زیارتی و گردشگری. با توجه کردن به این فرصت‌ها می‌توان کشور را بیشتر از منابع طبیعی، غنا بخشید.

ظریف تأکید کرد: فرصت‌ها عبور می‌کنند و اگر از آنها استفاده نکنیم، تهدیدآمیز می‌شوند. ایران از این فرصت‌ها زیاد دارد و باید از آنها استفاده کرد.

از توجه به لابی‌های اجتماعی غفلت کرده‌ایم
رایزن سابق فرهنگی ایران در لبنان نیز در این نشست لابی‌های اجتماعی را موضوعی دانست که ایران از آن غفلت کرده است و این لابی‌ها می‌تواند درمورد جذب نخبگان کشورها موثر باشد.

محمدمهدی شریعتمدار افزود: در زمینه جذب نخبگان لازم است که برای فراهم کردن فضا برای حضور نخبگان کشورهای خارجی در ایران، تغییراتی در حقوق بین‌الملل خصوصی ما انجام شود. در زمان اجرای برجام که برخی از شرکت‌های از کشورهای خارجی برای فعالیت به ایران می‌آمدند، برای مثال بعضا در ثبت شرکت‌های خود و یا حتی نامگذاری آنها، دچار مشکل می‌شدند.

وی گفت: از دیگر مشکلات دانشجویان خارجی، مربوط به اخذ ویزاست. دانشجویان به دلیل مشکلاتی که در سامانه مربوطه وجود دارد، امکان دریافت ویزای دانشجویی وجود ندارد و دانشجویان خارجی مجبور به اخذ ویزای معمولی اقامتی می‌شوند.

در این نشست مدیر اندیشکده راهبردی دیاران به ارائه آماری از تعداد دانشجویان خارجی در ایران و زمینه تحصیل آنها پرداخت و برخی از حاضر نیز به طرح موضوعات و چالش‌ها در این زمینه پرداختند.