حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد حوزه و دانشگاه در بیستمین و آخرین نشست از دوازدهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی که با عنوان «نظریه مشارکت در نظام مردم‌سالاری دینی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر که امروز، ۹ آبان‌ماه در دانشگاه طلوع مهر قم به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد، با تأکید بر اینکه هویت و ماهیت اجتماعی در نظام اسلامی وابسته به اعتقادات و باورهای دینی است، بیان کرد: در دنیایی پر از چالش و بحران، افتخار ما این است که به خاندان اهل بیت(ع) وصل هستیم و هویت‌مان در پیروی از ارزش‌های اسلامی تعریف می‌شود.
وی افزود: عمق واقعی مشارکت در جامعه دینی، برخلاف جوامع سکولار که مشارکت را بر پایه عقلانیت و منافع فردی استوار می‌کنند، براساس باورهای اعتقادی و عشق به اهل بیت(ع) شکل گرفته است.
امام خمینی(ره) تئوری مشارکت اجتماعی مبتنی بر ولایت فقیه را طرح کرد
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با ذکر مثال‌هایی از نقش مشارکت‌های مردمی در پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس بیان کرد: در شرایطی که ملت ما در برابر دشمنان داخلی و خارجی قرار داشت، تفکر دینی و روحیه جهادی توانست ملت را متحد کند و آن‌ها را به یک نیروی بزرگ مردمی تبدیل کند. این حضور مردمی، نه‌تنها در پیروزی انقلاب و دوران دفاع مقدس بلکه در ایجاد و تقویت نهادهایی همچون بسیج و سپاه پاسداران نیز نقشی بی‌بدیل ایفا کرد.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه با اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره عقلانیت و دین در موضوع مشارکت اجتماعی، برخی جریانات فکری نظیر اخباریون را که مخالف ورود عقل در تفسیر دین هستند، مورد نقد قرار داد و گفت: امام خمینی(ره) با استناد به عقل و ادله عقلی، نظریه ولایت فقیه را به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین نظریات دینی ارائه دادند. اما برخی از دیدگاه‌ها، همچون جریان اخباری، این عقلانیت را رد می‌کنند. این نگاه محدود و ضدعقلانی با روح اسلام و نیازهای جامعه امروز سازگار نیست.
وی افزود: امام خمینی(ره) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین متفکران دینی و با استفاده از ظرفیت عقلانی دین، توانست تئوری مشارکت اجتماعی مبتنی بر ولایت فقیه را مطرح کند که پس از پیروزی انقلاب به ثمر نشست و الگویی برای نظام‌سازی براساس ارزش‌های دینی شد.
مؤلف کتاب گفتمان انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود نظریه مشارکت اجتماعی در نظام اسلامی را با نمونه‌های غربی و سکولار مقایسه کرد و گفت: هدف از مشارکت در نظام دینی نه صرفاً کسب منافع فردی، بلکه دستیابی به یک جامعه سالم و پویا مبتنی بر اصول اخلاقی و دینی است. این نوع مشارکت برخاسته از آموزه‌های دینی و تجربه انقلاب اسلامی است که به‌جای پیروی از ارزش‌های غربی، سعی در ایجاد هویت دینی و فرهنگی جامعه دارد.
فاصله‌گیری مسئولان از ارزش‌های نظام؛ خدشه‌دار کردن اعتماد عمومی
مهاجرنیا در ادامه به تحلیل آسیب‌های موجود در حوزه مشارکت اجتماعی پرداخت و بیان کرد: یکی از چالش‌های بزرگ ما امروز فاصله گرفتن برخی از مسئولان از اصول و ارزش‌های اولیه انقلاب است که موجب کاهش مشارکت عمومی و ایجاد شکاف بین دولت و ملت شده است. عملکرد ضعیف برخی مسئولان و منافع شخصی آن‌ها نه‌تنها اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده، بلکه موجب سرخوردگی بخشی از جامعه شده است.
وی بر لزوم شایسته‌سالاری و دوری از جناح‌بازی در نظام جمهوری اسلامی تأکید کرد و گفت: شایسته‌سالاری و تعهد به اصول دینی و انقلابی، راهکاری مؤثر برای بازسازی اعتماد از دست‌رفته مردم است. اگر مسئولان با اخلاص و بر مبنای ارزش‌های دینی در خدمت مردم باشند، مشارکت اجتماعی به شکل پایدار تقویت خواهد شد و زمینه برای حل مشکلات و بحران‌های جامعه فراهم می‌شود.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با استناد به آیات قرآن کریم و بهره‌گیری از اصول دینی، چند راهکار اساسی برای تقویت مشارکت اجتماعی و بازگشت به ارزش‌های اولیه انقلاب اسلامی ارائه داد.
وی گفت: در قرآن کریم تأکید شده است که «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُم»؛ اگر شما در راه خدا گام بردارید، خداوند شما را یاری خواهد کرد. به همین ترتیب، اگر مشارکت ما بر پایه ارزش‌های الهی باشد، ثمرات آن هم در جامعه مشهود خواهد بود و مردم نیز با اعتماد بیشتری به سمت همراهی با نظام سوق داده خواهند شد.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر افزود: تحقق وفاق ملی و تقویت وحدت بین نخبگان و مسئولان، از دیگر راهکارهای مؤثر برای کاهش فاصله میان ملت و دولت است.
ترمیم شکاف‌های اجتماعی نیازمند همگرایی نخبگان و مسئولان است
مهاجرنیا با اشاره به شعار وفاق ملی دولت جدید اظهار کرد: برای ترمیم شکاف‌های اجتماعی، همگرایی و تلاش همه‌جانبه نخبگان و مسئولان ضروری است. شایسته‌سالاری و تعهد به منافع ملی به‌جای مصلحت‌های جناحی می‌تواند موجب تقویت بنیان‌های اجتماعی و سیاسی نظام شود.
وی در ادامه بر اهمیت نقش نخبگان و مردم در ایجاد و پایداری نظام اسلامی تأکید کرد و گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در مدت کوتاهی، ساختارهای نظام اسلامی به‌دست امام خمینی(ره) با حمایت مردم شکل گرفت. این موفقیت بی‌نظیر که بدون آزمون و خطاهای طولانی سایر انقلاب‌ها به نتیجه رسید، شاهکاری بزرگ بود که باید به آن افتخار کرد. برای حفظ و تداوم این دستاورد، نیازمند حمایت و آگاهی مردمی و تلاش فکری نخبگان هستیم.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر لزوم آگاهی‌بخشی و همراهی مردم در مسیر توسعه و تقویت ارزش‌های دینی اظهار کرد: در جهان امروز، بسیاری از جوامع بر مبنای ارزش‌های مادی و لیبرالی شکل گرفته‌اند، اما ما بر این باوریم که جامعه اسلامی ما باید از مشارکت واقعی و ارزش‌محور برخوردار باشد تا علاوه بر تحقق سعادت فردی، به‌سمت ایجاد جامعه‌ای سالم و پویا حرکت کند.
وی در پایان جلسه، ضمن تقدیر از حضور فعال مخاطبان در این نشست‌ها، یادآور شد: امیدواریم با زنده نگه‌داشتن اصول اولیه انقلاب و بازگشت به اندیشه‌های امام خمینی(ره)، جامعه‌ای معنوی و همراه با ارزش‌های دینی شکل گیرد که مشارکت اجتماعی در آن براساس آموزه‌های اسلامی تقویت شود و همه در مسیر دعوت به خیر و تقویت ارزش‌های اخلاقی و دینی جامعه قدم بردارند و در این راه با عزم و تعهد، همراه و حامی انقلاب اسلامی که خون‌های زیادی به پای آن نثار شده است، باشند.
نظر شما