نبض اصفهان، این روزها در محله جلفا می‌زند؛ جایی که ایرانی‌های مسیحی، خانه دارند. فروشگاه «دایانا قراخانیان» هم در محله جافاست؛ فروشگاهی نمایشگر سلیقه هر چه تمام‌تر او و دیگر خانم‌های ارمنی در هنرهای دستی. خانم قراخانیان خوش‌خنده و مهربان است. او عضو یکی از جمعیت‌های خیر ارمنی در اصفهان هم هست. ویترین فروشگاه او کافی است که یادمان بیاورد در ایام کریسمس قرار داریم.

*

ارامنه شهر اصفهان از زمان شاه‌عباس اول صفوی به این شهر کوچ کرده‌اند. پیش از آن دوره نیز گروه اندکی از مسیحیان در اصفهان می‌زیستند. پس از استقرارشان در اصفهان فرامینی برای آسایش این اقلیت صادر شد که تاکنون ارامنه به راحتی و همچون دیگر شهروندان اصفهانی زندگی می‌کنند و در مراسم و آداب مذهبی خود آزادی تمام دارند. شغل بیشتر ارامنه در هنگام سکنا گزیدن در ایران حکاکی یا سنگ‌تراشی بود که اکنون نیز یکی از محله‌های جلفا «سنگتراش‌ها» نام دارد، اما آن‌ها به شغل‌های دیگری همچون خیاطی، پزشکی، نقاشی، اغذیه‌فروشی و زرگری نیز مشغول هستند.  در محله جلفا حدود 13 کلیسا وجود دارد. در ابتدا تنها ارامنه در این محل سکونت داشتند اما اکنون رفته رفته بسیاری از مسلمانان نیز در این مکان سکنا گزیده‌اند و در کنار هم زندگی می‌کنند.

*

خانم دایانا از خاطرات کودکی‌اش در اصفهان می‌گوید؛ وقتی با پدرش درخت طبیعی کاج را به منزلشان در جلفا می‌آورده‌اند و او با شوق و ذوق تمام به تزئین آن همراه با مادر خود می‌پرداخته است. از کادوهایی می‌گوید که پدرش از شب پیش در زیر درخت کریسمس قرار می‌داد و او و خواهر و برادرهایش با خوشحالی صبح زود از خواب برمیخاستند تا کادویی که فکر می‌کردند بابانوئل برایشان آورده‌ است را باز کنند. او ادامه می‌دهد: «حالا برای نوه‌هایم هم همین کار را می‌کنم».

توضیح می‌دهد که: «از شب قبل سال نو بچه‌هایم را به خانه‌مان دعوت می‌کنم و به رسم دیگر ارامنه سبزی‌پلو با ماهی به همراه کوکو درست می‌کنم و همه شب را در خانه ما می‌گذرانند و صبح روز بعد با صدای فریاد ناشی از خوشحالی بچه‌ها از خواب بیدار می‌شوم».

او از تفاوت‌های عقیدتی مذهبی ارامنه با کاتولیک‌ها می‌گوید؛ به عنوان مثال کاتولیک‌ها 10 روز پیش از سال نو را روز میلاد مسیح می‌دانند در صورتی که به گفته خانم دایانا آن‌ها عقیده دارند که روز ششم ‌ژانویه روز میلاد عیسی مسیح است که در آن روز به کلیسا رفته و مراسم غسل تعمید مسیح انجام می‌شود.

خانم دایانا و دیگر ارامنه شب پیش از سال نو از خوردن گوشت قرمز پرهیز می‌کنند و تنها گوشت سفید میل می‌نمایند. در زمان تحویل سال نو میلادی یعنی 31 دسامبر او در خانه مزین شده خود به درخت کریسمس و بابانوئل به دور میز رنگارنگ ناشی از خوراکی‌های متنوع، در کنار دیگر اعضای خانواده جمع می‌شود، در حالی که بوی سبزی‌پلو با ماهی تمام فضای خانه را پر کرده‌ است. همچنین عده‌ای از ارامنه شب عید را در مقابل کلیسای وانک اصفهان در کنار دیگر مردم اصفهان سپری می‌کنند به گونه‌ای که در هنگام فرا رسیدن ساعت 12 شب با شمارش دسته‌جمعی اعداد معکوس، فریاد شادی سر می‌دهند و به یکدیگر سال نو میلادی را تبریک می‌گویند. بر بالای بام کلیسا نیز به مناسبت سال نو آتش‌بازی در آسمان شهر اصفهان صورت می‌گیرد.

*

خانم دایانا قراخانی در حالی که دو میل بافتنی در دستانش است و مشغول بافتن شال‌گردن نارنجی رنگ است از مردم میهمان‌نواز و شهردار اصفهان بسیار تشکر می‌کند که در این ماه شهرداری برایشان در محله جلفا چراغانی می‌کند و درختان کاج تزئین شده قرار می‌دهد. به گفته او این یعنی احترام به عقاید و ادیان مختلف، این یعنی انسانیت یعنی آزادی. او با دیدن درختان کریسمس در جلفا و حتی در دیگر محله‌های اصفهان، درون کافه‌ها، فروشگاه‌ها و دیگر جاها خوشحال می‌شود و قدردان همشهری‌ها و هموطن‌هاست.

او نصف درآمد فروشگاهش را برای خیریه سالمندان ارمنی پرداخت می‌کند و محصولات فروشگاه او، همه هنر دست خانم‌های نیازمند ارمنی و خود او بوده که نشان‌دهنده خیر بودن و کارآفرین بودن این خانم خوش‌زبان است.

هفت سالی می‌شود که او پا در این فروشگاه با قدمت 60 ساله گذاشته و همسایه کلیسای وانک شده و آواز روزانه دکانش، ناقوس کلیساست. لباس‌های رنگارنگ بافت و عروسک‌های قلاب‌بافی شده که همه هنر دست است دکان را به نمایشگاه هنرهای دستی تبدیل کرده است؛ درختان کاج تزئین شده کوچک و بزرگ در فروشگاه هم جلوه‌گری می‌کنند و بوی زمین باران خورده اصفهان به مشام می‌رسد.

خبرنگار: فرشته شیرزادی
عکاس: آزاده عزیزیان/ میرات آریا + فرشته شیرزادی