فسادآور است!
مد شدن معاملات آنلاین در بازار طلا ماجرای جدیدی نیست. از نخستین روزهایی هم که این پدیده رایج شد تا امروز که از حیث گستردگی و رونق، حال و روز ظاهراً خوبی دارد، پیرامونش حرف و حدیث زیادی وجود داشت و خیلی‌ها به قانونی نبودن آن گیر داده یا دلهره و دلواپسی وقوع کلاه‌برداری و... را پیش می‌کشیدند. انتقادهای جسته و گریخته و یا اخبار ضد و نقیض که درباره قانونی بودن یا نبودن بازار طلای آنلاین از ابتدای امسال در رسانه‌ها مطرح شده درواقع ادامه همان حرف و حدیث‌های دیروزی بود که امروز دارد وارد مرحله تازه‌ای می‌شود و علاوه بر بانک مرکزی، اتحادیه طلافروشان، اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی و... پای دادستانی را هم به ماجرا باز کرده است.سال۹۹ دعوای اصلی میان اتحادیه طلا و جواهر تهران و اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی بود. طلافروشان ادعا کرده بودند: مردم نباید از پلتفرم‌های آنلاین طلا و جواهر خرید کنند، چراکه طلافروشی آنلاین سبب ایجاد فساد در بازار شده و اعتماد مردم به طلافروشی‌های سنتی را از بین می‌برد. این پلتفرم‌ها مجوز ندارند و در صورتی که تخلفی انجام دهند از طریق هیچ نهادی قابل پیگیری نیست.
رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی که از نسبت فساد به طلافروشی آنلاین آن هم با این صراحت، شاکی شده بود، پاسخ داد: «نسبت دادن فساد و تخلف به این صنعت چندان منصفانه نیست. خرید و فروش طلا به صورت آنلاین کاملاً قابل پیگیری بوده و افراد می‌توانند هرگونه تخلفی را به پلیس فتا اطلاع دهند. در این راستا کارگروه پلتفرم طلا با حضور فعالان فروش طلا به صورت سنتی و آنلاین تشکیل شده و درنهایت تصمیم گرفته شد اعطای مجوز به پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلا آغاز شود».
مدتی بعد هم که طلافروشان سنتی شائبه غیرقانونی بودن معاملات آنلاین طلا را پیش کشیدند، علی ششگلانی، رئیس کمیسیون بازرسی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی گفت: «اینکه گفته شده همه انواع خرید و فروش آنلاین طلا غیرقانونی است اغراق‌آمیز است... نه تنها طلا، بلکه در هر صنفی، وقتی براساس قانون نظام صنفی، پروانه‌ای صادر می‌شود و کسب‌وکاری توانسته شرایط دریافت پروانه را کسب کند، کارش قانونی است و فرقی ندارد که طلا یا پوشاک یا هر چیز دیگری بفروشد».
کار و باری که سکه شد
از تابستان همین امسال و پس از مدتی آتش‌بس میان بازار سنتی معامله طلا و بازار آنلاین، بحث قانونی بودن یا نبودن معاملات آنلاین، احتمال تخلف و... دوباره داغ شد. جامعه و بازار که از دیرباز قبول داشت طلا به عنوان یک دارایی قابل اعتماد جایگاه درست و حسابی دارد و یکی از بهترین ابزارها برای حفظ ثروت و ارزش پول و سرمایه‌گذاری به‌خصوص در شرایط خاص اقتصادی است، حالا به این نتیجه رسیده بود که بازار آنلاین معاملات طلا به دور از پیچیدگی‌ها و هزینه‌هایی که در بازار سنتی وجود دارد بهتر می‌تواند ارزش پول و ثروت آن‌ها را حفظ کند. برای همین نیز اقبال خوبی به معاملات آنلاین شده و کسب‌وکار آنلاین طلا هم سکه شده بود. خرید آنلاین طلا درواقع یک جایگزین برای خرید طلای فیزیکی بود. موقع خرید آنلاین همان مقدار طلایی را که به صورت سنتی و فیزیکی می‌خریدید، می‌توانستید بدون پرداخت اجرت ساخت خریداری کنید. این طلای دیجیتال به طور ایمن برایتان ذخیره می‌شد تا هروقت اراده کردید و نیازی داشتید آن را به قیمت روز بفروشید و پولش را دریافت کنید.
مزیت بزرگش هم این بود که شما حتی با پول کم می‌توانستید طلای ارزان بخرید و سرمایه‌گذاری کنید و نیازی به پول قلمبه نبود. ضمن اینکه در صورت پرداخت اجرت ساخت امکان تبدیل طلای دیجیتال به طلای فیزیکی را هم داشتید.
حالا این روش معامله آنلاین مثل هر فعالیت اقتصادی و آنلاین و غیرآنلاین دیگر خطرات و مشکلاتی هم داشت. در بستر اینترنت امکان کلاه‌برداری مثل سایر زمینه‌ها وجود داشت. ضمن اینکه اغلب پلتفرم‌ها برای سرمایه‌گذار آنلاین شما سقف زمانی خاص و فروشگاه‌های فیزیکی مشخصی را معرفی می‌کردند که شما در زمان انقضای قراردادتان باید برای تبدیل سرمایه به طلا به آن‌ها مراجعه می‌کردید و عملاً امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت را نداشتید.
مقاومت بیهوده
گیرِ اتحادیه طلاو جواهر به معاملات آنلاین طلا البته ریشه صنفی داشت و بخش اعظم آن به نگرانی این صنف از کساد شدن بازار سنتی طلا برمی‌گشت. وجود چنین مقاومت‌هایی از سوی اصناف مختلف، هربار که کسب‌وکار اینترنتی جدیدی در کشور شکل می‌گیرد، اگرچه طبیعی است اما چندان معقول نیست. وقتی جهان وب و دنیای دیجیتال کاری کرده که حضور در صحنه‌های اقتصادی، شیوه‌های جدید سرمایه‌گذاری، کسب‌وکار و معاملات را می‌طلبد، مقاومت در برابر یک کسب‌وکار سامان یافته آنلاین چه معنایی دارد؟
با این همه در بازار معاملات آنلاین طلای ایران یک باگ و مشکل هم وجود داشته و دارد. در حالی که با بروز پدیده رشد عجیب و غریب و قارچ‌گونه فروشندگان، تب آنلاین فروش طلا،۴۰درجه را هم رد کرده، به‌تازگی رئیس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صمت خبر داد: «مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است!» یعنی سایت، فروشنده و کسب‌وکار مورد نظر، پول طلا را از شما می‌گیرد اما واقعاً طلایی ندارد که پشتوانه سرمایه‌گذاری شما محسوب شود. این مسئله در کل به بازار طلا لطمه وارد می‌کند. مقدار زیادی پول در فضایی گردش پیدا می‌کند که پشتوانه‌ای ندارد و طلایی بابت ضمانتش در جایی ذخیره نشده است. در حالی که دستورالعمل بانک مرکزی و مرکز توسعه تجارت الکترونیک هم تأکید می‌کند به میزان طلای فروخته شده توسط فروشندگان آنلاین، باید طلای فیزیکی در بانک ذخیره شود.
ماجرای تازه ورود دادستانی و متوقف کردن فعالیت دو پلتفرم فروش آنلاین طلا هم در راستای همین خالی‌فروشی، افزایش بی‌رویه تعداد فروشندگان آنلاین و همچنین بررسی اینکه کدام فروشندگان ضوابط را رعایت نمی‌کنند، بوده است. بنابراین اگر مشتری این بازار بوده‌اید، حالا می‌توانید با نگرانی کمتر و البته همان احتیاط‌ها و مراقبت‌هایی که در هر فعالیت آنلاین اقتصادی دیگر باید آن‌ها را رعایت کنید، به کسب‌وکارتان ادامه دهید.
نظر شما