پیش از این بدون هماهنگی، سفر به جزیره ایرانی ابوموسی برای غیر ساکنان به سادگی امکان پذیر نبود. چه از راه هوایی و چه با شناور، هر بازدیدکننده‌ای باید از فرمانداری بندر لنگه یا فرمانداری بوموسی درخواست می‌کرد تا مجوز ورود به جزیره برای وی صادر شود.

نظامیان مستقر در جزیره هم سیستم هماهنگی خود را دارند و از این رو ورود گردشگر و بازدیدکننده با هر قصدی به جزیره بوموسی به راحتی ممکن نیست. کسی درباره علت این محدودیت‌ها چیزی نمی‌گوید اما ناگفته مشخص است که ماهیت نظامی این جزیره بر بقیه دلایل زیست و بازدید در آن می‌چربد. بوموسی در کنار جزایر تنب‌کوچک و تنب بزرگ، در گلوگاه استراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز قرار دارد و در طول زمان، با بیشتر شدن تنش‌های منطقه، بیشتر به یک پایگاه نظامی تبدیل شده است. پایگاهی که حتی رفت و آمد به آن نیز باید با هماهنگی و تأیید صورت گیرد.

در گذشته چهار پرواز به مردم جزیره بوموسی و مسافرانی که مجوز سفر داشتند خدمت رسانی می‌کردند اما هم اکنون علاوه بر اینکه نیازی به استعلام و دریافت مجوز نیست و از روز شنبه ۱۷ آذر ماه ۱۴۰۳ پروازهای بوموسی نیز در تمامی روزهای هفته برقرار است و مردم می‌توانند همچون سایر ساکنان بوموسی به این جزیره زیبا در قلب خلیج فارس سفر کرده و از سواحل فوق‌العاده زیبای بوموسی لذت ببرند و خاطرات شیرینی در میانه خلیج همیشه فارس به ثبت برسانند. برای رسیدن به این جزیره خلیج همیشه فارس مسیر دریایی از بندرلنگه به بوموسی برقرار است و مسافران می‌توانند در این مسیر، یک سفر دریایی حدودا سه ساعته را تجربه کنند.

مرتضی احتشام، فرماندار شهرستان ابوموسی در مورد آزاد شدن سفر به این جزیره گفت: حضور در جزیره ابوموسی برای تمامی هموطنان بدون اخذ هرگونه استعلام امکان‌پذیر است. ایجاد زیرساخت‌های بهتر و بیشتر برای اسکان مسافران، تبلیغات لازم در راستای معرفی مکان‌های تفریحی و دریایی در دستور کار است تا بتوانیم این جزیره را به یکی از مقاصد گردشگری ایران تبدیل کنیم.

فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی در ۱۵ آبان‌ماه سال جاری در سفری به جزیره ابوموسی گفته بود: قطعا باید اشتغال و اقتصاد در کنار سکونت دیده شود تا رونق سرزمینی در جزایر سه‌گانه خلیج فارس شکل گیرد. در این رونق سرزمینی علاوه بر جمعیت به مسائل مهم دیگری چون اشتغال، اقتصاد، حمل و نقل و ترانزیت نیز توجه خواهیم داشت. در این برهه تاریخی شاهد رقم خوردن تمدنی خاص در این خطه از سرزمین‌مان ایران خواهیم بود.

پیش از این گفته می‌شد که در کنار ایرانیان که بیشتر نظامیان هستند شهروندان اماراتی هم در این جزیره زندگی می‌کنند. جالب‌تر این‌جاست که اماراتی‌های ساکن این جزیره قوانین خاص خودشان را دارند، یاسر حزباوی که ظاهرا ساکن جزیره ابوموسی است در صفحه توییتر خود نوشته است: بلیط رفت و برگشت برای ساکنان رایگان است اما افراد غیر ساکن باید با ارگان‌های مربوطه هماهنگی لازم را انجام بدهند تا وارد جزیره شوند. در کنار ایرانیان اماراتی‌ها هم هستند که زیر پنجاه نفره و یک پاسگاه کوچک دارند که مخصوص خودشونه و اگر ۶ماه جزیره رو ترک کنن دیگه نمیتونن برگردن، اما جمعیت ایرانی‌ها حدود۵هزار نفر تخمین زده میشه اماراتی‌ها به جز محدوده کوچک خودشون اجازه تردد در جزیره رو ندارند.

در مورد آزاد شدن ورود به جزیره ابوموسی و فرصت‌ها و چالش‌های این تصمیم با حسین ابراهیمی، کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی خراسان رضوی و علیرضا شریفی‌یزدی، کارشناس مسائل اجتماعی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

شعار کافی‌نیست، در عمل ثابت شود

حسین ابراهیمی، کارشناس میراث فرهنگی خراسان رضوی در پاسخ به اینکه چرا قبلا سفر کردن به جزیره ابوموسی برای شهروندان عادی کشور ممنوع بود به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: جای تاسف است که در سال‌های گذشته مردم عادی ایران نمی‌تواستند به تکه‌ی از خاک این کشور سفر کنند و از زیبایی‌های آن لذت ببرند. الان از افراد و نهادهایی که تلاش دارند تسهیلات را ایجاد کنند تا مردم بتوانند از این جاذبه دیدن کنند جای تشکر دارد.

وی با تاکید بر اینکه شعار کافی نیست؛ باید در عمل این امر ثابت شود ادامه داد: مهمترین نکته ای که وجود دارد این است که آیا زیرساخت‌های لازم ایجاد شده است یا خیر؟ زمانی ما می‌توانیم موفق عمل کنیم که حداقل نیازها را برای شروع داشته باشیم. ایجاد جاذبه‌های گردشگری، معرفی این جزیره از طروق مختلف برای گردشگران داخلی و خارجی، روایت‌های فرهنگی و تاریخی در مورد پیشینه این جزیره و آنچه که منجر به جدایی و بازگشت دوباره این جزیره به ایران شد می‌تواند به سفر مردم به این جزیره کمک کننده باشد.

این کارشناس میراث فرهنگی با پیشنهاد مطالعه کردن کتاب «مبالغه مستعار» تصریح کرد: کار را باید به اهل کار بسپاریم تا نتیجه‌ی را که می‌خواهیم به دست بیاوریم. اگر نظر سنجی انجام شود اکثر مردم از جزایر سه‌گانه ایرانی تصویر شفافی ندارند. بنابراین به علاقمندان تاریخ و فرهنگ ایرانی پیشنهاد می‌کنم که حتما یک‌بار کتاب مبالغه مستعار اثری از محمدعلی ‌موحد که در مورد پیشینه تاریخی جزایر ایرانی نوشته شده را مطالعه کنند.

ابراهیمی در پایان با ابراز اینکه اختلاف موجود بر سر مالکیت جزیره ابوموسی کار را برای همکاری‌های منطقه‌ای سخت می‌کند اظهار داشت: شرایط خاص جزایر سه‌گانه ایرانی فعالیت را برای همکاری‌های منطقه‌ی و بین‌المللی سخت می‌کند. به کشورهای چین و روسیه که به ظاهر متحد استراتژیک و هم پیمان با ما هستند به راحتی از بیانه‌ای ضد ایرانی و به نفع کشور ثروتمند امارات حمایت و رأی می‌دهد نمی‌شود اعتماد کرد و نباید هم مسئولین رده بالا فریب این دو کشور را بخورند. ما می‌توانیم با دعوت کردن از افراد و اینفلوئنسرهای مشهور شرایط را به نفع خودمان رقم بزنیم و حس امنیت را به جهانیان مخابره کنیم و جا دارد که مقداری از قوانین سخت‌گیرانه خود هم بکاهیم تا اعتماد دوجانبه ایجاد شود.

باید در مردم تعلق خاطر ایجاد کرد

علیرضا شریفی‌یزدی، کارشناس مسائل اجتماعی در پاسخ به این سوال که چرا سفر به بوموسی ممنوع بود و از نظر اجتماعی چه پیامدی داشته است نیز به خبرنگار ما گفت: جزایر سه‌گانه بعد از قراردادی که امضا شد شرایط ویژه‌ای به خود گرفت و بر علاوه شهروندان ایرانی، تبعه کشور امارات هم آمدند و ساکن این جزیره شدند که از لحاظ اجتماعی یک فاصله‌ای بین مردم ایجاد شد. سفر به این جزیره و از همه مهمتر ساکن شدن در آن می‌تواند یک تعلق خاطر نسبت به آن‌ خاک را افزایش بدهد چیزی که در زمان قبل از انقلاب در مورد بحرین رخ نداد و ما آن را از دست دادیم.

وی در ادامه افزود: آنچه که امروز به نظر می‌رسد این است که مردم آمادگی و این شرایط را دارند که هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ وطن دوستی ساکن این جزیره و جزایر دیگر شوند. اصلی‌ترین راه برای حضور مردم در بوموسی فراهم کردن تسهیلات و ایجاد زمینه‌های کاری است از این طریق می‌توانیم در برابر ادعای بی‌اساس امارات که کشورهای دیگر هم از آن حمایت کردند مقابله کنیم.

شریفی‌یزدی با تاکید بر اینکه تعاملات گسترده فرهنگی می‌تواند نگاه‌ها را به بوموسی جلب کند عنوان کرد: زمینه سازی برای حضور گردشگران مخصوصا خارجی‌ها بر علاوه منافع اقتصادی منعکس کننده فرهنگ و امنیت خاطر در کشور است. از این طریق می‌توانیم تبلیغات ضد ایرانی رسانه‌های معاند را خنثی کنیم که وجه ایران را در سطح جهانی تقویت می‌کند.

چرا تبعه غیر ایرانی در جزیره ساکن است؟

این کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه به جز شهروندان ایرانی قبل از به وجود آمدن امارات متحده عربی، اعراب آنجا زندگی می‌کردند تشریح کرد: طبق توافقاتی که پهلوی دوم با یکی از شیخ نشین‌های بومی انجام داده بود، عرب‌ها هم در جزیره بوموسی ساکن شدند زمانی که هنوز کشوری به نام امارات متحده عربی تاسیس و به رسمیت شناخته نشده بود. نکته اول، امارات متحده عربی پول‌های هنگفتی را به این شهروندانش پرداخت می‌کند تا آن‌ها در جزیره بوموسی زندگی کنند و منطقه را ترک نکنند. هزینه‌هایی که ما انجام می‌دهیم نسبت به اماراتی‌ها ناچیز است. تنها راهی که ما می‌توانیم کنترل بیشتر منطقه را در دست داشته‌باشیم این است که تعداد بیشتر از ایرانی‌ها در آن ساکن شوند تا شهروندان امارات در تنگنا قرار بگیرند و به حاشیه رانده شوند تا مشکلی برای ما ایجاد نکنند.

وی در ادامه بیان داشت: نکته دوم، ما به لحاظ قانونی قرار دادی با امارات متحده عربی نداریم که به آن پایبند باشیم، قرار داد با یک شیخ عرب بوده که حالا وجه قانونی و تعهدی برای ما ندارد و پرداختن به آن پیامدهای سیاسی خودش را دارد. پس باید تعداد ایرانی‌ها را در جزیره زیاد کنیم، خدمات خوبی به ساکنین انجام بدیم تا انگیزه برای ادامه زندگی کردن در جزیره به وجود بیاید.

تقویت نظامی را فراموش نکنیم!

شریفی‌یزدی در مورد اختلافات فرهنگی در جزیره اذعان کرد: قطعا اختلافات فرهنگی وجود دارد اما اگر بتوانیم مدیریت شده کنترل کنیم باعث رشد فرهنگی خواهد شد.

این کارشناس مسائل اجتماعی در پایان خاطر نشان کرد: تعاملات فرهنگی و اجتماعی نظیر بحث‌های جزیره ابوموسی می‌تواند به اندازه توانایی نظامی و امنیتی کمک کننده باشد. اما نباید از تقویت ساز و کارهای نظامی و امنیتی خود غافل شویم که قطعا در جای خودش ضروری است.

خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس