نسل بتا، که به متولدین از سال ۲۰۲۵ به بعد اطلاق می‌شود، به عنوان نسل جدیدی با ویژگی‌ها و چالش‌های خاص خود در کانون توجه قرار دارد. این نسل تحت تأثیر تغییرات سریع فناوری و تحولات اجتماعی قرار دارد و به همین دلیل نیازمند سیاست‌گذاری‌های فرهنگی متناسب با شرایط و فرهنگ خاص کشورها است.

نسل‌های آلفا و زد به ترتیب دو نسل پیش از نسل بتا هستند. نسل آلفا (متولدین اوایل ۲۰۱۰ - ۲۰۲۴) از بدو تولد با فناوری‌های پیشرفته آشنا شدند و به طور طبیعی از ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنند. آن‌ها اولین نسلی هستند که به طور کامل در قرن بیست و یکم متولد شدند. نسل زد (متولدین ۱۹۹۷ - اوایل ۲۰۱۰) اولین نسلی بود که با اینترنت و رسانه‌های اجتماعی بزرگ شد. این نسل با وجود زندگی در عصر دیجیتال همزمان از روش‌های یادگیری سنتی هم بهره‌مند شد. نسل بتا، که در سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۹ متولد خواهند شد در دوران شکوفایی هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های پیشرفته پا به عرصه خواهند گذاشت.

مؤسسه‌ McCrindle پیش‌بینی می‌کند که اعضای نسل بتا زندگی دیجیتالی و فیزیکی یکپارچه‌ای خواهند داشت. اعضای نسل آلفا آشنایی چشمگیری با فناوری‌های هوشمند و هوش مصنوعی دارند، بااین‌حال نسل بتا هوش مصنوعی و اتوماسیون را در جای‌جای زندگی خود حس خواهند کرد؛ از مدرسه و کلاس درس تا کار و مراقبت‌های درمانی و سرگرمی.

همزمان‌با پیشرفت سرسام‌آور فناوری، والدین نسل زد رویکرد محتاطانه‌تری در قبال نحوه‌ی تعامل فرزندان‌شان با دنیای دیجیتالی در پیش می‌گیرند. بر اساس داده‌ها، ۳۶ درصد از والدین نسل زد (و ۳۰ درصد از والدین نسل هزاره) قویا باور دارند که باید مدت‌زمان استفاده‌ی کودکان از فضای دیجیتالی محدود شود.

در این متن به بررسی ابعاد مختلف ظهور نسل بتا، از جمله تأثیر فناوری بر زندگی روزمره، چالش‌های محیطی و اجتماعی و نقش خانواده و رسانه‌ها در شکل‌گیری هویت آن‌ها پرداخته می‌شود.

نسل بتا چیست و ویژگی های آن

محمد لسانی، پژوهشگر و کنشگر رسانه در گفت‌وگو با خبرنگار قدس به بررسی نسل بتا و ویژگی‌های آن پرداخت و گفت: ایالات متحده نسل‌های خود را بر اساس اتفاقاتی که پشت سر گذاشته‌اند و تجربه مشترکی که دارند، از هم تفکیک‌ می‌کند. این بازشناسی به مدیران فرهنگی، حکمرانان، فعالان کسب و کار، پدر و مادرها و نهادهای فرهنگی کمک‌می‌کند تا بتوانند به درستی برنامه‌ریزی نسلی داشته باشند و برای آن‌ها سیاست‌ها و راهبردهای مشخصی ترتیب دهند. نکته اول این است که این بازشناسی، یک بازشناسی در سیاست‌گذاری آمریکایی است. برخی اوقات‌می‌بینیم که در داخل کشور به صورت پیش‌فرض به ترجمه‌ می‌پردازند و این دسته‌بندی را برای کشور ما نیز به کار می‌برند. اما این دسته‌بندی برای کشور ما قابل انطباق نیست و تفاوت‌هایی دارد. ویژگی‌هایی که در آن نسل در جغرافیای آمریکا وجود دارد، قابل تسری به نوجوانان، خردسالان و جوانان ایرانی نیست. اینجا ما نیاز داریم که سیاست‌گذاری نسلی به صورت مجزا داشته باشیم.

لسانی در ادامه توضیح داد: نسل بتا به متولدینی اطلاق‌می‌شود که از ژانویه ۲۰۲۵ تا انتهای ۲۰۴۰ متولد می‌شوند. یعنی از فرزند یک روزه تا ۱۵ ساله‌ای که در نوروز متولدمی‌شود. در آمریکا به این افراد نسل بتامی‌گویند. این نسل برای سیاست‌گذاران آمریکایی، یک نقشه راه و متد برنامه‌ریزی است تا بدانند با نسل بتا و آلفا چه کار کنند. نسل آلفا، نسلی است که امروز ۱۵ سال به پایین را شامل‌می‌شود و نسل زد نیز به افرادی اطلاق‌می‌شود که ۳۰ سال به پایین هستند.

تفاوت‌های نسل بتا با نسل‌های قبل

وی در ادامه به تفاوت‌های نسل بتا با نسل‌های قبلی اشاره کرد و گفت: تفاوت‌های نسل بتا با نسل‌های قبلی هنوز به طور کامل شناسایی نشده است. این افراد هنوز نوزاد هستند و سبک زندگی‌شان مشخص نیست. به همین دلیل، در حال حاضر در حال مطالعه بر روی آن‌ها هستیم. از تقریبا سه دهه گذشته، موثرترین عامل در تمایز نسل‌ها فناوری شده است. نسل آلفا با هوش مصنوعی شناخته‌می‌شود و نسل بتا احتمالا به عنوان نسل اینترنت اشیا شناخته خواهد شد. این نسل به طور طبیعی با فناوری‌های نوین و دستگاه‌های متصل به اینترنت بزرگ‌می‌شود و این موضوع تاثیرات ع‌میقی بر رفتارها و نگرش‌های آن‌ها خواهد گذاشت.

این پژوهشگر رسانه با اشاره به تاثیر فناوری بر زندگی روزمره نسل بتا بیان کرد: با پیشرفت مدرنیسم، زیست مجازی در حال قوت گرفتن است و این زیست مجازی حتی از زیست واقعی جذاب‌تر شده است. نسل جدید به شدت در فضای مجازی غرق‌ می‌شود و به مرور زمان تشدید می‌شود. فناوری‌های واقعیت مجازی (VR) و متاورس به این نسل این امکان را می‌دهد که در دنیای مجازی زیست کنند و این خود یک جذابیت خارق‌العاده برای آن‌ها دارد. به عنوان مثال، نوجوانان‌می‌توانند در رویدادهای مجازی شرکت کنند، با دوستان خود در دنیای مجازی تعامل داشته باشند و حتی در کلاس‌های آموزشی آنلاین شرکت کنند. این تغییرات در نحوه تعاملات اجتماعی و یادگیری، نیاز به بازنگری در سیستم‌های آموزشی و فرهنگی را به شدت احساس‌می‌کند.

او در ادامه درباره چالش‌های اصلی که نسل بتا با آن‌ها روبرو است توضیح داد: چالش‌های نسل بتا شامل چالش‌های محیطی و زیست‌محیطی، جنگ‌های منطقه‌ای و جهانی و منازعات سیاسی است. به نظرمی‌رسد که نسل بتا با چالش‌های بین‌المللی بیشتری نسبت به نسل‌های قبلی مواجه خواهد بود. این نسل ممکن است با بحران‌های جدی مانند تغییرات اقلی‌می، کمبود منابع طبیعی و ناپایداری‌های اقتصادی روبرو شود. همچنین، جنگ‌ها و منازعات سیاسی در سطح جهانی‌می‌تواند بر روی زندگی آن‌ها تأثیر بگذارد و احساس ناامنی و عدم ثبات را در آن‌ها ایجاد کند.

نقش خانواده در شکل‌گیری هویت نسل بتا

محمد لسانی با تاکید نقش خانواده در شکل‌گیری هویت نسل بتا عنوان کرد: خانواده اولین نهادی است که انسان به آن وابسته است و شاکله‌های شخصیتی یک فرد در نهاد خانواده شکل‌می‌گیرد. در دهه‌های گذشته، استقلال از خانواده تبلیغ‌ می‌شد، اما به نظرمی‌رسد که در آینده خانواده به عنوان یک محل اتکا و آرامش برای نسل بتا خواهد بود. خانواده‌ها باید به نیازهای عاطفی و روانی این نسل توجه کنند و فضایی امن و حمایتی برای آن‌ها فراهم آورند. این حمایت‌می‌تواند به شکل گفتگوهای باز، آموزش مهارت‌های زندگی و ایجاد ارتباطات مثبت باشد.

او در ادامه به تمایل نسل بتا به برقراری ارتباطات دیجیتال اشاره کرد و گفت: با پیشرفت فناوری، ارتباطات جمعی و توده‌ای جذابیت خود را از دست داده است و ارتباطات نزدیک و خصوصی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. نسل بتا به طور طبیعی به سمت ارتباطات دیجیتال گرایش دارد و این موضوع‌می‌تواند تاثیرات مثبتی و منفی بر روی روابط اجتماعی آن‌ها داشته باشد.

ناهید آذرنوش _خبرنگار تحریریه جوان قدس