یکی از برجستهترین توصیههای عبادی امام(ع)، سجده شکر است که در منابع معتبری مانند مَن لایَحضُرُه الفقیه (ج۱، ص۲۳۲) و تهذیبُ الأحکام به تفصیل نقل شده است.
سجده شکر؛ نیایشی آمیخته با تولی و تبری
امام کاظم(ع) در بیان چگونگی انجام این سجده، فرمودند:
۱. شهادت به ولایت و برائت
در ابتدا خداوند، فرشتگان، پیامبران و همه مخلوقات را گواه میگیری و میگویی «اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ... أَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ رَبِّی، وَ اَلْإِسْلَامَ دِینِی، وَ مُحَمَّداً نَبِیِّی، وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ... أَئِمَّتِی، بِهِمْ أَتَوَلَّی وَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ أَتَبَرَّأُ»؛ خدایا! گواه میگیرم که تو پروردگار منی، اسلام دین من است، محمد(ص) پیامبر من است، و علی(ع) تا مهدی(عج) امامان من هستند. به آنان مهر میورزم و از دشمنانشان بیزارم.
۲. درخواست یاری برای مظلومان و اولیای خدا
سه بار فریاد میزنی: *«خون مظلوم را از تو میخواهم!» و سپس میخوانی «خدایا! به حق آن وعدهات که درباره نابودی دشمنانت دادهای، آنان را به دست ما و مؤمنان نابود کن!»و «خدایا! به حق آن پناهت به اولیایت، پیروزیشان بر دشمنانشان را تضمین کن!»
۳. تماس چهره با زمین؛ نماد فروتنی و امید
گونه راست «ای پناهگاهم وقتی راهها بر من تنگ شود! ای آفریدگارم که به رحمتت مرا آفریدی، در حالی که از آفرینش من بینیاز بودی!» و گونه چپ «ای خوارکننده هر ستمگر! ای عزتدهنده هر ذلیل! به عزتت سوگند، از پای ننشینم تا به حق برسم!»*
۴. تکرار شکرگزاری
صد بار *«شُکراً شُکراً»* میگویی و حاجتت را طلب میکنی.
پیام سجده شکر امام موسی کاظم(ع)
این سجده، تنها یک عبادت فردی نیست؛ بیانیه سیاسیِ توحیدی است که در آن تولی(دوستی با اهل بیت) و تبری(دشمنی با ستمگران) دو اصل جدانشدنی اند. دیگر اینکه عدالتخواهی و حمایت از مظلوم، بخشی از عبادت به شمار میرود و امید به گشایش (یُسر بعد از عُسر) با مبارزه با ظلم پیوند خورده است. همانگونه که امام(ع) در زندانِ هارون نیز با این سجده، هم عبادت میکرد و هم مشروعیت حکومت عباسی را زیر سؤال میبرد.
سیره عبادی امام کاظم(ع) به ما میآموزد که عبادتِ واقعی، انسان را از ظلمپذیری دور میکند و به مقاومت در برابر ستمگران وا میدارد. سجده شکرِ ایشان، الگویی است برای مسلمانی که در سجاده نمازش، هم خدا را میخواند و هم فریاد «مرگ بر استکبار» سر میداد.
نظر شما