در زیارت جوادیه امام رضا(ع)، لقب «فرحه القلوب» به آن حضرت اطلاق شده است. این لقب، دریچه‌ای به سوی فهم عمیق‌تر سیره و شخصیت امام رئوف(ع) می‌گشاید. امام رضا(ع) با اتصال به منبع لایزال الهی، از چنان سرور و بهجت قلبی برخوردار بودند که این سرور، حتی با زیارت چهره مبارکشان یا مضجع مطهرشان به دیگران نیز منتقل می‌شود.
چهارشنبه هر هفته این توفیق را داریم تا خوانندگان عزیز رواق را میهمان شرح یکی از القاب مبارک امام رضا(ع) کرده و در گفت‌وگو با علما و اندیشمندان حوزه و دانشگاه، از جام معارف ناب رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم. این هفته در محضر پژوهشگر حوزه علمیه حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی حسین‌پور، شرح لقب دلنشین «فرحه القلوب» را بهره‌مند خواهیم شد؛ به امید آنکه گامی برای افزایش معرفت خود نسبت به آن امام همام برداریم.
در زیارت جوادیه، لقب «فرحه القلوب» به امام رضا(ع) نسبت داده شده است. این لقب چه معنایی دارد و چه ابعادی از شخصیت امام(ع) را آشکار می‌کند؟
در زیارت جوادیه، لقب «فرحه القلوب» به امام رضا(ع) نسبت داده شده است. این لقب به معنای شادی دل‌ها، سرور قلب‌ها و مایه انبساط خاطر است و نشان می‌دهد امام رضا(ع) نه تنها خود منبعی از شادی و سرور الهی است، بلکه وجود مبارکشان مایه شادمانی و آرامش دل‌های مؤمنان نیز به شمار می‌رود. این لقب ابعاد مختلفی از شخصیت والای امام رضا(ع) را آشکار می‌کند. از بُعد معنوی، امام رضا(ع) با اتصال به منبع لایزال الهی، از چنان سروری برخوردار بود که این سرور به دیگران نیز منتقل می‌شد. ایشان با یاد خدا، مناجات و عبادت به چنان آرامشی دست یافته بود که می‌توانست آن را به دیگران هدیه دهد و دل‌های آنان را روشن کند.
از بُعد اخلاقی، امام رضا(ع) با برخورداری از اخلاق نیکو، تواضع، مهربانی و عطوفت، دل‌های مردم را به سوی خود جلب می‌کرد و مایه شادی و سرور آنان می‌شد. رفتارهای نیکوی ایشان همواره الگویی برای دیگران بود و به قلب‌ها آرامش می‌بخشید. از بُعد اجتماعی نیز امام رضا(ع) با رسیدگی به نیازمندان، کمک به محرومان و حل مشکلات مردم، مایه شادی و رضایت آنان می‌شد. ایشان با اقدام‌های انسان‌دوستانه و حمایت از جامعه، شادی را در دل‌های مردم جای می‌داد و به زندگی آنان معنا می‌بخشید.
تجلی این لقب را در سیره امام رضا(ع) چگونه می‌توان مشاهده کرد؟
تجلی لقب فرحه القلوب در سیره امام رضا(ع) بسیار واضح و آشکار است. در اینجا به چند مصداق اشاره می‌کنم؛ نخستین مصداق مواجهه با مردم است. امام رضا(ع) همواره با روی گشاده و لبخند با مردم مواجه می‌شد. ایشان به پرسش‌های مردم با حوصله و مهربانی پاسخ می‌داد و به مشکلات آنان رسیدگی می‌کرد. دومین نمونه، رسیدگی به فقراست. امام رضا(ع) به فقیران و نیازمندان بسیار توجه داشت. ایشان به صورت مخفیانه به آنان کمک و نیازهایشان را برطرف می‌کرد. نمونه دیگر بحث احترام به کودکان است. سیره امام رضا(ع) در مواجهه با کودکان که بندگان پاک خداوند محسوب می‌شوند بسیار درس‌آموز است. شادی و سرور آن حضرت از دیدن کودکان و بهجت، فرح و شادی کودکان از این اخلاق امام رضا(ع) بسیار جالب است.
شیعیان چگونه می‌توانند از لقب فرحه القلوب درس بگیرند و آن را در زندگی خود پیاده کنند؟
شیعیان می‌توانند با الگوگیری از سیره امام رضا(ع)، این لقب را در زندگی خود پیاده کنند. برای این کار باید به نکاتی توجه کنند: تقویت ایمان که با عمل به دستورات دین و تقویت ارتباط با خدا، آرامش و سرور درونی را به ارمغان می‌آورد. اخلاق نیکو نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه با داشتن اخلاق حسنه می‌توان دل‌های مردم را جلب کرد و شادی را به زندگی آنان بخشید. کمک به دیگران به ویژه نیازمندان و محرومان، نه تنها رضایت آنان را فراهم می‌کند، بلکه موجب شادی و آرامش روحی خود فرد نیز می‌شود. تبلیغ دین و تبیین معارف اسلامی نیز راهی است برای افزایش ایمان و یقین در دل‌های مردم و ایجاد اطمینان خاطر در آنان. تواضع و فروتنی در برابر دیگران، دوری از تکبر و غرور و گشاده‌رویی و خوش‌رویی در برخورد با مردم نیز فضایی سرشار از شادی و نشاط ایجاد و دل‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کندد.
برای اینکه مایه شادی قلوب شویم و مصداقی برای این لقب، چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
برای رسیدن به این هدف می‌توانیم اقدام‌های گوناگونی انجام دهیم. این اقدام‌ها در سه دسته کلی قابل تقسیم‌بندی هستند: اقدام‌های مرتبط با محبت و عطوفت، اقدام‌های مرتبط با خدمت و مسئولیت اجتماعی و اقدام‌های مرتبط با خودسازی و پرورش روح. در دسته اول، کمک مالی، اهدای غذا، لباس و سایر ضروریات به افراد بی‌بضاعت، یتیمان و نیازمندان جای می‌گیرد. همدلی و همدردی نیز از جمله این اقدام‌هاست که شامل گوش دادن فعالانه به مشکلات دیگران، ابراز همدردی و درک احساسات آن‌ها بدون قضاوت و با صبر و شکیبایی می‌شود. بخشش و گذشت از اشتباه‌های دیگران، بخشیدن کینه‌ها و رنجش‌ها و فراموش کردن خطاها نیز از جمله کارهایی است که موجب آرامش خاطر و سبک شدن بار روحی هر دو طرف می‌شود. رفتار مهربانانه و خوش‌رویی مانند لبخند زدن، احترام گذاشتن، استفاده از کلمات محبت‌آمیز و ایجاد فضای مثبت در تعاملات نیز از دیگر اقدام‌های این دسته است. در دسته دوم، خدمت به جامعه از طریق ارائه خدمات داوطلبانه در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، محیط زیست، بهداشت و سلامت و کمک به سازمان‌های خیریه قرار می‌گیرد. ترویج فرهنگ و ارزش‌های مثبت نیز از طریق آموزش، ترویج اخلاق نیکو و مبارزه با فساد انجام می‌شود. در دسته سوم، خودسازی و کنترل خشم با تلاش برای مدیریت عصبانیت و واکنش‌های منفی و تمرین صبر و شکیبایی محقق می‌شود. دعای خیر برای دیگران و تلاش برای ایجاد صلح و آرامش در روابط شخصی، خانوادگی و اجتماعی نیز از دیگر اقدام‌های این بخش است. با انجام این کارها، نه تنها موجب شادی قلوب دیگران می‌شویم، بلکه آرامش و رضایت قلبی خودمان نیز افزایش می‌یابد. مهم‌ترین نکته در این مسیر، صداقت و خلوص نیت در انجام این اقدام‌هاست.
در پایان اگر نکته‌ای دارید، بفرمایید.
تأکید می‌کنم لقب فرحه القلوب یک پیام است. پیامی برای همه شیعیان که با الگوگیری از سیره امام رضا(ع)، نه تنها خود منبعی از شادی و سرور باشند، بلکه مایه شادمانی و آرامش دل‌های دیگران نیز باشند. امیدوارم همه ما توفیق عمل به این پیام را داشته باشیم.
تأکید می‌کنم لقب فرحه القلوب تنها یک عنوان نیست، بلکه پیامی عمیق و الهام‌بخش برای همه شیعیان است. این پیام ما را فرا می‌خواند تا با الگوگیری از سیره نورانی امام رضا(ع)، نه تنها خودمان سرچشمه‌ای از شادی و سرور باشیم، بلکه با رفتار و کردارمان، مایه شادمانی و آرامش دل‌های دیگران نیز بشویم. امیدوارم همه ما توفیق عمل به این پیام بلند را داشته باشیم و در این مسیر گام‌های استوار برداریم.
نظر شما