شاید یکی از معتبرترین روایات که در باب موجود بودن بهشت و دوزخ در منابع آمده است روایتی باشد که در جلد 8 بحارالانوار آمده است، به این مضمون که: «ابوالصلت هروی روزی از حضرت رضا (ع) پرسید: آیا بهشت و دوزخ اکنون موجود هستند؟ و حضرت فرمودند: بلی! حضرت رسول (ص) در شب معراج وارد بهشت شدند و جهنم را نیز مشاهده فرمودند. ابوالصلت گفت: جمعی می گویند که خداوند هنوز بهشت و دوزخ را خلق ننموده است و آیا این درست است؟
سپس حضرت فرمودند: جمعی که این سخنان را می گویند، از ما نیستند و ما از ایشان نیستیم. کسی که خلقت بهشت و دوزخ را انکار کند، مانند این است که ما و جدمان را تکذیب کرده است و هیچ بهره ای از ولایت ما ندارد و...»
علامه محمدباقر مجلسی درباره ی عذاب ها و پاداش های افراد در دوزخ و بهشت می گوید: آیات و اخباری که دلالت بر این مطلب دارد بسیار است و باید اعتقاد داشت که کفار در عذاب جهنم مخلدند و عذاب از ایشان هرگز برطرف نمی شود و هر کس که از وجود بهشت و جهنم روی گردان باشد نیز مستحق عذاب اخروی است، ایشان همچنین روایات بسیار خواندنی درباره ی این دو مکان قید می فرمایند.

دَم های آتش جهنم
ایشان در بحارالانوار جلد 18 به ذکر روایتی از قول ابوبصیر درباره ی چگونگی آسوده شدن جبرئیل، از عدم اثر کردن عذاب های جهنم در پیامبر و خاندان وی، بدین شرح می پردازد: «... امام جعفر صادق (ع) فرمودند: روزی جبرئیل نزد پیامبر (ص) آمد، در حالی که بسیار اندوهگین بود. در حالی که پیش از آن همیشه با ظاهری خوشحال و شاد نزد پیامبر (ص) می آمد. پس پیامبر (ص) دلیل این امر را جویا شدند و جبرئیل گفت: امروز شاهد دَم های آتش جهنم بودم. پیامبر (ص) فرمود: از جبرئیل پرسیدم دَم های آتش جهنم چیست؟
گفت: یا رسول الله! حق تعالی امر فرمود تا هزار سال بر آتش جهنم دمیدند تا سفید شد. سپس هزار سال دیگر دمیدند تا سرخ شد و پس از آن هزار سال دیگر دمیدند تا سیاه شد و اکنون سیاه و تاریک است و...
چون جبرئیل این ها را بیان فرمود، حضرت رسول (ص) و جبرئیل، هر دو به گریه افتادند! پس در این حال خداوند مَلکی به سوی آن ها فرستاد که حامل پیامی بدین شرح بود: من شما را از این که گناهی کنید تا مستوجب چنین عذابی شوید ایمن می دارم و پس از این پیام از سوی خداوند، هرگاه جبرئیل نزد پیامبر (ص) می آمد متبسم و خندان بود...»

تلاش 70 ساله ی بیهوده ی اهل جهنم برای فرار
در ادامه ی همین روایت آمده است که امام صادق (ع) سپس فرمودند: «... چون اهل جهنم وارد جهنم می شوند، هفتاد سال سعی می کنند تا خود را به بالای جهنم می رسانند و چون به کنار جهنم می رسند، ملائکه گرزهای آهنی خود را بر سر ایشان می کوبند تا به قعر جهنم برگردند و سپس پوست های آن ها را تغییر می دهند و پوست تازه بر بدن ایشان می پوشانند تا عذاب در ایشان بیشتر تاثیر کند!»

غذاهای اهل جهنم
درباره ی حال و اوضاعی که بر اهل جهنم می گذرد در بحارالانوار جلد 18 به سند معتبر از عمربن ثابت نقل شده است که امام محمد باقر (ع) فرموده اند: «اهل جهنم در آتش مانند سگ ها و گرگ ها فریاد می کنند و برای این گروه هرگز مرگ فرا نمی رسد و عذابشان هرگز سبک نمی شود. اینان برای همیشه تشنه و گشنه در میان آتش قرار دارند. به جای آب از حمیم داغ جهنم می نوشند و به جای غذا، از زقوم جهنم می خورند. ملایکه ی بسیار خشمگین با گرزهای آهنی بر سر ایشان می کوبند و با قلاب های آتش بدن آن ها را می دَرند و صورت هایشان را در آتش می کشند و بر آن ها رحم نمی کنند»

درهای ورود جهنمیان
مطلب دیگری که مورد توجه است در مورد درهای جهنم است که در بحارالانوار جلد 72، از امام جعفر صادق (ع) درباره ی این درها، این گونه نقل شده است: «جهنم دارای هفت در است: از یک در، فرعون، هامون و قارون وارد می شوند. از یک در، مشرکان و کافران داخل می شوند که آن ها شامل جماعتی هستند که هرگز به خدا ایمان نیاوردند. از یک در، بنی امیه داخل می شود. یک در دیگر باب لظی است. یک در دیگر باب سقر است. یک در دیگر باب هاویه است که هر کس از آن در داخل شود، هفتاد سال در جهنم فرو می رود سپس جهنم جوشی می زند و آن ها را به طبقه ی بالا پرتاب می کند ولی باز به پایین پرتاب می شوند و هفتاد سال دیگر در جهنم فرو می روند و همیشه حال آن ها در جهنم این گونه باقی می ماند. یک در دیگر، دری است از متعلق به دشمنان ما و هر کسی که با ما جنگ کرده است می باشد و این در بزرگترین درهاست و گرمی و شدتش از همه بیشتر است!»

مکان بهشت و جهنم
درباره ی مکان قرارگیری بهشت و دوزخ در بحارالانوار جلد 8 از ابن عباس نقل شده است که: «دو یهودی به خدمت امیرالمؤمنین علی (ع) آمدند و پرسیدند که جایگاه بهشت و دوزخ در کجا واقع شده است؟
سپس حضرت فرمودند: بهشت در آسمان است و جهنم در زمین.»

فلق؛ دره ای با هفتار هزار مار سیاه!
در بحارالانوار جلد 8 به سند معتبر نقل شده است که از حضرت صادق (ع) در مورد معنی فلق پرسیدند و آن حضرت فرمودند: «فلق، دره ای است در جهنم که در آن هفتاد هزار خانه است و در هر خانه هفتار هزار یورت است و در هر یورت هفتار هزار مار سیاه است و در شکم هر ماری هفتاد هزار سبوی زهر است! پس بدانید که گذر تمام اهل جهنم به این دره می افتد!»

کیفیت آتش دنیا و جهنم
در حدیثی دیگر امام صادق (ع) در باب کیفیت آتش جهنم می فرمایند «این آتش شما که در دنیا است، یک جزء از هفتاد جزء آتش جهنم است. و این آتش شما را هفتاد مرتبه با آب خاموش کرده اند و اگر چنین نمی کردند، هیچ کس طاقت نزدیک شدن به آن را نداشت! و بدانید، جهنم فریادی در روز محشر برمی آورد که جمیع ملایکه و مقربین و انبیای مرسلین از بیم آن به زانوی استغاثه درمی آیند!»

غسّاق کجاست؟
در حدیثی دیگر در بحارالانوار جلد 8 نقل شده است که: «غسّاق بیابانی است در جهنم که سیصد و سی قصر در آن است، در هر قصری سیصد خانه است، در هر خانه ای چهل زاویه است، و در هر زاویه ماری است و در شکم هر ماری سیصد و سی عقرب است و در نیش هر عقرب سیصد و سی سبوی زهر است، و اگر یکی از آن عقرب ها زَهر خود را بر تمامیِ اهل جهنم بریزد برای هلاک نمودن همه کافی است!»

بیابانی که از ترس آن جهنمیان به خدا پناه می برند!
در بحارالانوار از حضرت موسی کاظم (ع) نقل شده است که: در جهنم بیابانی است که آن را سَقَر می نامند و این بیابان از آن روز که خداوند آن را خلق کرده است، نَفَس نکشیده است. و اگر خدا به سَقَر اجازه فرماید که به اندازه ی سر سوزنی نَفَس بکشد، تمام آنچه بر روی زمین است را خواهد سوزاند!
اهل جهنم پس از دیدن این بیابان (وادی) از حرارت و بوی متعفن آن و آنچه خدا در آن جا برای اهلش از عذاب قرار داده است به خدا پناه می برند... و در آن بیابان (وادی) چاهی است که بی نهایت متعفن است و در آن چاه ماری است که جمیع اهل آن چاه از خباثت و تعفن و کثافت آن مار و زهری که خدا در نیش های آن مقرر فرموده، به خداوند پناه می برند و...».

نَفَس اهل جهنم
در عین الحیات از حضرت رسول (ص) نقل شده است که فرمودند: «اگر در این مسجد که اکنون قرار داریم، هزار نفر و یا حتی بیشتر از آن باشند اگر تنها یکی از اهالی اهل جهنم نفس بکشد و اثر آن به این افراد برسد، مسجد و هر کس که در آن است می سوزد!»

عکس العمل دوزخیان و بهشتیان پس از ورود به جایگاه خود
پس از ذکر چند مورد از موارد بیشمارِ ویژگی های جهنم ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که انتخاب دوزخ یا بهشت مسئولیتی است که خداوند بر دوش هر فرد نهاده است، به نحوی که در روایتی از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: «خداوند هیچ کس را خلق نفرموده، مگر آنکه منزلی در بهشت و منزلی در جهنم برای او قرار داد. چون اهل بهشت در بهشت قرار می گیرند و اهل جهنم در جهنم ساکن می شوند، منادی به اهل بهشت ندا می دهد: به سوی جهنم نظر کنید! پس چون نگاه می کنند و منزل هایشان را در جهنم به آن ها نشان می دهند می گویند: این منازلی است که اگر معصیت خدا می کردید، داخل آن ها می شوید. پس اهل بهشت چندان شادی می کنند که اگر در بهشت مرگ وجود داشت، از شادی این که از چنین عذابی نجات یافته اند، می مردند و این ندا دادن و نشان دادن جایگاه دوزخیان در بهشت نیز انجام می گیرد و آن ها نیز آه و افسوس می کشند...»

حورالعین از چه خلق شده اند؟
با وجود این که اوصاف بسیاری از حورالعین بهشتی در روایات گوناگون از ائمه اطهار آمده است ولی خواندن این روایت از امام صادق (ع) که در جلد 8 بحارالانوار از ابوبصیر نقل شده است خالی از لطف نیست به نحوی که آمده است: «بوبصیر می گوید روزی به حضرت صادق (ع) عرض کردم: یابن رسول الله! چیزی از اوصاف بهشت بفرمایید که مرا مشتاق گرداند، حضرت فرمودند: در بهشت نهری است که در دو طرف آن، کنیزانی از زمین روییده اند و چون مومن به یکی از آن کنیزان بگذرد و از او خوشش بیاید، او را از زمین می کَند و حق تعالی به جای او کنیز دیگری را می رویاند و دیگر ویژگی های بهشت این است که خداوند در بهشت به انسان مومن هشتصد دختر باکره و چهار هزار زن ثیّبه و دو زن از حورالعین را به وی می دهد و حورالعین از تربتِ نورانیِ بهشت خلق شده اند و مغز ساق های ایشان از زیر هفتاد حله نمایان است و به نحوی سخن می گویند که هرگز خلایق سخنی به آن خوبی نشنیده اند و می گویند: ماییم خالدات، که پیوسته خواهیم بود و مرگ ما را فرا نمی گیرد. ماییم که پیوسته راضی و خشنودیم و در هیچ حالتی به غضب و خشم نمی آییم. و ماییم آنان که اگر یک تار زلف ما را میان آسمان و زمین بیاویزند نور آن دیده ی تمام موجودات را خیره می سازد!»

دعای حضرت علی (ع) برای ورود بهشتیان به بهشت
درباره ی درهای ورود بهشتیان به سند معتبر از حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) در بحارالانوار نقل شده است که فرمودند: «بهشت را هشت در است از یک در، پیغمبر و صدیقان وارد می شوند. از در دیگر، شهیدان و صالحان، و از پنج در باقی مانده شیعیان و دوستان ما داخل می شوند. من بر صراط می ایستم و دعا می کنم و می گویم: خداوندا! شیعیان و دوستان مرا و هر کس که در دنیا مرا یاری کرده و به امامت من اعتقاد داشته است، به سلامت بگذران!
در آن حال ندا از انتهای عرض الهی می رسد که: دعای تو را مستجاب کردیم و تو را شفاعت دادیم بر شیعیانت...»

صدای حلقه ی در بهشت!
در عین الحیات نقل شده است که عبدالله عباس از قول حضرت رسول (ص) گفته است که ایشان فرموده اند: «حلقه ی در بهشت، از یاقوت سرخ است و بر روی صحیفه ی طلا آویخته شده است و هرگاه آن حلقه را بر صحیفه می کوبند صدا می کند: یا علی!»

دستمزد کارگران بهشت؟!
از حضرت صادق (ع) نقل شده است که حضرت رسول (ص) فرموده اند: «چون مرا به معراج بردند، داخل بهشت شدم. در آنجا ملایکه ای را دیدم که بناهایی را می ساختند، یک خشت از طلا و یک خشت از نقره و گاه از کار بازمی ایستادند؟
از ایشان پرسیدم چرا گاهی مشغولید و گاهی از کار دست می کشید؟ گفتند: منتظر خرجی و دستمزد خود هستیم! پرسیدم دستمزد شما چیست؟ گفتند: بیان این کلمات از زبان مومن: سبحان الله، الحمدالله، لا اله الا الله و الله اکبر. هرگاه مومن این کلمات را می گوید ما برای او مشغول به بنایی در بهشت می شویم!»

پاداش دوستی مومنین برای رضای خدا
از حضرت رسول (ص) در جلد 8 بحارالانوار نقل شده است که: «در بهشت خداوند عمودی از یاقوت سرخ خلق فرموده اند و بر بالای آن هفتاد هزار قصر است و در هر قصری هفتاد هزار غرفه است که آن را برای افرادی خلق فرموده است که در دنیا برای خدا با یکدیگر دوستی می کنند و به زیارت و دیدن یکدیگر می روند!»

کلمه ی برآورده کننده ی حاجت بهشتیان
در حدیثی به نقل از امام محمد باقر (ع) آمده است که: «... در بهشت به مومن باغ های می دهند و در آن ها هر زمانی که مومن چیزی طلب کند فقط کافی است بگوید: «سبحانک اللهم» و چون این کلمه را بر زبان آورد خادمان مبادرت می کنند و آنچه که وی بخواهد را نزد وی حاضر می سازند...»

جایگاه پایین ترین اهالی بهشت
در بحارالانوار جلد 8 از حضرت رسول (ص) نقل شده است که: «... اهل بهشت هر روز زیباتر و جوان تر می شوند و مانند اهل دنیا که هر روز پیرتر می شوند و زشت تر نمی باشند و به پست ترین (پایین ترین) اهل بهشت هشتاد هزار خادم می دهند و نود و دو مرتبه از مراتب عالیه بهشت را برای او مقرر می سازند.»