به گزارش قدس آنلاین، هشتم شوال سالروز جنایتی شوم در تاریخ اسلام است که امضای وهابیت، این غده سرطانی بر آن خودنمایی می کند، یعنی سالروز هدم و تخریب بارگاه ائمه بقیع (ع).
از این رو در واکاوی چرایی این اقدام شوم و بررسی سابقه وجود گنبد و بارگاه برای قبور در تاریخ اسلام با حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی یوسفی غروی، استاد حوزه و محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:

زیارت اهل قبور و ساخت گنبد و بارگاه برای اهل قبور در اسلام به چه زمان باز می گردد و دیدگاه پیامبر (ع) و ائمه شیعه (ع) در این باره چه بوده است؟
پیامبر اکرم (ص) زمانی که از مکه به مدینه مهاجرت کردند به دلیل آنکه بقیع، محل دفن کسانی بود که پیش از اسلام از دنیا رفته بودند برای آنکه به مسلمانان متذکر شوند که آنها بر جاهلیت درگذشته اند و باید ارتباط با آنها حتی اگر پدرانشان باشد قطع شود، از زیارت قبور آنها اظهار کراهت کردند.
اما اگرچه متن سخن حضرت رسول (ص) در دست نیست اما چون از بزرگان شیعه و سنی این مسئله نقل شده است که ایشان فرمودند: من پیش از این شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم، اما حالا توصیه می کنم شما را به آن، چون قیامت را به شما متذکر می شود؛ به عبارت دیگر پیامبر اکرم (ص) حکمت زیارت قبور را در یادآوری قیامت و آخرت معرفی می کنند و این از رسالت های همه ادیان الهی است که این مهم را متذکر شود، چراکه از مهمترین مبانی توجه به امور دینی و مسئولیت های شرعی است و از گناه، فحشاء و تعدی های اجتماعی جلوگیری می کند.
البته تا اینجای بحث تنها صحبت از زیارت قبور است یعنی رفتن به دیدار از دنیارفتگان و صحبتی از ساختمان قبور نیست. ما قبول داریم که در صدر اسلام صرفا پس از دفن اموات خاک های قبر به فاصله چهار انگشت باز برآمده می شد و با گذاشتن سنگ مشخص می شد که در آن مکان شخصی دفن شده است، البته بعدها نام افراد متوفی روی سنگ ها نوشته شد تا مشخص شود هر قبر متعلق به چه کسی است.
خود من زمانی در حجاز بسر می بردم و در یکی از برنامه های تلویزیونی آل سعود دیدم که تسلسل تاریخی سنگ های قبور را بررسی می کردند که چگونه دستخوش تغییرات و منقش به اشعار و آیات شده است.
بنابراین مسئله ساختمان قبور یا همان گنبد و بارگاه تا پیش از روی کار آمدن قبیله حجازی آل سعود با گرایش به آراء محمد ابن عبدالوهاب از پیروان و متمسکان به آراء احمد ابن حنبل، امام یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت، مورد اعتراض نبوده است.

پس نخستین گنبد و بارگاه در صدر اسلام چگونه ساخته شد و نگاه جامعه اسلامی به این مسئله چگونه بود؟
بنابر نقل تاریخ طبری که از تواریخ کهن و معتبر اسلامی به شمار می رود، نخستین گنبد و بارگاه برای مزار حضرت سیدالشهداء (ع) در فاصله قیام کربلا تا قیام توابین یعنی در بازه زمانی سه یا چهار سال ساخته شده است. چراکه بنابر نقل تاریخ طبری وقتی توابین حرکت خود را به سمت شام برای انتقام گرفتن از جنایتکاران واقعه عاشورا آغاز کردند، ابتدا به کربلا مشرف شدند که گویا آنجا بر سر مزار امام (ع) اتاقکی بنا شده بود و توابین زیر قبه رفته و پس از هدیه دو رکعت نماز به امام (ع) و قرائت قرآن، توبه کرده و با عجز و گریه اظهار ندامت و پشیمانی از عدم همراهی امام حسین (ع) در واقعه جانسوز کربلا می کردند. بنابراین نخستین بارگاه بر مزار اباعبدالله الحسین (ع) ساخته شده است.
حال اگر اهل سنت درباره محل دفن پیامبر (ص) بگویند که گنبد و اتاق مزار ایشان از آن روی است که ایشان در اتاقی از اتاق های منزلشان دفن شده صحیح است، اما این درباره مزار امام حسین (ع) صادق نیست چون محل دفن آن حضرت (ع) صحرای کربلا بوده که هیچ گونه اتاقی در آن یافت نمی شده است.
البته بنابر نقل تاریخ، امام زین العابیدن (ع) و پس از ایشان امامان پنجم و ششم علیهماالسلام در زیارت از کربلا و نجف به هزینه خود دستور دادند که برای مزار امیرالمومنین (ع) نیز ساختمانی بنا شود. البته ما نمی خواهیم به عنوان شیعه با استناد به حدیث احتجاج کنیم اما اظهار ارادت به ساحت امام حسین (ع) توسط عموم مسلمین در آن زمان صورت گرفته که این مهم ریشه در مودت اهل بیت (ع) که در قرآن تصریح شده و برائت از خاندان اموی دارد.
همانطور که بیان شد در عصر صحابی و تابعین صحابی ایجاد بارگاه و ساختمان برای قبور خلاف شرع نبوده اگرچه در زمان پیامبر اکرم (ص) قبور ساده و بدون ساختمان بوده است.
تا می رسیم به سال 132 هجری که خلافت اموی سقوط کرد و بنی عباس که خود را منتسب به عباس عموی پیامبر (ص) می دانستند، روی کار آمدند.
علی ابن الحسین مسعودی که مدعی است نسبش به صحابی پیامبر (ص) می رسد و از مورخان و جغرافی نگاران صدر اسلام است که به بلاد اسلامی سفر کرده و حاصل مشاهداتش را به رشته تحریر در آورده در کتاب خود به نام "مروج الذهب" بیان می کند روی قبر عموی پیامبر (ص) ساختمانی بنا شده و او حتی نوشته روی سنگ قبر وی را در کتاب خود آورده است.
که البته به نقل کتاب وی قبور فاطمه بنت اسد، مادر گرامی امیرالمومنین (ع) و امامان حسن مجتبی، سجاد، محمدباقر و جعفر صادق علیهم السلام نیز دارای ساختمان بوده اند. اگرچه اقدام بنی عباس تنها برای قبر عباس عموی پیامبر (ص) بوده اما چون در ابتدا خود را وابسته به آل محمد (ص) می دانستند و وزیر خود را وزیر آل محمد (ص) می خواندند در اوایل با خاندان ابی طالب مشکل و زاویه ای نداشتند، چراکه این ها پسرعمو بودند و از یک جد واحد منشعب می شدند اما بعدها چون بنی الحسن در برابر آنها قیام کردند بنی العباس به عنوان تیره ای از بنی هاشم خود را از بنی ابوطالب جدا کردند.
اما تا قبل از این جدایی آنها علاوه بر قبر جدشان عباس، برای قبور ائمه چهارگانه (ع) و نیز فاطمه بنت اسد (س) ساختمان بنا کردند که هم اکنون حجاج در زیارت قبرستان بقیع می توانند بقایای آن را ببینند.
البته ظاهرا شهادت امام جعفر صادق (ع) در فاصله ساخت این ساختمان روی قبور بوده که اکنونی نیم دایره ای از آن باقی مانده است.

بنابر آنچه بیان شد ساخت گنبد و بارگاه در دوران بنی عباس رایج بوده، نگاه فقها، ائمه (ع) و بزرگان مذاهب اهل سنت به این مسئله چگونه بوده است، موافق بوده اند یا مخالف؟
بنی عباس که از سال 132 هجری خلافت اسلامی را دست گرفتند به ساخت بارگاه برای جد خویش اهتمام داشتند، اما نه در زمان امام جعفر صادق (ع) که مقارن با فقاهت ابوحنیفه صاحب مذهب حنفی بود و دو سال در مدینه زیست نه مالک ابن انس امام مذهب مالکی، احدی از این دو فرقه و نیز شیعه اثنی عشری به ساخت بنا روی قبور مذکور اعتراض نکرد.
پس از آن در حدود سال 200 هجری هارون الرشید در قریه سناباد خراسان از توابع نوقان قدیم درگذشت و در یکی از اتاق های کاخ "حمید قهقبه غایی" از سران پایه گذار خلافت عباسی دفن شد و مامون روی قبر او بارگاه ساخت و بعدها که امام رضا (ع) را به ولایت عهدی پذیرفت و ایشان را به شهادت رساند و در کنار قبر هارون الرشید ایشان را به خاک سپرد.
اما در این زمان نیز پیروان دو مذهب جدید اهل سنت یعنی شافعی و حنبلی و نیز دیگر فقهای جهان اسلام هیچگونه اعتراض فقهی با ساخت گنبد و بارگاه روی قبر توسط مامون نکردند.
اما در عصر متوکل عباسی در فاصله 10 سال دو بار مزار امام حسین (ع) در کربلا هدم شد. باید توجه داشت آنچه در هشتم شوال سال 1343 هجری در بقیع رخ داد هدم گنبد و بارگاه روی قبور بود نه هدم خود قبر، در حالی که این اقدام در زمان متوکل عباسی لعنت اله علیه برای خود قبر هم رخ داد چراکه او دستور داد زمین محل دفن حضرت (ع) را شخم زده و آب ببندند.
جالب آنکه به نقل تاریخ، در هر دو باری که متوکل اقدام به هدم قبر مطهر اباعبدالله الحسین (ع) کرد احمدابن حنبل، به دعوت او در بغداد بسر می برد که قرائن نشان می دهد همزمانی این حضور با تخریب قبر امام حسین (ع) بی ارتباط نیست چراکه گویا احمدابن حنبل از شوق و شوری که مردم در زیارت مزار امام حسین (ع) داشته اند، کراهت داشته از این رو نخستین سابقه هدم قبر در اسلام به دوران متوکل عباسی از پیروان مذهب حنبلی باز می گردد.
آنچه وهابیت در هشتم شوال مرتکب شد تخریب صندوق و ضریحی بود که ترکان عثمانی حنفی مذهب ساخته بودند و تا زمان روی کار آمدن آل سعود با گرایشات وهابی هیچگونه اعتراضی به آن نشده بود. به عبارت دیگر در این باره ترکان عثمانی حنفی مذهب با شیعه اثنی عشری همراه و موافق بودند.

چه مسائلی زمینه ساز بروز این واقعه و تخریب بارگاه ائمه بقیع (ع) شد؟
در چرایی این اتفاق باید گفت، وهابی های سعودی نیز برخلاف تصور ما ایرانی ها که آنها را مذهبی جدیدالتاسیس در بدنه اسلامی می دانیم، به نوعی خود را پیرو احمدابن حنبل می دانند و دولت سعودی مدعی مذهب مستقل نبوده و در قوانین رسمی کشور به ویژه قوانین و مقرارت حقوقی از فقه حنبلی متابعت می کند اینها علیه دولت ترکان عثمانی شورش کردند و یکی از دلایل آنها برای قیام، عدم مخالفت دولت عثمانی با ساخت بارگاه در قبرستان بقیع بود که در نظر آنها از مظاهر شرک به شمار می رفت! همین باعث شورش و تمرد آنها شد وگرنه اطاعت از حاکم سنی مذهب در فقه آنها ضرورت دارد اما چون مذهبشان را در خطر می دیدند گفتند حکومت مانع رفتارهای شرک آلود شیعه نمی شود.
در پی این شورش، وهابی های سعودی در سال 1343 هجری یعنی حدود 90 سال پیش آنهم در موسم حج در مکه به قبرستان حجون که شیعه آن را قبرستان ابوطالب می نامد، هجوم برده و بارگاه قبور را تخریب کردند.
البته اشتباها این قبرستان شعب ابی طالب هم خوانده می شود در حالی جایگاه شعب روبروی صفا و مروه است و تنها اثر از بنی هاشم منزل حضرت عبدالمطلب (محل ولادت پیامبر (ص)) است که دولت آل سعود می خواست آن را نیز تخریب کند اما با اعتراض گسترده مسلمانان مجبور به عقب نشینی شد اما در آن را بست و تابلویی بر آن با عنوان "مکتبه المکرمه" نصب کرد و امروز ترکان عثمانی نسبت به آن ارادتی ویژه دارند.
پس از تخریب قبرستان حجون، در سال 1344 هجری در هشتم شوال و تنها چند روز پس از اتمام ماه مبارک رمضان اینها به قبرستان بقیع هجوم بردند سپس به قبور شهدای احد و حمزه سیدالشهدا ء (ع) و حتی گنبدهای کوچک روی قبور همسران و دختران پیامبر (ص) و ام البنین (س) را و در نهایت گنبد ائمه بقیع (ع) را تخریب کردند.
در اینجا این نکته قابل تامل است که درپی دوستی شیعیان اسماعیلی که قائل به امامت اسماعیل فرزند امام جعفر صادق (ع) پس از ایشان هستند نه موسی ابن جعفر (ع) با استعمار انگلیس، در جریان این تخریب ها که حتی گنبد و بارگاه امام صادق (ع) تخریب شد، بارگاه اسماعیل فرزند ایشان تخریب نشد! و پس از 20 سال با فشار دولت آل سعود این اتفاق رخ داد و این نشان از ارتباط سعودی انگلیسی برای حمایت از شیعه اسماعیلی دارد و دست های پنهان استعمار در وقایع مهم جهان اسلام را نشان می دهد.
انتهای خبر/