عمده سبک‌های آن دوره تقلید از قاریان بزرگ مصری همچون عبدالباسط و مصطفی اسماعیل بود، اما پس از پیروزی انقلاب با ارزشی که نظام جمهوری اسلامی ایران برای فعالیت‌های قرآن قائل شد، قاریان جوان و خوبی در دامن جامعه قرآنی ایران پرورش یافتند، به طوری‌که ایرانی‌ها عمدتا جایگاه‌های اول تا سوم را در رشته‌های مختلف قرآنی بویژه حفظ و قرائت، در مسابقات بین المللی قرآن کریم که سالانه از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور برگزار می‌شود و در زمره معتبرترین و مهمترین مسابقات بین المللی قرآنی به شمار می‌رود، به دست می‌آورند. در این گفت‌وگو با محمد جواد پناهی، قاری شناخته شده بین المللی همراه شدیم تا وضعیت کنونی قرائت قرآن در کشورمان و آینده قاریان ایرانی را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. پناهی که به دهه پنجم زندگی اش نزدیک می‌شود از 4 سالگی در جلسات قرآنی مشهد شرکت کرده و از 11 سالگی رسماً مدیریت برخی از جلسات آموزش قرآن را به عهده داشته است. او که در زمان تولد به خاطر تشخیص اشتباه پزشک به طب فلج اطفال مبتلا می‌شود از همان خردسالی از ناحیه دو پا فلج کامل می‌شود. پناهی در مسابقات بین‌المللی ایران در سال 68 به مقام اول دست پیدا می‌کند و یکسال بعد با شرکت در مسابقات بین‌المللی سوریه مقام اول خود را تکرار می‌کند. پناهی همچنین در مسابقاتی از قبیل دانش آموزی و دانشجویی کل کشور سال 57 و کسب مقام اول مسابقات بسیج، نیروهای نظامی کشور سال 63 و کسب مقام اول، سال 63 مسابقات جوانان هلال احمر کشور و کسب مقام اول و ... شرکت داشته است. او بارها به کشورهای خارجی به عنوان قاری دعوت شده‌است که از این بین می‌توان به کشورهای بنگلادش، سوریه، لبنان، ترکیه، کویت، آلمان، اسپانیا، ایتالیا، بلژیک، هلند، انگلستان، فرانسه، آفریقای جنوبی و ...اشاره کرد.

به برکت انقلاب اسلامی
پناهی که در خانواده ای مذهبی با پدری روحانی متولد شده، معتقد است: لطف و عنایت خدا بود که در این مسیر قرار گیرد. او می‌گوید: پس از پیروزی انقلاب هم با شرکت در جلسات قرائت قرآن به این مسیر، سمت و سوی حرفه ای دادم. اولین باری که به جلسات قرآن رفتم همراه با پدرم بود. از همان سه چهار سالگی، چند سوره کوچک را حفظ کرده بودم و در جلسات تلاوت می‌کردم. صدای خوبی داشتم و از آن بچه‌هایی نبودم که برای قرآن خواندن، خجالت می‌کشند. پدرم هم جلسه ای قدیمی داشت که پس از 60-50 سال هنوز ادامه دارد. بعد از آن برای یادگیری علم تجوید قرآن در جلسات گلشن جعفری زیر نظر مرحوم حاج جعفر زه پور شرکت می‌کردم. در واقع این جلسات موجب پیشرفت من شد.
او می‌گوید: پیش از انقلاب به صورت خودجوش، جلساتی برگزار می‌شد، اما این وضعیت با بعد از انقلاب که اصلا قابل مقایسه نیست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زحمات زیادی برای توسعه فرهنگ قرآنی در کشور کشیده شد. آن‌قدر کار انجام شده که نمی توان آن را روی یک نمودار با شرایط قبل از انقلاب مقایسه کرد. قبل از انقلاب فقط قشر مذهبی جامعه با قرآن آشنایی داشتند و عمده برنامه‌های قرآنی هم به صورت خودجوش بود. بسیاری در جلسات سنتی قرآنی شرکت می‌کردند و برای فراگیری قرآن، اهتمام می‌ورزیدند. بعضی هم در مدارس ملی آن زمان، آموزش قرآن می‌دیدند، اما بعد از انقلاب، اینقدر کار در عرصه قرآن و علوم قرآنی انجام شده است که نمی توان آنها را تک تک برشمرد. نمونه آن هم همین که بعد از پیروزی انقلاب، آمار بگیرید چند نفر حافظ و قاری در کل کشور داریم و مهمترین فعالیت هایی که در جهت توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه انجام شده، چقدر زیاد بوده است. شاهد هستیم قاریان و نخبگان قرآنی ایرانی در رقابت‌های بین المللی معمولا مقام‌های اول تا سوم را کسب می‌کنند، در حالی‌که پیش از انقلاب، فقط یکی دو قاری داشتیم که در مسابقات بین المللی مالزی، مقام کسب کرده بودند. به برکت جمهوری اسلامی این روند، رشد صعودی داشته است.

دانش قاریان جوان به علم قرائت
اگرچه پناهی به بهبود وضعیت قرآنی کشور نسبت به قبل از انقلاب اشاره دارد، اما معتقد است، تا رسیدن به وضعیت مطلوب هنوز راه است و می‌گوید: بسیاری بر این باورند که کار خیلی شده اما به اندازه کافی نه چون بیشتر از اینها می‌شود کار کرد. البته در دو سه سال اخیر وضعیت بهتر شده است، اما هنوز به آن مطلوبی که از جامعه اسلامی و شیعی انتظار می‌رود، نرسیده‌ایم. او شاخص‌های رسیدن به این شرایط مطلوب را در ارتباط با حفظ، درک معارف و فهم قرآن دانسته و اضافه می‌کند: هنوز مردم آن طور که باید و شاید با فرهنگ قرآنی آشنا نیستند و به درجه مطلوب انس با قرآن در جامعه نرسیده‌ایم. این قاری شناخته شده بین المللی با بیان اینکه از نظر ظهور و بروز قاریان جوان و سبک‌های قرائت، رشد چشمگیری داشته‌ایم، خاطرنشان می‌کند: اگر دهه اخیر را با دهه‌های اول انقلاب مقایسه کنیم قاریان از لحاظ صوت، لحن و ابداع در قرائت، رشد فزاینده‌ای داشته‌اند. آن‌گونه که اکنون قاریان با دستگاه‌های صوت و لحن آشنا شده‌اند در گذشته چنین نبوده است.
پناهی معتقد است: در اوایل انقلاب قرائت‌ها بیشتر جنبه تقلیدی از سبک قاریان مصری داشت، اما قاریان امروزی روی دستگاه‌های صوت و لحن تبحر پیدا کرده اند و اگر با این وضعیت پیش برویم، تا چند سال آینده احتمال اینکه قاریان ایرانی بتوانند کرسی‌های استادان مصری را بگیرند، دور از دسترس و انتظار نیست. در این سالها، هرچند اگر در نوع سبک‌های قرائت ابداعی می‌شود، اما باز هم پایبند به اساس و پایه اصول قرائت است و خوشبختانه دانش به علم قرائت در بین قاریان جوان بیشتر شده است.

در استعدادیابی ضعیف هستیم
در حوزه استعدادیابی قرآنی چقدر تلاش شده آنها که استعدادها و صداهای خوبی دارند، شناسایی شده و آموزش داده شوند؟ پناهی معتقد است: یکی از ضعف ها، در همین استعدادیابی است، باید ارگانها و نهادهایی باشند که استعدادیابی قرآنی داشته باشند، متاسفانه در این زمینه کار جدی نشده است، البته یکی دو سالی است که وزارت ارشاد و اوقاف کارهایی را انجام می‌دهند که خیلی بهتر شده، اما کافی نیست.
او که تا کنون به کشورهای اسلامی مختلفی سفر کرده، و ضعیت فعالیت‌های قرآنی ایران را در جهان اسلام امیدوار کننده توصیف می‌کند و می‌گوید: کشور ما بعد از مصر در رشته قرائت و کیفیت بالای حفظ، رقیبی ندارد. البته بسیاری از قاریان بزرگ مصری در سفر به ایران، بارها گفته اند که در آینده‌ای نزدیک ایرانی‌ها جای استادان مصری را در قرائت می‌گیرند.