انواع اجنه
اجنه از نظر خلقت و ترکیب دارای انواع گوناگونی هستند که شاخص ترین آن ها عبارتند از:
1- جن: و آن هنگامی است که عرب وجود جن را به تنهایی در نظر بگیرد و آن وقت لفظ جن را بکار می برد؛
2- عامر: به گروهی از اجنه گفته می شود که با مردم نشست و برخاست و معاشرت دارند و با آنان زندگی می کنند؛
3- شیطان: که به گروه بسیار بدذات و خبیث اجنه گفته می شود؛
4- عفریت: به آن گروه از اجنه این نام تلقی می گردد که دارای مقام و منزلت والایی بوده و از قدرت های فوق العاده ی بهره مند می باشند، به نحوی که در این باره از امام صادق (ع) روایت شده است که فرموده اند: اجنه امیرانی دارند که به آن ها عفراء می گویند.

علاوه بر چهار گروه بالا، در شهرهای ساحلی جنوب ایران، به عقیده ی مردم ساکن آن نواحی اجنه در جسم بعضی از افراد نفوذ می نمایند و موجب آزار شخص می گردند و از این رو اهالی آن مناطق آن جن ها را به نام «باد» می شناسند و آن ها عبارتند از:
1- باد زار (zar): نوعی از اجنه می باشند که تماماً کافرند، به جز عده معدودی از آن ها که به آن ها باد سرخ می گویند؛
2- باد نوبان (noban): نوعی از اجنه می باشند که با نفوذ به بدن شخص او را علیل، بی حرکت و افسرده می نمایند؛
3- باد مشایخ (mashayekh): این ها گروهی از اجنه می باشند که پاک و مسلمانند و معمولاً بی خطر می باشند؛
4- باد پری: که این ها نیز کافر و غیرکافر می باشند و نوع کافرشان بسیار خطرناک می باشند؛
5- باد دیو: این نوع از اجنه که جسه ی بزرگی دارند، در بیابان ها و جزایر یافت می شوند و اگر به انسانی برخورد نمایند، همان دَم انسان را به هلاکت می رسانند؛
6- باد غول: این نوع از جنیان همچون شترِ مستی پیدا می شوند و جان هر کس که سَرِ راهشان باشد را می گیرند.

شکل جنیان
در باب شکل ظاهری جنیان روایات و نقل قول های گوناگونی بیان شده است و گاه شکل های آن ها در صورت های مختلفی گزارش شده است، از جمله ابن جبل می گوید: روزی در خانه امام صادق (ع) ایستاده بودیم که ناگهان مردانی شبیه به سیاهپوستان سودانی بیرون آمدند که لنگ و روپوش بر تن داشتند. سپس از امام صادق (ع) از آن ها پرسیدیم و امام (ع) فرمودند: اینان برادران من و شما (از طائفه جنیان) می باشند، و همچنین در روایت دیگری از سعد اسکاف نقل شده است که: روزی به محضر امام باقر (ع) رسیدم و اجازه ورود خواستم، ولی حضرت فرمودند: صبر کن! بعد از مدتی مشاهده نمودم از منزل امام باقر (ع) افرادی بیرون آمدند که بسیار زیباروی بودند و رنگ پوستشان بسیار زیبا بود.
وقتی به خدمت حضرت رسیدم، عرض کردم: سرورم؛ این ها چه کسانی بودند که در زیبایی مانند نداشتند و تمام آن ها نیز به یک شکل بودند؟
حضرت فرمودند: ای سعد؛آن ها برادران تو از طائفه ی جن بودند!
عرض کردم: آیا خدمت شما می آیند؟
فرمودند: آری می آیند و در این دیدارها مسائل دینی و حلال و حرام خود را از ما می پرسند.

علاوه بر این روایات، گاه بزرگان تاریخ معاصر ایران نیز موفق به رویت اجنه گردیده اند، به نحوی که از علامه طباطبایی نقل شده است که فرموده اند: روزی سید نورالدین (فرزند کوچک ایشان) در تهران نزد من بود. پس روزی به سراغ من آمد و گفت: آقاجان؛ آقای بحرینی در تهران است، آیا مایلید من او را نزد شما بیاورم؟ (آقای بحرینی یکی از افراد معروف و مشهور در احضار جن و از متبحرین در علم «ابجد» و «حساب مربعات» بود)، گفتم: اشکالی ندارد.
سید نورالدین رفت و پس از یکی دو ساعت آقای بحرینی را با خود آورد و در مجلس نشستند. سپس چادری را برای بحرینی آوردند و دو طرفش را به دستان من داد و دو طرف دیگر آن را در دستان خود گرفت، و این چادر حدود دو وجب از زمین فاصله داشت، و در این حال بحرینی مشغول به احضار جنیان نمود و ناگهان ما دیدیم که چادر از شدت صدای غلغله و همهمه به شدت تکان می خورد و نزدیک بود از دست ما خارج گردد، ولی من محکم آن را نگه داشته بودم و در این بین من چشمم به زیر چادر افتاد و در آن آدمک هایی به قامت دو وجب را در زیر چادر دیدم که بسیار ازدحام نموده بودند و تکان می خوردند و رفت و آمد داشتند، و من با کمال فراست و تیزبینی متوجه بودم تا این صحنه چشم بندی و صحنه سازی نباشد دیدیم نه، صد در صد وقوع امر خارجی است و حقیقت دارد.

البته گاهی اوقات اجنه به صورت انسان های معمولی نیز دیده می شوند، به نحوی که بعضی از جنیان می توانند به شکل دختران تناز و بسیار زیبارو درآیند که با نگاه به آن ها از فرط زیبایی، هوش از سر نگاه کننده بیرون می رود و گاهی اشرار اجنه به صورت موجودات هولناکی درمی آیند که نگاه به آن ها وحشت و ترس عجیبی بر انسان مستولی می کند و گاه اجنه در قالب گربه، مار، کلاغ و پرندگانی دیگر رویت شده اند، ولی آنچه بیشتر در آن تاکید شده است حضور آن ها در قالب انسانی می باشد!

منابع:
1- قمی، شیخ عباس. سفینة البحار، ج1: 678.
2- کلینی، محمد. اصول کافی، ج1: 394؛ ج2: 242.
3- ساعدی، غلامحسین. اهل هوا: 58.
4- حسینی تهرانی، محمدحسین. نگرشی بر مقاله بسط و قبض: 192.
5- حمزه، جعفر. دنیای ناشناخته جن: 37- 38، 49- 51.