سرطانهای پوست، پروستات و کولون، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و... از جمله خطرهای بزرگی هستند که در کمین سلامت مردان نشسته‌اند.
به بهانه «هفته سلامت مردان» از استادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تخصص‌های اورولوژی (کلیه و مجاری ادرار) و پوست دعوت کردیم با حضور در تحریریه قدس به برخی بیماریهای شایع مردان در حوزه تخصصی خود اشاره و توصیه‌های لازم را برای ارتقای سلامت «آقایان» داشته باشند.
سرطان «مثانه» در کمین چه کسانی است؟
دکتر رضا مهدوی استاد بیماریهای اورولوژی (کلیه و مجاری ادرار) دانشگاه علوم پزشکی با بیان این مطلب که مردان به علت موقعیتهای شغلی و مشاغل مختلف بیشتر در معرض بعضی بیماری‌ها قرار می‌گیرند می‌گوید: امروز تومور «مثانه» به دلیل عادات خاص (سیگار کشیدن) و عوامل شغلی (کارخانه‌های رنگسازی، لاستیک سازی، مواد شیمیایی و...) در مردان افزایش یافته و آگاه نمودن مردان از عوامل بیماری‌زا و راه‌های مراقبت از سلامت ضرورتی است که برای پیشگیری باید مورد توجه قرار گیرد.
از این رو افراد سیگاری یا کسانی که در این نوع مشاغل مشغول کارند باید با انجام آزمایشهای دوره‌ای (ادرار) از سلامت خود مطمئن شوند.
سرطان پروستات و بی‌علامتی
وی سرطان «پروستات» را نیز از جمله سرطانهای شایع در مردان عنوان می‌کند و می‌افزاید: مهمترین ویژگی این نوع سرطان «بی‌علامتی» آن است و به همین علت مردان باید از 50 سال به بعد حتماً آزمایش PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) انجام دهند.
البته کسانی که در خانواده سرطانی داشته باشند باید این آزمایش را از 45 سال شروع کنند. اگر جواب زیر یک باشد هر چهار سال یکبار و اگر بالاتر از یک باشد هر سال آزمایش PSA باید تکرار شود.
سرطان پروستات با تشخیص بموقع درمان پذیر است
دکتر مهدوی با بیان این مطلب که در صورت تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، و قبل از متاستاز (دست اندازی) به سایر قسمتهای بدن، این سرطان قابل درمان است، اظهار می‌دارد: این نوع سرطان اگر پیشرفته شود و درمان بموقع صورت نگیرد، بیمار را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. متأسفانه اغلب مبتلایان زمانی مراجعه می‌کنند که سرطان پیشرفته شده و جز عوارض سنگینی و هزینه‌های بالا برای بیمار چیزی نخواهد داشت.
از این رو توصیه می‌شود با شروع بیماری به پزشک مراجعه و درمان را به طور کامل انجام دهند.
عفونتهای ادراری و نشانه‌های آن
این استاد اورولوژی درباره عفونتهای ادراری در مردان هم می‌گوید: در خصوص عفونتهای ادراری حتی از پسرها که در آینده مرد خواهند شد باید شروع کرد، چون اگر اطفال (پسر) دچار عفونت ادراری درمان نشوند در آینده دچار عوارض بدی خواهند شد.
وی با توجه به اهمیت درمان بموقع، نشانه‌های این بیماری را در کودکان و بزرگسالان برشمرده یادآور می‌شود: علایم عفونت ادراری در اطفال: عدم رشد، بی‌اشتهایی، تب بدون علت مشخص و بی‌قراری است و در بزرگسالان به صورت تکرر ادرار، سوزش، تب و لرز همراه با پهلو درد است که بیمار با مشاهده این نشانه‌ها باید حتماً درمان را آغاز کند.
سنگهای ادراری و رابطه آن با نشستن‌های طولانی
وی مسأله سنگ در دستگاه ادراری مردان را نیز حائز اهمیت دانسته و می‌گوید: 8 تا 10 درصد مردم در ایران دچار سنگ کلیه می‌شوند که در مناطق دارای آب و هوای خشک، افراد چاق و کسانی که بیشتر دچار تعریق می‌شوند (چون میزان دفع ادرار کم می‌شود) بیشتر مشاهده می‌شود. بیشتر سنگ‌ها (85 تا 90 درصد) اگزالات کلسیم است که یکی از عوامل مهم تشکیل این نوع سنگ تعریق زیاد و کم نوشیدن مایعات می‌باشد. البته خوردن گوشت قرمز و نمک هم در ایجاد سنگ دخالت دارد که بهتر است میزان مصرف این مواد کاهش یابد.
علل مهم ایجاد سنگ کلیه و نشانه‌های آن
وی نشستن‌های زیاد (کارمندان) و بی‌تحرکی را در تشکیل سنگ خیلی مهم دانسته و چاقی و زمینه مساعد سنگ سازی و عدم مصرف مایعات کافی را از دیگر عوامل ایجاد سنگ عنوان کرده و اظهار می‌دارد: سنگ کلیه سر و صدای زیادی دارد و به صورت قولنج‌های کلیوی با دردهای شدید همراه است بخصوص وقتی از کلیه به طرف مجاری در حرکت باشد ممکن است همراه با تهوع و استفراغ، نفخ و وجود خون در ادرار دیده شود.
اما وقتی سنگ پایین آمده و پشت مثانه قرار می‌گیرد تا دفع شود تکرر و سوزش ادرار نیز اضافه می‌شود که ممکن است با عفونت ادراری اشتباه گرفته شود.
تأخیر در درمان سنگ به کلیه آسیب می‌زند
دکتر مهدوی با بیان این موضوع که در صورت ایجاد سنگ بیمار باید حتماً درمان شود، تصریح می‌کند: اگر سنگ کلیه درمان نشود سبب مسدود شدن راه خروج ادرار از کلیه به حالب شده و در پشت کلیه ایجاد عفونت می‌کند و بتدریج ادرار پس زده می‌شود و در طولانی مدت به نسج کلیه آسیب رسانده و کلیه را از بین می‌برد.
مصرف لبنیات محدودیت ندارد
وی به مصرف لبنیات و کلسیم در این بیماران تأکید کرده یادآور می‌شود: در افرادی که کلیه سنگ‌ساز دارند محدودیت مصرف کلسیم وجود ندارد، اما توصیه می‌شود بیش از حد نیاز مصرف نکنند. حتی قرص مکمل کلسیم (بخصوص خانم‌ها) طبق نظر پزشک می‌توانند مصرف کنند و منعی وجود ندارد.
همه پهلودردها مربوط به کلیه نیست
وی با تأکید به درمان بموقع سنگ کلیه خاطرنشان می‌کند: کسانی که با هر درد پهلو نگران سنگ کلیه می‌شوند باید بدانند هر پهلو دردی «درد کلیه» نیست و بهتر است با مشاهده نشانه‌هایی که اشاره شد به پزشک مراجعه و از خود درمانی بپرهیزند.
آزمایش بعد از 5 سال کار
مصرف شیر و مایعات مانع جذب سموم موجود در کارخانجات لاستیک و رنگ و مواد شیمیایی و غیره و آلاینده‌های هوا شده و توصیه می‌شود صاحبان این مشاغل شیر و مایعات زیاد بنوشند. همچنین ضروری است این افراد پس از 5 سال اشتغال در مشاغل فوق آزمایش ادرار انجام دهند تا در صورت نیاز درمان لازم صورت گیرد.
بیماریهای پوستی و آقایان
دکتر مسعود ملکی متخصص پوست و مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در ادامه گفت و گو به بی‌توجهی آقایان نسبت به سلامتشان اشاره کرده، می‌گوید: چند شیفت کار کردن آقایان سبب شده به سلامتشان بی‌توجه شوند و فرصت مراجعه به پزشک را پیدا نکنند. مردان حتی در خصوص بیماریهای متابولیک (قند و چربی و فشار خون و...) به استانداردهای پزشکی توجه نکرده و به این مسأله اهمیت نمی‌دهند تا زمانی که بیماریشان دردسر ساز شود.
وی انواع بیماریهای پوستی که آقایان در معرض ابتلا به آن قرار دارند را برشمرده، اضافه می‌کند: درماتیت‌های تماسی ناشی از شغل مثل مصالح بنایی و ساختمان (سیمان و...) شایعترین انواع درماتیت و اگزما در بین کارگران ساختمانی و بناهاست و یا افرادی که با چسب و رنگ و مواد شیمیایی در کارخانجات سر و کار دارند و مشاغلی که با نور ارتباط پیدا می‌کند و حساسیت به نور و آفتاب یا... که در مردان بیشتر مشاهده می‌شود از جمله بیماریهای پوستی است که آقایان به آن مبتلا می‌باشند و آمار مراجعه آنها را به کلینیک‌های پوستی افزایش می‌دهد.
افزایش آمار سرطانها
این دانشیار دانشگاه و متخصص پوست و مو با اشاره به آمار رو به افزایش «سرطانها»، سرطان پوست را یکی از شایعترین نوع سرطان در آقایان ذکر کرده و اظهار می‌دارد: در کشور ما هم مانند تمام دنیا اولین علت مرگ و میر بیماریهای قلبی عروقی، دوم سرطانها و بعد حوادث است که با توجه به بحث افزایش «امید به زندگی» و مسن شدن جامعه آمار سرطانها در حال افزایش می‌باشد.
عوامل مؤثر در سرطان پوست
وی دلایل عمده سرطان پوست را پوشش افراد، برنزه کردن پوست، کاهش لایه اوزن و نازک شدن آتمسفر، نور مستقیم آفتاب (زندگی در ارتفاعات)، مواد شیمیایی، دخانیات و مصرف چربی زیاد دانسته، خاطرنشان می‌کند: کشاورزان، خلبانان و ملوانان بیشتر در معرض سرطان پوست هستند. افزون بر آن افراد سفید پوست و کسانی که به مشاغلی مانند صنایع نساجی، مهندسین لوکوموتیو و... در معرض آرسنیک قرار دارند نیز در خطر ابتلا به سرطان پوست هستند.
انواع سرطان پوست و نشانه‌های آن
دکتر ملکی با تأکید به ضرورت توجه بیشتر به سلامت پوست اضافه می‌کند: افراد هر نوع تغییری در پوست خود مشاهده می‌کنند باید به پزشک متخصص مراجعه نمایند، زیرا نشانه‌ها در سرطان پوست خیلی متنوع هستند. مثلاً در «ملانوم» ضایعه رنگی به صورت یک لکه قهوه‌ای یا قرمز یا مشکی شروع می‌شود که می‌تواند در زمینه «خال» قبلی باشد یا در پوست سالم ایجاد شود. ویژگی این نوع سرطان نامنظم بودن حاشیه و کنگره کنگره شدن دور آن است. سرعت رشد ضایعه زیاد و اغلب تغییر رنگ پیدا کرده و بیش از یک یا دو سه رنگ با هم دیده می‌شود و یا بعد تغییر رنگ پیدا می‌کند.
به طور کلی «ملانوم» شکل و حاشیه منظم و متقارن ندارد و اغلب قهوه‌ای متمایل به آبی و مشکی است (حتی بدون رنگ هم وجود دارد) و سایز و اندازه آن بیش از 7-6 میلی‌متر می‌باشد.
وی یادآور می‌شود: اشکال دیگری نیز از سرطان پوست وجود دارد که به صورت یک ندول (برجستگی پوستی)، یک زخم، یک ضایعه رنگی، شاخ پوستی یا ضایعه سخت شبیه شاخ و یا شبیه زگیل و گاهی شبیه آبسه می‌تواند بروز کند.
استرس و بیماریهای پوستی
دکتر ملکی درباره نقش «استرس» در بروز سرطان پوست می‌گوید: «استرس» حتی در بروز سرماخوردگی نیز نقش دارد کسانی که استرس زیاد دارند بیشتر در معرض بیماریهای عفونی حتی سرماخوردگی قرار می‌گیرند چه رسد به سرطان پوست، از این رو آرامش روانی و تغذیه خوب در پیشگیری از بروز انواع بیماری‌ها از جمله سرطانها مؤثر است.
افزون بر آن یکی از دلایل ابتلا به سرطان پوست کاهش «سطح ایمنی» بدن است که ممکن است مادرزادی یا ناشی از دخالتهای پزشکی مانند پیوند کلیه و... و یا بیماری‌هایی نظیر ایدز یا هر دلیل دیگری باشد که نقص ایمنی ایجاد کرده و سطح ایمنی بدن را پایین آورده است. به همین جهت یکی از درمانهای سرطان پوست «ایمونوتراپی» یا بالا بردن سطح ایمنی بیمار است و به طور قطع می‌توان گفت: یکی از علل افزایش بدخیمی‌ها نیز کاهش «سطح ایمنی» است.
توصیه‌ها
دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی توصیه می‌کند:
*کسانی که پیوند عضو دارند و داروهای خاص استفاده می‌کنند، نباید در معرض آفتاب قرار گیرند (بروشور دارو را مطالعه کنند)
*افراد از برنزه کردن پوست پرهیز کنند (بویژه در سالن‌های آرایش و استفاده از اشعه‌های مضر)
*از قرار گرفتن در آفتاب شدید خودداری نمایند، زیرا یک آفتاب سوختگی شدید می‌تواند جرقه‌ای برای بروز «ملانوم» باشد.
*از بردن اطفال زیر تابش مستقیم خورشید (کنار دریا، استخر و...) خودداری نمایند، زیرا آفتاب سوختگی در اطفال می‌تواند زمینه سرطان پوست را ایجاد کند.
*افرادی که در گذشته به علت ابتلا به کچلی زیر «برق» قرار گرفته‌اند (درمان کچلی) حتماً برای چکاپ و احتمال سرطان پوست و بررسی سلامت به متخصص پوست مراجعه کنند.
*در ساعات تابش شدید آفتاب 11-10 صبح و 4-2 بعدازظهر از کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی، دستکش و چتر استفاده شود.
*با توجه به شرایط آب و هوایی کشورمان و وجود آفتاب 15 دقیقه در هفته آفتاب مستقیم به پوست کافی است، از این رو تا حد امکان در آفتاب قرار نگیرید.
*و بالاخره «استرس» را از خود و اطرافیانتان دور کرده و آرامش را جایگزین آن نمایید تا از زندگی و موهبت‌های الهی بیشتر بهره ببرید.
نظر شما