در باره اهمیت شب جمعه و استفاده از فرصت های معنوی این شب روایات مختلفی از اهل بیت (ع) نقل شده و پاداش فراوانی برای عبودیت و طلب آمرزش و توبه وعده داده شده است. از جمله امام صادق(ع) می فرماید: به راستی برای خدا در هر شب جمعه، آزادشدگانی است از آتش، پس خود را در معرض رحمت الهی در شب و روز جمعه قرار دهید و کسی که در شب یا روز جمعه بمیرد، خداوند او را از آزمون قبر حفظ می‌کند و بر او مهر شهدا زده می‌شود. کسی نگوید در گذشته چنان بوده و عملش فلان بوده. برای او برائت از فشار قبر نوشته می‌شود و به منزله شهید خواهد بود. (1)

شبی که فرشته ها به زمین می آیند
در همین زمینه روایتی از امام رضا (ع) وجود دارد که شب جمعه را شب نزول رحمت و گشودن درهای مغفرت الهی بروی بندگان دانسته و می فرماید: إن الله تعالی ینزل ملکاً إلی سماء الدنیا کل لیلة، فی الثلث الأخیر، و لیلة الجمعة من أول اللیل، فیأمره فینادی: هل من سائل فأعطیه؟ هل من تائب فأتوب علیه؟ هل من مستغفر فأغفر له؟ یا طالب الخیر! أقبل و یا طالب الشرّ اقصر فلایزال ینادی بذلک حتی یطلع الفجر، فإذا طلع الفجر، عاد إلی محله من ملکوت السماء.(2)
البته اصل روایت را امام رضا (ع) زمانی ایراد فرمود که با حدیث تحریف‌شده‌ای دربارۀ نزول خداوند به آسمان دنیا روبه‌رو شدند و برای اصلاح باور مردم به توحید، از تحریف آن حدیث و حذف عبارت «نزول فرشتگان» از متن روایت خبر دادند. اصل ماجرا این است که ابراهیم‌بن‌محمود می‌گوید: به حضرت رضا (ع) عرض کردم: « نظر شما دربارۀ حدیثی که مردم از حضرت رسول (ص) نقل می‌کنند چیست؟ با این مضمون که پیامبر (ص) فرموده‌اند: إِنَّ الله تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَنْزِلُ کُلَّ لَیْلَة جُمُعَة إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا؛ (خداوند تبارک و تعالی هر شب جمعه به آسمان دنیا پایین می‌آید. »
امام‌رضا (ع) در پاسخ فرمودند: «خداوند لعنت کند کسانی را که کلمات را از محل خود جابه‌جا و تحریف می‌کنند. به‌خدا قسم، رسول خدا چنین سخنی نگفته‌اند؛ بلکه فرموده‌اند: إِنَّ الله تَعَالَی یُنْزِلُ مَلَکاً إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا کُلَّ لَیْلَةٍ فِی الثُّلُثِ الْأَخِیرِ وَ لَیْلَة الْجُمُعَة فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ...؛ (خداوند تعالی در ثلث آخر هر شب و هر شب جمعه از اول شب، فرشته‌ای به آسمان دنیا می‌فرستد و آن فرشته به فرمان خداوند ندا می‌کند: آیا هیچ درخواست‌کننده‌ای هست تا خواسته‌اش را برآورم؟ آیا هیچ توبه‌کننده‌ای هست تا توبه‌اش را بپذیرم؟ آیا هیچ استغفارکننده‌ای هست تا او را بیامرزم؟‌ ای که طالب خیر هستی، به این سو بیا، ‌ای که به‌دنبال شر هستی، دست نگهدار. این فرشته تا طلوع فجر این ندا را ادامه می‌دهد و چون فجر طلوع کند، به محل خود در ملکوت آسمان باز می‌گردد. »

حرمت جمعه را نگه دارید!

ابو نصر بزنطی از حضرت امام رضا (علیه‌السلام) روایت کرده است که حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: روز جمعه سید و بزرگ روزهاست،خدا پاداش نیکیها را در آن روز دو برابر عطا مى‏کند و گناهان را محو مى‏سازد و درجات‏ اهل ایمان را بالا مى‏برد و دعاها را مستجاب نماید و سختیها را آسان و غمها را از دلها مى‏زداید و حاجت هاى بزرگ را روا کند. و روز جمعه روزافزونى است چرا که خدا لطف و مهر خویش را بر بندگان فزونى مى‏بخشد و گروههاى بسیارى را از آتش‏ دوزخ نجات می دهد؛ پس هرکه خدا را در آن روز بخواند و حق و حرمت آن روز را آنچنان‏که شایسته است بشناسد، به یقین‏ خدا او را از آتش دوزخ رهایى دهد. پس چنانچه در روز جمعه یا شب آن از دنیا برود پاداش شهیدان را دارد و در قیامت ایمن از عذاب الهى برانگیخته مى‏شود؛ و هرکه حرمت جمعه را آنچنان‏که شاید نگاه ندارد و حقش را تباه کند،یا این‏که نماز جمعه به جا نیاورد،یا در آن مرتکب محرمات‏ الهى شود،به یقین خدا او را در آتش دوزخ بسوزاند،مگر آنکه توبه کند.

پانوشتها:
1. کافى، ج2، ص 148، ح 3 - نهج الدعاء، ج 1، ص 616
2. بحارالانوار، 2ج،ص 314
3. اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام ، صفحه 559