به گزارش قدس آنلاین ،خانواده در درجه نخست و در مرحله بعد نهادهای تربیتی نقش موثری در تقویت باورهای مذهبی فرزندان دارند. اما برای تقویت این باورها باید از چه شیوه هایی بهره گرفت و هریک از این روش ها در چه سنی کاربرد دارند؟ برای پاسخ به این پرسش ها با دکتر باقر غباری بناب، فوق دکترای روانشناسی از دانشگاه ویسکانسن آمریکا و عضو هیات علمی دانشگاه تهران به گفتگو نشستیم. گفتنی است این روانشناس درباره رشد باورهای مذهبی در کودکان و نوجوانان پژوهش های ارزنده ای دارد که از جمله آنها می توان به کتاب «كودك ، نوجوان و معنويت» اشاره کرد.
تربیت شیعیان شایسته
دکتر غباری با اشاره به اینکه استعداد پرورش فضایل و خصلت های برجسته و متعالی از همان ابتدا در انسان ها و جود دارد اما باید این استعداد را شکوفا کنیم، نقش والدین را در تربیت مذهبی فرزندان بسیار مهم می داند و می افزاید: فردی که با باورهای مذهبی تربیت شده و از همان ابتدا الگوی شایسته ای چون پیامبر و امامان معصوم(ع) به او معرفی شده اند، عزت نفس دارد،برای خود ارزش قایل است ، خود را به آسانی در معرض وساوس شیطانی قرار نمی دهد و به راحتی از راه درست منحرف نمی شود در واقع آمادگی دارد که یک شیعه خوب شود. زیرا در مشکلات و مسایل خود از الگوهایش پیروی می کند.
*دوران خردسالی
دکتر غباری با تاکید بر اینکه باورهای مذهبی در فرزندان باید از سنین خردسالی در آنها نهادینه شود می گوید: تحقیقات نشان می دهد که اگر پدر و مادرها از همان ابتدا یعنی سال های اولیه زندگی، به نیازهای اساسی کودکانشان حساس باشند و نیازهای اولیه آن ها را برآورده کنند، دلبستگی آن ها ایمن می شود. وی با اشاره به اینکه روانشناسان معتقدند بسیاری از بیماری ها در اثر دلبستگی ناایمن به وجود می آید خاطر نشان می کند: اگر کسی نسبت به پدرو مادرش دلبستگی ناایمن پیدا کند، یعنی محبت و توجه کافی از سوی والدینش دریافت ننماید، شاید ناامید و افسرده شود. اساس دلبستگی ایمن در کودکی ایجاد می-شود. اگر پدر و مادر نیازهای کودک را به خوبی برآورده کنند، در جوانی آمادگی دارد که به بقیه محبت کند، افرادی که به پدر و مادر دلبستگی ایمن دارند، عشقی را هم ائمه انتقال می دهند؛ یعنی کودکی که پدر و مادر مذهبی خودش را دوست دارد، دلبستگی او به پیشوایان دینی هم به عنوان پدر مذهبی ایمن است. وی تاکید می کند: پدر و مادر مذهبی در انتقال دلبستگی این جهانی که به آن دلبستگی مادی و فیزیکی می گویند، به دلبستگی معنوی، نقش پل واسط را دارند. یعنی ائمه (ع)، نقش پل واسط را به خوبی ایفا می کنند و دلبستگی دنیایی ما را که از طریق والدین کسب کرده ایم به دلبستگی خدایی پیوند می زنند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه در دوران خردسالی والدین باید با عمل به فضایل و پرهیز از گناه، رفتار درست را به طور عملی به خردسالان نمایش دهند می افزاید: مثلا پدر و مادرها برای آموختن راستگویی به کودکان، در درجه اول باید صداقت و راستی را در رفتارشان به کودک نشان دهند و در مرحله بعدی الگوهای شایسته ای از انسان های بزرگ و پرهیزگار که همان پیامبر(ص) و امامان(ع) هستند را با زبان داستان به کودکان معرفی کنند.
*دوران پیش دبستانی و دبستان
دکتر غباری با اشاره به اینکه در دوران پیش دبستانی و دبستان به جز نقش موثر والدین، مربیان نیز به عنوان مراقبان ثانویه در انتقال مفاهیم اخلاقی و مذهبی به کودکان موثرند خاطر نشان می کند: در دوران پیش دبستانی که کودک هنوز در دوره پیش عملیاتی است که ذهنش به داستان و تصورات گرایش دارد.: کودکان در این مرحله جاندار پندارند یعنی فکر می کنند اشیا زنده هستند و جان دارند زیرا هنوز از فطرت حقیقی خود جدا نشده اند و خود را با هستی، یگانه می بینند. بنابراین زبان داستان برای تقویت باورهای دینی شان موثر است.
این روانشناس با اشاره به اینکه در دوره دبستان نیز بهترین راه تحکیم باورهای مذهبی به کودکان ادامه همان شیوه پیش دبستانی است خاطر نشان می کند: در این دوره نیز کودکان را باید با زبان داستان، نقاشی و ارائه الگوهای داستانی با مفاهیمی چون صداقت، عدالت، شجاعت، امر به معروف و نهی از منکر، نماز، روزه و... آشنا نمود. وی با بیان اینکه در دوره دبستان والدین و مربیان باید به کودک بگویند که در صورت رفتار خوب متخلق به اخلاق خدایی می شوند و به فطرت پاک خود برمی گردند. و به بچه ها تفهیم کنند که خدا احکام و دستورهای خود را از طریق ائمه معصومین روی زمین پیاده می کند خاطر نشان می کند: مثلا وقتی بحث عدالت پیش می آید به آنها بگویند: خدا از طریق بنده های برگزیده خود مثل حضرت مهدی(عج) عدالت را در زمین برقرار می کند یا وقتی بحث امر به معروف و نهی از منکر پیش می آید بگویند امام حسین(ع) برای اصلاح جامعه و امر به معروف و نهی از منکر با دشمنان نبرد کردند و به شهادت رسیدند.
*دوران نوجوانی
دکتر غباری با بیان اینکه در دوران راهنمایی و دبیرستان هم به جز اینکه از طریق ارائه داستان های قرآنی و تاریخی و ... می توان نوجوانان را با الگوهای دینی آشنا کرد خاطر نشان می کند: در این سنین باید به نوجوانان تفهیم کنیم که یشوایان دینی ما مردان تاریخی نیستند بلکه انسانهای همیشه زنده ای هستند که باید همیشه و در هر عصری به عنوان بهترین الگوی مدنظر قرار گیرند.
نظر شما