به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرگزاری فارس، رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با اقشار مختلف مردم با اشاره به بدعهدی امریکایی‌ها گذشت بیش از 6 ماه از آغاز اجرای توافق هسته ای را یادآور شدند و سؤال کردند: «مگر بنا نبود تحریم های ظالمانه رفع شود تا در زندگی مردم اثر بگذارد آیا پس از 6 ماه هیچ تأثیر ملموسی در زندگی مردم دیده می شود؟ اگر نقض عهد آمریکایی‌ها نبود آیا دولت نمی‌توانست در این مدت کارهای فراوانی انجام دهد؟»
رهبر انقلاب با استناد به سخنان مسئولانی که قبل از اجرای برجام می گفتند پس از اجرای تعهدات ایران، تحریم ها یکباره برداشته می شود افزودند: «اما اکنون، بحث رفع تدریجی تحریم ها مطرح می شود، چرا؟» این بخش از سخنان ایشان را شاید بتوان اشاره‌ای به سخنان رئیس‌جمهور در این‌باره دانست. حسن روحانی آذرماه سال گذشته در گفتگوی تلویزیونی با مردم همین ادعا را مطرح کرد: «با لغو تحریمها در دیماه یکی از وعده های دولت یازدهم به مردم عملیاتی می شود» ادعایی که آنقدر جذاب بود تا تیتر پایگاه‌اطلاع‌رسانی دولت شود.
شاید در روزهای ابتدایی پس از پذیرش برجام سخن گفتن از نقاط ضعف آن که آسیب‌های احتمالی مراحل اجرایی را محتمل می‌ساخت، به خاطر جوسازی رسانه‌ای حامیان دولت سخت‌تر بود. اما حالا و چند ماه پس از فروخفتن جو کاذب درباره دست یافتن به پیروزی‌های دست‌نیافتنی در برجام، کم کم نقاط ضعفِ واقعی آن خود را نشان می‌دهد. از ماجرای وصل نشدن «چرخه مبادلات دلاری و سوئیفت» گرفته تا «وضع تحریمهای جدید» که مسئولین دست‌اندرکار به نحوی در پی‌توجیه آنها برمی‌آمدند.
با مروری بر مواضع چهره‌های دستگاه سیاست خارجی دولت می‌توان به جرات گفت کم‌کم پیش‌بینی آن نماینده سابق مجلس نهم درباره مسابقه ابراز برائتِ دست‌اندرکارانِ برجام از برجام در حال محقق شدن است.
سرابِ رفعِ تحریمها
«بدعهدی‌های طرف غربی خصوصا امریکا در رفع تحریمها» نیز از مسائلی بود که دولتی‌ها می‌کوشیدند روی آن سرپوش بگذارند و با ادعاهایی نظیر «زمان‌بر بودن رفع تحریمها» و «لزوم رایزنی بیشتر»؛ ادعای «رفع تحریمها» را همچنان زنده نگه دارند. حسن روحانی در گفتگوی تلویزیونی آذرماه سال94 صراحتاً اعلام کرده بود «به ملت بزرگ ایران عرض میکنم که در دی ماه تحریمها برداشته خواهد شد.» و این اتفاق را «عملیاتی شدن یکی از وعده‌های دولت یازدهم در انتخابات به مردم» و باعث «برداشته شدن زنجیره تحریم از پای اقتصاد ایران» و «بازتر شدن راه برای تعامل بیشتر با جهان» دانسته بود.
کم کم بدعهدیِ طرف آمریکایی در برداشتن تحریمها صدای مدافعان برجام را هم درآورد. 11 اسفندماه 94 علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ضمن گلایه از تاخیر طرف مقابل گفت«تهران به آنچه باید، متعهد است، اما تأخیری در طرف مقابل هست که مسئولیتش هم با خودش است. هیچ مانع مشخصی وجود ندارد اما منظورم اینجا، تاخیرشان در اجرای برخی نقاط به شکل کامل است تا الان برخی بانکهای بزرگ اروپایی تحریم‌هایش را به طور کامل پایان نداده است چرا که قبلا تعهد داده که با ایران مراوده تجاری نداشته باشد. ما هنوز منتظر هستیم که وزارت خارجه ایران با اتحادیه اروپا تماس بگیرد و این بحران را حل کند.»
اما شخص رئیس‌جمهور به فاصله کوتاهی ترمز این اظهارنظرها را کشید. 16 اسفندماه روحانی در پاسخ به سوالی درباره اظهارنظر صالحی مبنی بر تاخیر طرف مقابل در اجرای تعهدات گفت: «به‌نظر بنده مسیر درستی را طی می‌کنیم و ممکن است مشکلات جزئی داشته باشیم که باید رفع شود و مرجع اظهار نظر درباره مسائل هسته‌ای آقای عراقچی مسئول است، در سیاست خارجی وزیر خارجه مسئول است، در مسائل اقتصادی وزیر اقتصاد و بانک مرکزی مسئول است و در مسائل هسته‌ای نیز علی‌اکبر صالحی مسئول پاسخگویی است.»
عراقچی فروردین‌ماه امسال صراحتا به بدعهدی طرف مقابل در عمل به تعهداتش اعتراف کرد ولی آن را نقض برجام ندانست! او گفت «یک سری از تحریم ها تا بیاید برداشته شود زمان نیاز دارد و یک سری به دلیل تداخل تحریم های اولیه و ثانویه است و یک سری به دلیل فضای عدم اعتماد وجود دارد و یک سری به دلیل بد عهدی آمریکایی ها است که هیچ کدام نقض برجام به شمار نمی‌آید.»
اما انتقاد صریح رهبر انقلاب از ادعای خلافِ واقع «رفع تحریمها» آبی پاکی را روی دست دولتی‌ها ریخت. ایشان در دیدار با مسئولین نظام در بیست‌و‌پنجم خردادماه امسال صراحتا مسئولین را خطاب قرار داده و فرمودند: «وظیفه طرف مقابل این بود که تحریمها را برطرف کند، برطرف نکرده؛ تحریمها برطرف نشده. بخشی از تحریمها را اینها به یک نحوی برداشته‌اند، منتها در عمل برداشته نشده. خب میدانید آنچه محلّ بحث بود تحریمهای ثانویّه بود. تحریمهای اوّلیّه را اینها با کمال قدرت حفظ کردند و این بر روی تحریمهای ثانویّه اثر میگذارد. من خواهش میکنم کسانی که دست‌اندرکارند توجّه کنند، دقّت کنند؛ مدام نگوییم تحریمها برداشته شده؛ نه، مسئله‌ی معامله‌ی بانکها حل نشده و بانکهای بزرگ معامله نمیکنند.»
اعتراف صریح کمالوندی:برجام نقض شده است!
اما چند روز قبل بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در برنامه متن و حاشیه شبکه سوم سیما سخن متفاوتی گفت.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه از سوی ما نقض برجام رخ نداده اما «طرف مقابل با برخوردهای سیاسی در قبال شرکت های بزرگ، نقض برجام کرده اند» گفت: آن ها می توانستند به جای اینکه به شرکت های بزرگ بگویند جز مسئله هسته ای؛ تحریم های حقوق بشری و تروریسم نیز وجود دارد، اعلام کنند که تحریم های هسته ای از بین رفته است و آن ها در ظاهر تحریم ها را برداشته اند، اما پشت پرده به شرکت های تجاری توصیه هایی می کنند. این موضوع خوشبختانه بررسی شده و اروپایی ها نیز به این موضوع واقف هستند.
آیا دولت در قبال نقض برجام به وعده‌های خود عمل می‌کند؟
اعتراف صریح کمالوندی به نقض برجام توسط طرف غربی در حالی صورت می‌گیرد که دست‌اندرکاران ارشد سیاست‌خارجی بارها بر واکنش قاطعانه در برابر نقض برجام توسط غربی‌ها تاکید کرده‌اند. از جمله ظریف در جلسه کمیسیون بررسی برجام مدعی شده بود «یک مکانیزم و ساز و کاری را مورد توافق قرار دادیم که دست ما را در برابر اینکه اگر طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد باز بگذارد و بتوانیم برنامه‌مان را بدون اینکه متهم به نقض شویم به سرعت برگردانیم و این از مواردی بوده که هم در برجام و هم در قطعنامه مشخص شده است.»
عراقچی آخرین روزهای تیرماه در نشست‌خبری‌اش این مساله را با قوت مطرح کرده و گفته بود «ما فقط با دولت آمریکا مذاکره نکردیم، با 6 کشور مذاکره کردیم، اگر هر کدام از این 6 کشور تصمیم بگیرند که برجام را نقض کنند باید هزینه‌های سیاسی آن را پرداخت کنند، ما نگران این نیستیم که یکی از این کشورها برجام را نقض کند، ما خودمان را به هیچ دولتی در آمریکا گره نزدیم و هر لحظه برجام را نقض کنند، ما برگشت‌پذیری در برجام و فعالیت‌های هسته‌ای خود را طبق نظر مقام معظم رهبری حفظ کرده‌ایم و در کوتاه‌ترین زمانی که حتی برای طرف‌های غربی هم روشن و معین است، می‌توانیم برنامه هسته‌ای خود را به حالت سابق برگردانیم و از این جهت نگرانی نداریم.»
صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز دوم مردادماه امسال مجددا تاکید کرده بود « تدابیر لازم برای بازگشت‌پذیری سریع درصورت نقض برجام از جانب طرف مقابل اندیشیده شده است.»
با این حال باید دید دولت‌مردان دولت یازدهم در وعده‌های خود درباره بازگشت‌پذیری در صورت نقض عهد طرف مقابل چقدر جدی هستند؟ آیا آنها میخواهند تا انتخابات ریاست‌جمهوری همچنان بر طبلِ توخالیِ فتح‌الفتوحی برجام بکوبند یا صادقانه از راهِ غلط اعتماد به امریکا برمیگردند.
نظر شما