گروهی که با عنوان‌های مختلف در بازارچه‌های نیکوکاری یا نمایشگاه‌ها به ارایه مواد غذایی و پوشاک و صنایع دستی و... می‌پردازند و یا آن‌ها که در زیرزمین خانه خود بدون رعایت هیچ گونه استانداردی به تهیه و طبخ و توزیع غذا اقدام کرده و به قول معروف کترینگ یا غذا بیرون بر دارند.

عده‌ای هم با تهیه پیازداغ و سیرداغ و بادمجان و کدوی سرخ کرده و سبزی و باقلا و لوبیا و... و فروش آن در حیاط خانه‌شان مارکت در فضای باز راه انداخته‌اند.

البته به لحاظ کسب درآمد و امرار معاش و روزی حلال شاید اشکالی نداشته باشد، اما اینکه این محصولات بخصوص مواد غذایی بسته بندی بدون نام و نشان و استانداردهای بهداشتی قابل استفاده است یا خیر و آیا از سلامت کافی برخوردارند یا نه؟ موضوعی است که با کارشناسان حوزه سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مطرح کردیم که حاصل آن را می‌خوانید:

 کارگاه‌های زیرپله‌ای مجوز ندارند

دکتر محمدرضا صابری معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید به اینکه تولید و توزیع مواد غذایی باید تحت ضابطه باشد و براساس فرمول تهیه مواد غذایی مجوز و پروانه دریافت کند، می‌گوید: ما به کارگاه‌های زیرپله‌ای و زیرزمین‌ها و منازلی که اصلاً محل تولید مواد غذایی نیستند، پروانه نمی‌دهیم؛ زیرا خطای تولید در این مکان‌ها بسیار زیاد است و در منزل هر لحظه ممکن است شیئی خارجی داخل مواد غذایی بیفتد و ایجاد آلودگی کند. بنابراین مواد غذایی که آلوده باشند، می‌توانند عده زیادی را به بیماری مبتلا کنند و اگر این مواد در سطح وسیعی توزیع شود، یک جامعه را بیمار خواهند کرد.

از این رو هم محل تولید و هم محصولی که وارد بازار می‌شود، باید پروانه داشته باشد.

وی به ضرورت فرهنگسازی در جامعه اشاره و تأکید می‌کند: باید فرهنگ سازی به گونه‌ای انجام شود که تغییر فرهنگ عمومی ایجاد کند، به طوری که مردم خودشان دغدغه سلامتی خودشان را داشته باشند و مثلاً سالاد اولویه‌ای که یک ماده بسیار فسادپذیر است و سس، تخم مرغ و سیب زمینی آن بسرعت فاسد می‌شود و یکی از موادی است که نه شماره ثبت، نه مهر استاندارد، نه تاریخ مصرف و... ندارد و در مجالس استفاده می‌شود، خودشان مصرف نکنند.

صابری این موضوع را به آرایشگاه‌های زنانه، باشگاه‌های بدنسازی، عطاری‌ها، مصرف نمک و شکر بی رویه، مصرف داروی بدون تجویز پزشک، مصرف روغن و... تعمیم داده خاطرنشان می‌کند: همه این موارد سلامت ما را تهدید می‌کند و هیچ سازمانی نمی‌تواند به نوع و نحوه زندگی تک تک افراد نظارت و کنترل داشته باشد، بنابراین تا فرهنگ خودمان عوض نشود و ارتقا پیدا نکند، کارشناسان بهداشت هم نمی‌توانند کاری بکنند.

وی به لبنیات موجود در بازار به نام ماست محلی، شیر سنتی و پنیر و... اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: غذا و شرایط رشد میکروبی و غیربهداشتی تعارف ندارد؛ زیرا در صورت نگهداری مواد غذایی در دمای نامناسب و شرایط نامناسب میکروب‌ها و باکتری‌ها بسرعت رشد و تکثیر پیدا می‌کنند، در حالی که اغلب مردم ما علاقه‌مند به این مواد لبنی سنتی بدون مهراستاندارد و تأیید بهداشت هستند.

متأسفانه اکنون بسیاری از لبنیاتی که مردم مصرف می‌کنند، سالم نیست و هیچ نظارتی بر آن نمی‌شود؛ زیرا معلوم نیست شیری که با عنوان محلی به فروش می‌رسد، با چه فرایندی و در چه شرایطی تولید و نگهداری می‌شود؛ چون هیچ نظارتی بر آن نیست و مردم هم فکر می‌کنند چون سنتی است از خاصیت بیشتری برخوردار است. البته محصولات صنعتی هم نباید بی نظارت باشد، ولی تولیدها با روش سنتی در جامعه امروزی بخصوص اگر در سطح شهر عرضه شود، تهدید کننده جدی سلامت مردم هستند.

معاون غذا و داروی دانشگاه بر این باور است، رب صنعتی به شرط آنکه استاندارد پروانه صادره رعایت شود و نگهدارنده به آن اضافه نشود، سالم‌تر از ربی است که در منازل تهیه می‌شود، چون ربی که جوشیده شده، لیکوپن ندارد و ماده اصلی آن از بین می‌رود. وی باز هم به تغییر فرهنگ و تقویت فرهنگ مصرف غذای سالم از طریق رسانه‌ها تأکید و تصریح می‌کند: رسانه‌ها باید با دعوت از افراد علمی و محققان و دانشمندان و استفاده از اطلاعات آن‌ها اطلاع رسانی درستی در جامعه داشته باشند تا با ارتقای دانش و آگاهی جامعه خود به خود بساط افراد ناآگاه جمع شود و مواد غذایی غیربهداشتی و غیراستاندارد عرضه نشود.

در ادامه مهندس حسنی، مدیرگروه بهداشت محیط و حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه به نکات اساسی در خرید مواد غذایی اشاره می‌کند و می‌افزاید: با توجه به اینکه مردم بیشترین نقش را در سلامت و مراقبت از خود و خانواده دارند، باید به نکات اساسی در خرید مواد غذایی توجه کنند؛ زیرا بهداشت و سلامت محصولات غذایی کمک بزرگی به سلامت خانواده و همچنین اقتصاد خانواده خواهد بود.

بنابراین توصیه می‌شود، مواد غذایی را از فروشگاه‌ها و مکان‌های معتبر خرید کنند و دقت کنند، مشخصات بهداشتی مانند پروانه ساخت، علامت سیب سلامت، تاریخ تولید و انقضای مشخص و... داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که انواع محصولات غذایی مانند پیازداغ و سبزی سرخ کرده و بادمجان و کدو و... که هیچ مشخصاتی ندارد و معمولاً تلفنی سفارش پذیرفته شده و به منازل ارسال می‌گردد یا در بازارچه‌ها به فروش می‌رسد، چه شرایطی دارند، می‌گوید: مواردی مانند پیازداغ، آبغوره و مانند آن هم به صورت کارخانه‌ای توزیع می‌شود که با توجه به نظارت‌های انجام شده مشکلی ندارد و هم به صورت فله‌ای و سنتی و بی نام و نشان که از طریق تلگرام و... به فروش می‌رسد که با توجه به عدم نظارت بر تهیه مواد اولیه، شرایط تولید، نوع روغن مصرفی، کیفیت مواد اولیه و همچنین شرایط بهداشت فردی افراد و مکان، بهتر است این محصولات خریداری و استفاده نشود؛ زیرا این گونه اماکن باید مجوزهای لازم را برای عرضه محصولات خود داشته باشند.

در غیر این صورت بر شست و شوی سبزی‌ها، گندزدایی آن‌ها، بسته بندی و... هیچ گونه نظارتی نشده و ممکن است از آلودگی‌های زیادی برخوردار باشد که سبب بیماری افراد مصرف کننده و اشاعه آن در جامعه شود. بنابراین توصیه می‌شود تنها از محصولات غذایی بسته بندی شده توسط کارخانجات معتبر که دارای مشخصات لازم هستند، استفاده کنید و درخصوص مشکلات بهداشتی در تمامی اماکن مواد غذایی، عمومی و همچنین کیفیت محصولات از طریق شماره تلفن 190 شکایت بهداشتی خود را مطرح و پیگیری کنید.