با شوق می گوید: خانوم رئوفی! خانم میانسال با لبخند چشمش را تنگ می کند و به فروشنده می گوید: شاگردم بودی؟ اسمت چیه؟ کدوم مدرسه؟
روزهای درس و مدرسه، از خاطرات فراموش ناشدنی همه ماست. در واقع، روز معلم را نباید فقط روز معلم ها دانست، بلکه این روز، روز همه کسانی است که معلمی داشته اند. به مناسبت روز معلم بین مردم رفته ایم و پرسیده ایم: «بهترین معلم از نظر شما چگونه معلمی است؟»

دوستت دارم معلم من، اگر....

پارک کاملا حال و هوای بهاری به خود گرفته است. دخترک کنار زمین بازی نشسته و بازی دیگران را تماشا می کند.
«زهرا تقدم» دانش آموز دوم راهنمایی درباره خواسته اش از معلم ها می گوید: به نظرم دانش آموزان، معلمی مهربان می خواهند. معلمی که به بچه ها «جریمه نگوید» و تا زمانی که شاگرد ها درس را یاد نگرفته اند، درس جدید ندهد!
روز جمعه است و جوان ها ترجیح می دهند کنار سایر افراد خانواده به تفریح و سرگرمی مشغول شوند اما گوشه ای از پارک جوانی در حال مطالعه است. «محسن خرسند رجب پور» که خود را برای کنکور آماده می کند نیز اینطور نظر می دهد: بیشتر دانش آموزان، انتظار دارند معلمشان با توجه به توانایی های دانش آموز تدریس کند تا همه از این آموخته ها بهره ببرند. همچنین معلم می تواند با نظارت خود، از مشارکت دانش آموزان فعال، برای آموزش سایر شاگرد ها استفاده کند. وی که بهترین معلم دوران تحصیل خود را آقای «شریعتی» دبیر علوم دوره راهنمایی معرفی می کند ادامه می دهد: این معلم، قبل از شروع درسی تازه، از دانش آموزان می خواست با مطالعه ای که داشته اند، درباره این درس صحبت کنند. به این ترتیب هم دانش آموزان با درس تازه آشنایی می یافتند هم کسانی که به هر دلیلی درس جدید را مطالعه نکرده بودند از اطلاعات همکلاسیهای خود استفاده می کردند.
گوشه دیگر پارک، کنار میزهای شطرنج؛ گروهی پیر و جوان مشغول رقابت هستند. «حسن محرابی» دانش آموز دوم دبیرستان می گوید: یک معلم خوب، باید اخلاقش خوب باشد، با بچه ها بسازد و حتی الامکان از خشونت استفاده نکند و با شاگردان صمیمی باشد. «مهدی جلیلیان» دیگر همبازی وی که سوم تجربی است نیز می گوید: شاگرد ها معلمی را می خواهند که دلسوز باشد و به موقع آن ها را هدایت و حمایت کند. وی درباره بهترین معلمش هم می گوید: بهترین معلم من آقای «آخوندی» دبیر ریاضی دوره راهنمایی بود. در آن زمان من علاقه ای به ریاضیات نداشتم و تلاشی نمی کردم. اما یک روز معلمم به من سیلی زد که همان باعث شد جدی تر به این درس فکرکنم!
دختر نوجوانی که همراه مادرش گوشه ای خلوت نشسته، کتاب دین و زندگی را می خواند.«نسیم داعی» که در کلاس سوم انسانی تحصیل می کند، می گوید: به نظرم شاگرد ها دوست دارند، معلمشان خوب تدریس کند اما امتحانهای راحتی بگیرد. او که معلم ادبیاتش خانم «اعظمی» را بهترین معلم می داند، اضافه می کند: این معلم خوب، با دانش آموزان مهربان است و اگرچه زیاد از شاگرد ها امتحان می گیرد اما فشار و استرسی بر دانش آموزان وارد نمی کند. «علوی» دانش آموز سوم ابتدایی هم می گوید: دو سال پیش معلم هایم خانم بودند و خیلی مهربان لبخند می زدند. اما معلم امسالم مرد است. خیلی خوب است و خوب هم درس می دهد اما کمتر لبخند می زند!

فوت و فن معلمی

هر روز همپای آقای معلم تا ایستگاه اتوبوس می آمد. همیشه هم چند قدم دور تر می ایستاد که آقای معلم ناراحت نشود. اما همیشه در ذهن او بهترین آدم دنیا، آقای معلم بود. او هر شب خواب می دید که یک روز مثل او، به شاگرد ها درس می دهد...
«عبدالمحمد شعرانی» از همان شاگردهایی است که آرزو داشت معلم شود. او می گوید: از آنجا که نگاه جامعه به معلم، نگاه خاص و ویژه ای است در قدم اول، معلم باید انسانی باشد که می تواند امیدواری در اطرافیانش ایجاد کند. نوآوری داشته باشد و منتظر گذر زمان نباشد. معلم باید همپای زمان پیش برود و به روز باشد. همچنین از تعامل با گروه های مختلف جامعه غفلت نکند. وی که معلم کوچک ترین مدرسه دنیا شناخته می شود، اضافه می کند: در حال حاضر ما دوگونه معلم داریم؛ معلم متفاوت ومعلم بی تفاوت. معلم متفاوت همان معلمی است که عاشق کارش است و به این حرفه فقط به چشم شغل و کسب معاش و درآمد نگاه نمی کند. گرچه این دو معلم هر دو وظایف یکسانی را انجام می دهند اما به طور حتم ثمرات و بازدهی معلمی که متفاوت و عاشق است، فرق می کند.

معلم خودتان هم باشید

«محمدحسین سلیمانپور مقدم» کار شناس ارشد روان شناسی، به شاخصه های یک معلم شایسته اشاره می کند و می گوید: همواره ملاکهای علمی و آموزشی برای «معلم مؤثر» بیان می شود اما من این بار براساس سالها تجربه در زمینه تدریس و مشاوره در مناطق مختلف اظهار نظر می کنم. به اعتقاد من، معلمی موثر است که در ابتدا معلم خودش باشد و سعی کند نقاط ضعف و قوت خودش رابشناسد و روی آن ها کار کند. در واقع ابتدا باید به تربیت و بالندگی خودش اهمیت بدهد. در همین راستا سعی کند همپای دانش و مهارتهای روز گام بردارد و به مطالعه اهمیت بدهد. در حالیکه گاه معلم ها توجهی به این امر ندارند و حتی شاگرد ها از آن ها به لحاظ اطلاعات و آگاهی پیشروترند.وی ادامه می دهد: معلم باید به تربیت و رشد فرزندان خود و مسایل خانوادگی نیز اهمیت بدهد. البته در این زمینه نباید افراط و سختگیری کند. زیرا بسیاری از معلم ها تصور می کنند در خانه هم معلم هستند و باید فرزندانشان از نظر درسی عالی باشند. از طرف دیگر برخی معلم ها نسبت به فرزندان خود بی توجهند و تمام توان و انرژی و توجه خود را صرف دانش آموزان می کنند.این مشاور تحصیلی ادامه می دهد: در محیط مدرسه نیز معلم باید در کنار تمام توانمندی ها و مهارتهای ضروری برای تدریس، انتقاد پذیر باشد. به خصوص در برابر انتقاد های والدین باید انعطاف نشان دهد. به نظرم حتی اگر این انتقاد ها را قبول ندارد، دست کم شنونده آن باشد و بی پروا نگوید: «من خودم یک عمر معلمم». معلم باید به اولیای شاگردان احترام بگذارد. من در مدارس مختلف دیده ام که والدین دانش آموزان که به دفترمدرسه وارد می شوند، مدت ها می ایستند و سایرین از مدیر تا مسوول اداری نشسته اند و حرف می زنند. در حالیکه باید به ولی شاگرد احترام گذاشت. به هرحال اگر دانش آموزی نباشد این میز و دفتر و افراد غیرضروری هستند.

وظایف معلم در برابر شاگرد

«سلیمانپورمقدم» درباره وظایف معلم در برابر شاگرد تأکید می کند: یک معلم به عنوان یک فرد فرهنگی یا بهتر بگوییم فرهنگساز، باید الگوی مناسبی برای جامعه به خصوص دانش آموزان باشد. البته زمانی می تواند نقش الگوسازی خود را به درستی ایفا کند که با دانش آموز رابطه عاطفی داشته باشد و آن ها را با تمام نقاط ضعف و قوت بپذیرد. به هرحال یک کلاس سی نفره، کارخانه قند نیست که تا پایان سال چند بسته قند مشابه تولید کند. وی می افزاید: چنانچه معلمی قصد دارد در خصوص مسایل آموزشی و تربیتی تذکری به والدین بدهد بهتر است به دور از حضور خود شاگرد خارج از جمع سایر معلمان باشد.
سلیمانپورمقدم، از افراط در تکلیف دهی شاگردان به عنوان «کودک آزاری آموزشی» یاد می کند و ادامه می دهد: در برخی مدارس برای رشد تحصیلی دانش آموزان تکالیف بی شماری بر آن ها تحمیل می کنند که گاه از حد توانشان خارج است. این در شرایطی است که والدین نیز در انجام این تکالیف پافشاری می کنند. ازهمین رو شاهد مشکلات ارتباطی میان والدین و فرزندان هستیم. این مشاور تحصیلی می گوید: معلمی به لحاظ حرفه ای، متفاوت از سایر مشاغل است. پس معلم باید دارای شرایط و توانمندیهای خاص باشد. گرچه این قشر مشکلاتی نیز دارند اما باید بپذیرند این حرفه در سایر ابعاد زندگی اجتماعی موثر است زیرا آن ها قرار است «انسان ساز» باشند.

رؤیایی که همچنان ادامه دارد...

نرم نرمک باران می بارد و مردم سعی می کنند گوشه ای از پارک پناه بگیرند. پسرکی با پرنده ای در دست، هنوز بین خانواده ها می چرخد و فال می گیرد. اما پرنده اش رمقی برای فال گرفتن ندارد. به زور کاغذ سبزی را بیرون می کشد: ای صاحب فال...
پسرک 12 ساله است و «نور احمد» نام دارد. می گوید: ازمهاجران افغان و کلاس اول ابتدایی است. معلمش را دوست دارد و دلش می خواهد همه معلم ها خوب درس بدهند... او ادامه می دهد: وقتی معلم شدم خیلی مهربان می شوم...