در دهههای اخیر بسیاری از کشورها بخصوص کشورهایی که در مقابل نظام آمریکا قرار گرفتهاند، تلاش کردهاند تا حد ممکن از تجارت بینالمللی با دلار خودداری کنند. کشور ما نیز به دلیل تحریمهای دلاری که پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران علیه ایران وضع شد، همواره تلاش کردهاست شرکای تجاری خود را به روند حذف دلار در معاملات ترغیب کند. در واقع ایران علاوه بر دلایل کشورهایی چون روسیه و چین به علت محدودیتهای نقل و انتقال دلار تلاش بیشتری را در این راستا انجام داده است، اما بیشتر شرکای تجاری ما در اروپا و آسیا هیچگاه تمایلی برای این اقدام نداشتهاند، بنابراین در تمام این سالها به طور عملی شاهد حذف دلار از مبادلات تجارت خارجی نبودهایم. البته بتازگی پس از کش و قوسهای فراوان، وزارت نفت اعلام کرد دلار از تمام قراردادهای فروش نفت حذف شده است و نفت کشور ما تنها به صورت یورو فروخته خواهد شد. بانک مرکزی نیز تلاش کرده است تا جایی که مقدور است ذخایر ارزی خود را به صورت یورو نگهداری کند. در این بین سوالی که مطرح میشود، این است که با تمام تفاسیر سیاست ارزی کشور باید چگونه باشد؟
پیش از پرداختن به این سوال باید تفاوتهای مهم ارزهای بین المللی روشن شود. یکی از مهمترین علل استفاده از دلار در معاملات بین المللی مربوط به هزینههای معاملاتی پایین این ارز نسبت به سایر ارزهاست، به بیان دیگر هزینه تبدیل دلار به سایر ارزها بسیار کمتر از ارزهایی چون یورو و یوان است؛ دومین مزیت دلار در دسترس بودن این ارز در تمام کشورهاست، به گونهای که پس از واحد رسمی پولی هر کشوری، دلار به عنوان دومین واحد پولی یا ارزی شناخته میشود، به همین دلیل است که بیشتر شرکتهای خارجی طرف قرارداد با شرکتهای ایرانی تمایلی به جایگزینی دلار ندارند، مگر به پول رسمی کشور خودشان. از منظر دیگر اگر صادر کنندههای کشورمان بنای محصولاتشان را بر اساس واحد رسمی آن کشور دریافت کنند، یا باید به جست وجوی واردکنندهای ایرانی از آن کشور بگردند، یا دلار دریافت کنند.
در حالت اول (دریافت وجه به ارز داخلی کشور مقصد) صادرکنندگان برای تبدیل وجه خود به ریال باید به جست وجوی واردکننده ایرانی از آن کشور بپردازند(البته این اقدام میتواند در صندوقی مشخص در راستای پیمان دو جانبه پولی صورت گیرد). این روش برای کشورهایی که تراز تجاری ما با آنها منفی است، آسانتر است، اما اگر تراز تجاری مثبت باشد، دیگر ساده نخواهد بود. در واقع اگر پیمان دو جانبه پولی بین دو کشور ایجاد شود، به طور غیر محسوسی برنده این پیمان کشوری است که تراز منفی دارد، زیرا این پیمان پولی کمک خواهد کرد، اختلاف صادرات و واردات در آن کشور کمتر شود. به همین خاطر است که برخی کشورهای خریدار نفت و گاز کشور یعنی کره و هند تمایل بیشتری برای اجرای پیمان دو جانبه پولی دارند، زیرا این اقدام موجب افزایش واردات کشور از چنین کشورهایی خواهد شد. در سمت مقابل ترکیه تمایلی برای اجرای چنین پیمان پولی مشترک ندارد؛ زیرا به معنای افزایش صادرات ما به این کشور خواهد بود.
در حالت دوم (دریافت وجه به صورت دلار) نیز به دلیل تحریمهای نقل و انتقال دلاری برای شرکتهای ایرانی سختی بسیار بالایی در پی دارد، اما راه سومی نیز هست و آن استفاده بیشتر از ارزی چون یورو است. گرچه یورو هزینه معاملاتی بیشتری نسبت به دلار دارد، اما نقل و انتقال این ارز برای ایرانیان محدودیتی ندارد و از طرف دیگر به عنوان دومین ارز کم هزینه دنیا مطرح است. بر این اساس بهتر است، تجارت بین المللی به سمت تنوع سازی ارزی حرکت کند.
۲۳ آبان ۱۳۹۵ - ۰۸:۲۲
کد خبر: ۴۷۴۷۳۷
زمان مطالعه: ۲ دقیقه
نظر شما