حمید رضا فرزانه در گفت و گو با قدس آنلاین  با بیان اینکه تعداد کارگاه های غیر مجاز مشخص نیست بیان کرد: آمار دقیقی از تعداد کارگاه ها دردست نیست اما واقعیت اینست که ۵۰ تا ۶۰ درصد مصرف پنیر پیتزای استان در همین کارگاه‌های زیرزمینی تولید می‌شود.

وی شمار کارخانجات خراسان رضوی در بخش تولید فرآورده‌های لبنی را ۱۰۴ واحد با ظرفیت اسمی خام روزانه ۶ هزار و ۴۰۰ تن و اشتغال ۳ هزار و ۲۰۰ اعلام کرد و اظهار داشت:از این تعداد ۸ واحد به طور کامل تعطیل و تغییر کاربری داده شده است.

وی افزود: همچنین تعداد ۴۷ واحد نیز هر چند به لحاظ فیزیکی موجود و دارای خط تولید است، اما به دلیل کشش نداشتن بازار فعالیت نداشته و تعطیل شده است. بقیه واحدها که ۵۳ کارخانه است، گرچه فعال است، اما به طور میانگین با ۳۰ درصد ظرفیت اسمی کار می‌کنند.

کاهش سرانه مصرف

وی با بیان اینکه اشتغال در بخش کارخانجات تولید فرآورده‌های لبنی از ۳ هزار و ۲۰۰ نفر اولیه اکنون به هزار و ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر رسیده است، اضافه کرد: یکی از مشکلات اصلی این صنعت پایین بودن سرانه مصرف لبنیات است به طوری که میانگین سرانه مصرف لبنیات در استان و کشور ۱۳۰ کیلوگرم بوده، اما اکنون به ۸۵ کیلوگرم رسیده است.

وی با اشاره به اینکه به دلیل کاهش مصرف، کارخانجات تولید فرآوردهای لبنی در فروش محصولات با مشکل مواجهند، تصریح کرد: در حال حاضر واحدهای فعالی که با ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند، اکنون به دلیل نبود خریدار با ۲۰ درصد دپوی محصولات لبنی تولید شده در انبار مواجهند.

وی یکی دیگر از چالش‌های این صنعت را محدودیت‌های ایجاد شده از سوی برخی دستگاه‌های دولتی برای فعالیت کارخانجات تولید فرآورده‌های لبنی دانست و خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت در سال ۹۳ طی بخشنامه ای مصرف روغن‌های گیاهی در تولید فراورده‌های لبنی را ممنوع کرد، در حالی که تا پیش از آن تشویق می‌کرد، در تولید به فرض پیتزا به جای استفاده از روغن حیوانی، از روغن گیاهی استفاده شود، اما بعد اعلام شد، از روغن پالم که نوعی روغن گیاهی است، نباید استفاده شود.

تعطیلی ۲۳ خط تولید پنیر

وی با اشاره به اینکه با این بخشنامه، فعالیت خط تولید ۲۳ کارخانه تولید پنیر پیتزا در خراسان رضوی تقریباً متوقف و تعطیل شده است، گفت: استفاده از روغن حیوانی در تولید پنیر پیتزا قیمت تمام شده محصول را افزایش می‌دهد، بنابراین همین مسأله سبب شده است این کارخانجات نتوانند پنیر پیتزای تولیدی با روغن حیوانی را در بازار بفروشند، این در حالی است که در کارگاه‌های زیرزمینی پنیر پیتزا با روغن گیاهی تولید و به فروش می‌رسد، بدون اینکه نظارتی بر آن باشد و البته برخی از فروشگاه‌های پخت پیتزا هم این محصول را خریداری و مصرف می‌کنند.

دوگانگی قابل توجه

مدیر عامل اتحادیه کارخانجات لبنی خراسان با اشاره به پیگیری‌های انجام شده با رئیس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در بحث ممنوعیت استفاده از روغن گیاهی تصریح کرد: ممنوعیت استفاده از روغن گیاهی در تولید محصولاتی مانند خامه قنادی و بستنی نیز اعلام شد، اما انجمن‌های تولیدی این اقلام با پیگیری‌ها توانستند با اندک تغییراتی مجوز استفاده از روغن گیاهی را دریافت کنند.

وی اذعان داشت:از سویی استفاده از روغن گیاهی در تولید پنیر پیتزا در داخل کشور ممنوع است که اگر همین پنیر قرار باشد صادر شود، استفاده از روغن گیاهی در تولید آن مشکلی ندارد.

فرزانه اضافه کرد:اگر استفاده از روغن گیاهی برای مصرف کننده ضرر دارد، پس همین ضرر برای خامه، بستنی و پنیر پیتزای صادراتی که اکنون در تولید این اقلام از روغن گیاهی استفاده می‌شود هم وجود دارد، بنابراین این دوگانگی جای پرسش دارد.

تعطیلی کارگاه‌های سنتی

وی درباره روند افزایشی عرضه شیر و لبنیات سنتی بویژه شیر فله ای اظهار داشت:این یک واقعیت است که مردم به مصرف لبنیات سنتی رو آورده‌اند. واحدهای تولید لبنیات سنتی خیلی توسعه یافته نیستند و از آن طرف هیچ نظارتی هم بر آنان اعمال نمی شود و نیست.

وی با اشاره به بخشنامه سال ۹۳ وازرت بهداشت مبنی بر تعطیلی این مراکز یادآور شد: در خراسان رضوی روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن شیر خام توسط کارگاه‌های سنتی جذب می‌شود که بخشی از آن به صورت شیر خام عرضه و بقیه در تولید فراورده‌های لبنی سنتی استفاده می‌شود.

فرزانه با اشاره به زیاد شدن شمار واحدهای تولید لبنیات سنتی بدون اینکه نظارتی بر عملکرد آن‌ها باشد، گفت: قیمت تمام شده محصولات لبنیات سنتی در مقایسه با نوع صنعتی خیلی پایین‌تر است؛ زیرا این مراکز هزینه‌های کارخانجات مانند ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، بسته‌بندی، نمونه‌گیری و آزمایش و پرسنلی را ندارند. ضمن اینکه شیری که استفاده می‌کنند، به دلیل کیفیت پایین قیمت کمتری دارد.

وی هزینه ایجاد یک خط تولید کارخانجات را با حداقل ظرفیت ۲ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: کارگاه‌های سنتی فقط دارای یک دیگ هستند و دستگاه و تجهیزاتی ندارند که کار فراوری را انجام دهند، بنابراین مجموع این عوامل سبب شده است، شمار این واحدها افزایش یابد، به گونه‌ای که برخی از این کارگاه‌های سنتی نسبت به تولید اقدام و در سطح شهر مشهد هم پخش و توزیع می‌کنند.

اسماعیل‌آباد مرکز تولید لبنیات

به گفته وی، بخش قابل توجهی از کارگاه‌های سنتی تولید لبنات در اسماعیل آباد مشهد مستقرند که نسبت به تولید و توزیع آن در سطح شهر اقدام می‌کنند، این درحالی است که دغدغه بحث بیماری‌های مشترک دام و انسان مانند تب مالت وجود دارد، با این توضیح که در کارخانجات صنعتی شیر در ابتدا پاستوریزه و سپس فراوری می‌شود، اما در کارگاه‌های سنتی این روند طی نمی شود و در صورتی که شیر خام آلوده باشد، احتمال انتقال آن به مصرف کننده وجود دارد.