یکی از لوازم پویایی اقتصاد هر کشور حضور فعالانه در تجارت بین المللی و جذب سرمایه گذاران خارجی است که می تواند در کنار توجه به سرمایه گذاری داخلی و تولید ملی، موجبات خروج از رکود اقتصادی را نیز تا حدودی فراهم آورد. بر این اساس در دولت یازدهم و پس از توافق برجام، شاهد رفت و آمد هیات های تجاری و خارجی زیادی به کشور بودیم که این رفت و آمدها امیدی برای فعالان بخش خصوصی در جهت بهبود شرایط ایجاد کرد، در این میان اما، برخی از فعالان اقتصادی براین باورند که این رفت و آمدها تغییری در روند بهبود اقتصادی وجذب  سرمایه گذاری در ایران ایجاد نکرده و در حال حاضر تولید کشور در شرایط عادی نیست و شاید بتوان گفت این شرایط همانند شرایط بعد از جنگ است.

از جمله این فعالان اقتصادی بخش خصوصی، سید کمال حسینی، رییس اتاق بازرگانی استان کردستان است، وی در گفتگویی تفصیلی با پایگاه خبری- تحلیلی «قدس آنلاین» به سوالات ما پاسخ داد. متن کامل این گفتگو در ذیل می آید:

یکی از مباحث مورد ادعای دولت، مثبت شدن تراز تجاری کشور در سال ۹۴ و نیمه اول سال ۹۵ است، این در حالی است که صنعتگران و تجار معتقدند: همچنان رکود بر تولید و تجارت ایران سایه انداخته است. به نظر شما دلیل این موضوع می تواند چه چیزی باشد و آیا مثبت شدن تراز تجاری ایران را برای اولین بار واقعی دانسته و قبول دارید؟

با توجه به اینکه این دولت با شعار " دولت تدبیر و امید" شروع به کارکرده است باید بگویم که در بخشی از سیاست های اقتصادی عملکرد خوبی داشته است. من به عنوان یک فعال حوزه اقتصادی باید اذعان کنم که در دولت های گذشته در حوزه تولید با مشکلات زیادی مواجه بودیم که شاید بخشی از آن ها در این دولت حل شده باشد. هر چند که دولت یازدهم می توانست تلاش های بیشتری در زمینه مسائل اقتصادی انجام دهد. در دولت آقای روحانی تمام شعارها بر روی تولید و اشتغال بود اما متأسفانه هنوز به آن شکلی که انتظار می رفت در تولید کشور اتفاق خوشایندی رخ نداده است و این در حالی است که ما همچنان به تغییر امیدوار هستیم، چون سیستم اقتصادی کشور در طول سالیان دراز علاوه بر تحریم های موجود به درآمدهای نفتی وابسته بوده و تبدیل به یک اقتصاد کاملا نفتی شده است. لذا دولت یازدهم نیز نفت زدگی را شاخص اقتصادی خود قرار داده و به سایر شاخص های اقتصادی که می توانست در توسعه کشور تأثیر گذار باشد توجه چندانی نداشت. زمانی که کشور در حوزه نفت تحریم شده و از طرفی قیمت نفت به شدت پایین آمد دولت متوجه شد که با اقتصاد تک محصولی نمی توان کشور را اداره کرد. بنابراین بعد از سال ها به فکر افتاد و تولید در بخش های دیگر را پیشنهاد داد. به نظر من ترمیم این مشکل و رفع  شکاف های بزرگی که بین ایران و سایر کشورهای همسایه به خصوص در زمینه اقتصادی ایجاد شده به راحتی شدنی نیست. در این دولت فقط شاهد کنترل تورم بودیم، یعنی اگرچه بحرانی که در سال ۱۳۹۱ اتفاق افتاد تکرار نشد اما سیاست گذاری های اقتصادی در این دولت می توانست خیلی بهتراز این باشد.

 یکی از برنامه های دولت و تأکیدات مهم آن، در فعالیت های انتخاباتی سال ۹۲ و آغاز به کار دولت یازدهم، جذب سرمایه گذاری خارجی بود. آیا به طور کلی در صورت تحقق صرف این موضوع، می توان به شکوفایی اقتصاد ایران امید داشت؟

 قطعا این موضوع به رشد اقتصادی کشور و ایجاد رونق کمک خواهد کرد، همانطور که گفتم در این دولت شاهد رفت و آمدهای زیاد هیات های تجاری و خارجی بودیم که این رفت و آمدها امیدی برای فعالان بخش های خصوصی ایجاد کرد. اما متأسفانه در این رفت و آمدها تغییری در روند اقتصاد و سرمایه گذاری در ایران اتفاق نیفتاد. یعنی اگرچه حرکت هایی در این راستا صورت گرفت اما اعتماد سازی برای دیگر کشورها همچنان کم رنگ است. یک فعال اقتصادی موفق می تواند صدها مذاکره انجام دهد اما اگر نتیجه نداشته باشد ارزشی برای آن نخواهد داشت. به طور کلی اگر چه دراین دولت ثبات نسبی قابل قبولی داشتیم و شرکت های تولیدی توانستند بر اساس همین ثبات بسیاری از وسیله های مورد نیاز برای تولید را خریداری کنند اما باید پذیرفت که تولید کشور در شرایط عادی نیست. این شرایط همانند شرایط بعد از جنگ است. برای مثال در سال های گذشته با توجه به شعار های دولت برای حل مشکلات اقتصادی مردم خواستار نقش پررنگ تری از سوی دولت بودیم که متاسفانه شاهد این موضوع نبوده ایم. مثلا این انتظار وجود داشت که قوانین زائد برداشته یا اصلاح شوند و شرایط جدیدی برای تسهیل فضای کسب کار ایجاد شود، که متاسفانه تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده و حل این مشکلات به کندی پیش می رود. 

دولت و وزارت اقتصاد به رغم ادامه روند رکود در اقتصاد، از افزایش درآمدهای مالیاتی سخن می گویند. به نظرتان این مهم تا چه اندازه ای در این شرایط معقول است؟

مالیات گیری در وضعیت رکود اقتصادی از دیگر موارد مهمی است که اثرات منفی آن به خود تولید کنندگان و فعالان اقتصادی شناسنامه دار بر می گردد. البته باید اذعان داشت عملکرد دولت در این موضوع نیز مناسب نبوده است. 

به هر حال توجه به حق مالکیت بخش خصوصی از خواسته های فعالان اقتصادی است، و دولت و مسولان کشوری باید به توده های مردمی در تصمیم گیری های کلان اقتصادی کشور توجه بیشتری داشته باشند. در مجموع کاهش فضاهای رانت و فساد، کاهش نا اطمینانی ها، اجرایی کردن شعارها، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی از مهم ترین موضوعاتی است که می تواند به شکوفایی اقتصادی کشور کمک کند.

نظرتان درباره عملکرد دولت یازدهم در جذب سرمایه گذاری خارجی چیست؟ با توجه به وعده های داده شده در این زمینه دولت یازدهم چقدر موفق بوده است؟

متأسفانه در حال حاضر آماری در خصوص جذب سرمایه گذار به ایران در دسترس نیست، اما یکی از نسخه های برون رفت از رکود تورمی که فعالان اقتصادی به این مهم رسیده اند این است که سرمایه های داخلی در شرایط فعلی نمی تواند اقتصاد کشور را از وضعیت موجود نجات بدهد. لذا باید جذب سرمایه های خارجی در اولویت برنامه های دولت قرار بگیرد.  

به عنوان سوال آخر می خواستم نظرتان را درباره جایگاه فعلی کشور، در تجارت بین المللی بدانم. ارزیابی شما از جایگاه فعلی ایران چیست؟

به نظر من جایگاه ما در تجارت بین المللی جایگاه بسیار پایینی است چرا که ما کشوری با پتانسیل ها و ظرفیت های بسیار بالا در حوزه های فرهنگی، اقتصادی، نعمات خدادادی، فرهنگ و تمدن، آب و هوای بسیار خوب و... هستیم و می توانستیم جایگاه بسیار بهتری از جایگاه فعلی داشته باشیم. اما برای رسیدن به جایگاه مناسب خود باید اقتصاد کشور به اقتصاد دان ها سپرده شده و مردم به صحنه بیایند در غیر این صورت وضعیت کنونی ادامه خواهد داشت.