قدس آنلاین - هرگاه که صحبت از مشکلات نشر در کشور می‌شد، یک پای قصه نشر، توزیع نامناسب و دیده‌نشدن اثر و یا تبلیغ‌نشدن کتاب در رسانه‌های تصویری و مکتوب بود. اما با ورود فضای مجازی به زندگی روزمره مردم، بستری فراهم شد تا ناشران و نویسندگان  آثارشان را بی‌واسطه به مخاطب عرضه کنند.

این فضا توانست کم‌کاری رسانه‌ها در مورد تبلیغ کتاب را جبران کند و تولیدکنندگان کتاب توانستند بدون اینکه دست به دامان رسانه‌های مکتوب و تصویری و پرداخت هزینه‌های هنگفت به آنها شوند، آثارشان را در این فضا تبلیغ کنند و به سمع و نظر مخاطب برسانند.

فضای مجازی با همه بدی‌هایی که دارد توانست برای کتاب و اهل کتاب شرایط ویژه‌ای ایجاد کند. این فضا اگر نتوانست مخاطب را کتابخوان کند و حتی به گفته بسیاری، از میزان مطالعه مردم هم بکاهد اما توانست خلأهای موجود در زمینه تبلیغ و معرفی کتاب را پر کند.

ناشران و کتابفروشان جزو اولین صنف‎هایی هستند که از شرایط فضای مجازی توانسته‌اند به نفع خودشان استفاده کنند.

ایجاد کانال‌های اطلاع‌رسانی، انتشار اخبار آثار منتشرشده و نیز معرفی کتاب و بازتاب نقدها و گفت‌وگوهای مختلفی که درباره کتاب در رسانه‌های دیگر منتشر می شود از اقداماتی است که دوستداران و علاقه‌مندان کتاب در فضای مجازی آن را می‌بینند و با توجه به شرایط و علاقه‌مندی، از این منابع خبری استفاده می کنند. اما اتفاقی که تازگی‌ها روی می‌دهد و در این گزارش قرار است به آن بپردازیم تا تأثیر آن را در میزان فروش کتاب ببینیم، برپایی جشن‌های امضای کتاب صاحبان آثار و مؤلفان است.

در این جشن‌های امضا که هم به‌صورت اینترنتی و هم به‌صورت رویارویی مؤلف با مخاطب برگزار می‌شود، طرفداران نویسنده در یک رویارویی حقیقی یا مجازی امضای نویسنده را به روی کتاب خود دریافت می‌کنند.

حالا سؤال اصلی این است که برگزاری این جشن‌ها و مراسم چقدر در میزان فروش کتاب که دغدغه اصلی امروز نشر است، تأثیر می‌گذارد؟

تأثیر جشن‌ امضا بر میزان فروش

جشن امضای کتاب البته یک کار تقلیدی از نویسندگان آن طرف آب است؛ نویسندگانی مثل رولینگ یا مارکز که ارتباط‌های ویژه‌ای با مخاطبان کتابشان داشته‌اند و حوصله رویارویی با آنها را هم داشته‌اند و با توجه به تیراژها و مخاطبان میلیونی خود، روبه‌روی مخاطبانشان می‌نشستند و به مخاطبان تشنة آثارشان امضا می‌دادند.

حالا همین اتفاق در کشور ما با توجه به تیراژهای هزار و 2 هزار نسخه‎ای چه نتیجه‎ای در بر دارد، جای سؤال است.

به اعتقاد مدیر داخلی پخش نشر «ققنوس»، میزان استقبال مخاطب و حتی فروش کتاب بستگی به شخصیت فرد دعوت‌شده دارد. هر چه محبوبیت آن شخص بیشتر باشد میزان استقبال و فروش هم بیشتر است.

سعید رهنمایی می‌گوید: «البته همیشه میزان استقبال مخاطب از سلبریتی‌های نویسنده و مترجم بیشتر از نویسندگان، شاعران و مترجمان حرفه‌ای است  که این هم مربوط است به ذایقه مخاطب امروز که به سمت خواندن این آثار رفته است. اما به طور کلی هرچه مؤلف مشهورتر باشد دیدن آنها برای مردم جذاب‌تر است و آن جشن امضا فروش بیشتری خواهد داشت».

تا چند سال گذشته اتفاقاتی نظیر نقد و بررسی کتاب و یا جشن امضای کتاب بیشتر در نمایشگاه کتاب و خانه هنرمندان برگزار می‌شد که همه این فعالیت‌ها در تهران متمرکز بود. اما با گسترده‌ترشدن تبلیغات کتاب در فضای مجازی و البته ایجاد کافه‌کتاب‌ها و مراکز فروش کتاب در شهرستان‌ها این مراکز هم فعال شدند و نویسندگان، مترجمان و شاعران را به شهرستان‌ها دعوت کردند و واسطه‌ای شدند برای رویارویی مخاطب با مؤلفان مورد علاقه‌شان.

این مراسم‌ باعث شد تا مردم با فروشگاه‌های کتاب شهرشان بیشتر آشنا شوند و به میزان فروش آنها کمک کنند.

علاقه‌مندی نویسندگان به رویارویی با مخاطب

مؤسسه شهر کتاب مشهد از مراکزی است که هر ماه میزبان یک نویسنده، شاعر و یا مترجم است و با برگزاری جشن امضای کتاب بستر آشنایی و دیدار مخاطب با مؤلفان را فراهم می‌کند. مدیر شهر کتاب مشهد هدفش از برگزاری این جشن امضاها را منحصر به اهداف اقتصادی نمی‌داند.

ابراهیم بالاپژوه می‌گوید: «اگرچه که به مسأله اقتصادی این مؤسسه بی‌تفاوت نیستیم اما به عنوان بخش خصوصی، فرهنگسازی و بالابردن فرهنگ مطالعه مردم مشهد اولین هدف ما از برگزاری این مراسم است».

به اعتقاد او تا الان چنین برنامه‌هایی در مشهد اجرا نمی‌شده است و خیلی کم پیش می‌آمده که مردم مشهد روبه‌روی نویسنده و شاعر مورد علاقه‌شان بنشینند و با او گپ و گفت کنند و آثارش را نقد نمایند.

وی می‌گوید: «این‌طور نیست که با برگزاری یک جشن امضای کتاب میزان فروش آن کتاب به‌صورت نجومی بالا برود زیرا نتیجه فعالیت‌های فرهنگی با استمرار و به مرور زمان رخ می‌دهد. ضمناً دعوت از نویسنده‌ها و اسکان آنها بدون هزینه نیست اما این هزینه‌ها در ردیف بودجه این فروشگاه تعریف شده است».

به گفته این فعال فرهنگی، جشن امضای کتاب یک کار تبلیغی و فرهنگی است که مؤسسات برگزارکننده را به چندین هدف می رساند. فرهنگسازی مطالعه کتاب، آشنایی با فروشگاه کتاب، فروش کتاب و اتفاقی که در گپ بین نویسنده با مخاطبش برای هر 2 طرف رخ می دهد ماحصل برگزاری این جشن امضاهاست.

بالاپژوه با بیان اینکه جشن امضای کتاب مطلوب صاحبان آثار هم هست، می‌گوید: «بسیاری از نویسندگان به خاطر دوری مشهد از پایتخت تا به حال به این شهر سفر نکرده‌اند و فضای مشهد برای آنها بکر است. اما سفر به این شهر، دیدن آن و دیدار با مردم شرایط ویژه ذهنی برای آنها ایجاد می‌کند».