قدس آنلاین - رشد پدیده ای با عنوان « کلیک گرایی» که به مفهوم مشارکت اجتماعی و مداخله شهروندان در بحران، تنها از طریق فشارِ دادن بر دگمۀ موس کامپیوتر یا گوشی اشاره دارد ، در چندماهه اخیر بسیار در بین ایرانیان رواج گرفته است. به عبارت دیگر با رخ دادن یک حادثه و یا بحران ، کاربران فضای مجازی از طریق تغییر پروفایل و یا لمس گزینه «لایک» سعی می کنند وجدان خودشان را از همراهی با این حادثه راحت کنند به عبارتی با این کار احساس مسئولیت اجتماعی خود را نشان می دهند.
اگرچه این جریان ، همچون طوفانی ، به سرعت فراگیر می شود و پس از مدتی فروکش می نماید .
در حقیقت مسائل اجتماعی در دنیای مجازی دنبال و رها می شوند ، چنان که در چند ماهه اخیر حوادثی مانند تصادف دلخراش اتوبوس حامل سربازان، کتک خوردن زن دستفروش فومنی، موضوع شکنجه حیوانات ، حادثه غمناک زائران امام هشتم در قطار تبریز و شهادت آتش نشانان پلاسکو ازجمله مسائلی بودند، که درمدت زمان کوتاهی در فضای شبکه های اجتماعی مطرح و پس ازمدتی به فراموشی سپرده شدند .
حال اینکه آیا رفتارهای مجازی به رفتارهای واقعی منجر می شوند یا نه ، جای تامل و بررسی فراوان دارد. اگرچه همین سطح از رفتار هم خود دارای آثار مثبتی است، زیرا چنین رفتار های کنشی می تواند تصمیم گیران را وادار نماید که سیاست و شیوه های خود را تغییر دهند، اما ممکن است به تدریج این پیش ذهنیت را در تصمیم گیران کشور بوجود آورد که مسأله اتفاق افتاده درهمین سطح کلیک گرایی باقی خواهد ماند و به تدریج به بوته فراموشی سپرده خواهد شد، به طوری که مشخص نشد حداقل برای هر کدام از آنها مسوولان چه اقداماتی را انجام دادند.
این رفتار فی نفسه قابل سرزنش نیست و اتفاق خوبی است ، این ها آثاری است که گوشی های هوشمند برای جامعه به بار آورده اند، لیکن اصل ماجرا پدیده مثبتی است. اما ضروری است، این رفتارهای کنشی در حوزه جامعه شناختی ، مدیریت و سواد رسانه ای ، مورد بررسی و توجه قرار گیرد . درحقیقت تغییر دادن تصاویر پروفایل در فضای مجازی منتسب به یک حادثه اجتماعی اگرچه به عنوان یک ارزش اجتماعی موقتی خوب است اما در صورتی که این رفتار بتواند مسوولین را به یک واکنش عملیاتی اثر بخش متوجه کند برای جامعه مفید خواهد بود نه به این عنوان تلقی شود که جریان رویداد و عاملان رخ دادن آن را تحریف نماید.
متأسفانه مسئولان در هر کدام از این حوادث مسئولیت حادثه را بر عهده نگرفتند ودیگری را مقصر دانستند، از این رو پدیده کلیک گرایی هیچ کمکی به توانمند شدن جامعه در خودترمیم گری و اصلاح گرایی نکرد و به مسوولان درس مسئولیت شناسی و صداقت نیاموخت.
چنان که در حادثه پلاسکو بسیاری از پیام ها به اسطوره سازی آتش نشانان پرداختند که اگرچه از یک بعد قابل ستایش است، ولی از بعد دیگر باعث شد که فشار برای شناسائی عوامل اثرگذار در بروز این حادثه را کم رنگ سازد. به هر حال جامعه ومسوولان باید به تدریج در خصوص تعامل با تکنولوژی های جدید ، فرهنگ سازی صحیح درباره آنها و بازخورد رفتار شهروندان در این تکنولوژی ها احساس مسئولیت عملیاتی نمایند.

*کارشناس مسائل اجتماعی