قدس آنلاین - یکی از خبرهایی که این روزها در شبکه های اجتماعی بیشتر از سایر رویدادها به آن پرداخته می شود، اتفاق ناگواری است که نه تنها مردم آذربایجان، بلکه سراسر ایران را با اندوه از دست دادن هموطنانمان مواجه ساخته است. کافی است در چند کانال تلگرامی عضو باشید تا تصاویر مربوط به سیل را دیده باشید. این تصاویر هر چند تلخ و ناگوار، واقعیت دردناک دیگری را برایمان نمایان می سازد و آن هم بی توجهی به آموزش نحوه مقابله با بلای طبیعی به عموم مردم است، آن هم در سرزمینی که با انواع مخاطرات طبیعی درگیر است. سیل، زلزله، فرونشست زمین و ... از جمله مواردی است که به دلیل شرایط جغرافیایی کشورمان و یا مداخلات انسانی همواره می تواند آسیب زا باشد. نه اینکه وجود این مسائل به خودی خود بحران باشد، اما بحران آن زمانی اتفاق می افتد که نقش آموزش های رسمی و غیر رسمی در شناخت این مسائل و نحوه مقابله با آن ها  نادیده گرفته می شود. بسیاری از ما آنچنان که باید، نمی دانیم سیل یکی از خطرآفرین ترین بلایای طبیعی است. بسیاری از ما نمی دانیم این پدیده تا چه اندازه می تواند غیرقابل کنترل باشد. در هنگام وقوع سیل، بسیاری از ما گمان می کنیم که در گوشه ای می ایستیم و صحنه را تماشا می کنیم و تمام! اما هیچ نهاد دولتی و غیر دولتی این آگاهی را به ما منتقل نکرده است که قرار گرفتن در حاشیه و مسیل رودخانه ها در زمان سیل به چه معناست. آموزش هایی که اگر جدی گرفته می شد و اگر به موقع داده می شد، می توانست آذربایجان و ایران را به سوگ عزیزانش، ننشاند.

در یکی دو هفته گذشته شرایطی مشابه آنچه در آذربایجان اتفاق افتاد، در مشهد تجربه شد: عدم آگاهی در خصوص نوع برخورد ما با یک مخاطره طبیعی! به راستی کدامیک از ما می دانیم در این شرایط چه باید کرد؟ جز مانورهای سالی یکبار در مدرسه، آن هم اگر معلمین اجازه می دادند وقت کلاسشان سر این نوع آموزش ها از دست برود، چه چیزهایی یاد گرفته ایم؟ جز پناه گرفتن در زیر میز، چه مسائلی را آموختیم؟ می دانیم حفظ آرامش در چنین شرایطی به چه معنا است؟ می دانیم در کدام نقطه ها نباید ایستاد؟ می دانیم در کیف لوازم ضروری چه چیزهایی باید باشد تا اگر زیر آوار ماندیم، بتوانیم تا زمان دریافت کمک، از خودمان مراقبت کینم؟ می دانیم در صورت بروز فاجعه و نیاز دیگران به کمک ما، چگونه باید بر خورد کرد؟ چگونه باید افراد زیر آوار را حرکت داد تا کمترین آسیب را ببینند؟

آنچه که در زمان زلزله و پس لرزه های آن باعث بروز ترس و وحشت مردم شده بود-آنچنان که بسیاری، شب را در خیابان ها و پارک ها به صبح رساندند و بسیاری دیگر شهر را ترک کردند-  بیش از آنکه ناشی از یک واقعیت خطرناک به نام زلزله باشد، ناشی از عدم آگاهی برای برخورد با این مسئله بود.

عدم انتقال درست اطلاعات، عدم آموزش صحیح در زمان مقرر، بی توجهی و کم ارزش دانستن آموزش هایی از این دست حتی از سوی متولیان و مجریان این نوع آموزش ها و در نتیجه عدم آگاهی از واقعیت های موجود و پیامدهای مخاطرات طبیعی و انسانی، آنچه را که بحران نیست، تبدیل به بحران خواهد کرد.

*پژوهشگر اجتماعی