*خسرو معتضد

در سال ۱۳۳۵ یک ایرانی به نام دکتر محمدعلی جناب که دبیر مدارس ایرانی در امیرنشین‌های خلیج فارس بود به تحقیقاتی درباره وضعیت آب آشامیدنی و مصرفی امیرنشین‌ها که هنوز امارات متحده نشده بودند دست زد و در کتاب خلیج فارس نوشت آنان با چه مصیبتی آب آشامیدنی مردم کم شمار شیخ نشین‌های آن دوران را تأمین می‌کنند. آب در آن زمان در این نواحی بسیار گران و تهیه آن بسیار به سختی امکان‌پذیر بود.

در سال هایی که طرح آبادانی بنادر جنوب ایران از سال ۱۳۳۴ آغاز شد و از همان روزگار صحبت از بندر آزاد به میان آمده بود، مسئله استفاده از آب شیرین کن‌ها مطرح شد و هنگامی که جزیره کیش طی سال های ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ در حال تبدیل به یک مرکز گردشگری و عمرانی بود تعدادی آب شیرین کن در جزیره نصب شد که زمانی من در سال ۱۳۶۸ به جزیره کیش رفتم قسمتی از آب مصرفی جزیره از همین آب شیرین کن‌ها تأمین می‌گردید و کم کم با فرستادن محموله‌های میلیونی بطری های آب معدنی از خاک اصلی ایران مسئله آب آشامیدنی تا حدود زیادی حل شد و آب جزیره هم که در ساعاتی از روز قطع می‌شد و ساکنان دچار مشکلاتی می‌گردد تا آنجا که می‌دانم به صورت عادی درآمد.

در جراید ایران شرحی خواندم که قطع و بریدن کوه های یخ جنوبگان و حمل آن بوسیله کشتی‌های مخصوص سر و صدای هواداران اروپایی محیط زیست را درآورده و به این کار ایراد گرفته‌اند.

اما مطمئن باشید همان قدرت هایی که امارات متحده عربی خشک و  لم یزرع و مردم چادرنشین آن نواحی را به صورت امروز درآورده اند با توجه به اینکه شیوخ پول و نفت دارند این مسئله حمل کوه یخ از قطب جنوب به فجیره را حل خواهند کرد و اینجا می‌ماند درس عبرتی که ما باید بیاموزیم.

همه می‌دانید که سه چهارم کره زمین را آب تشکیل می‌دهد و کشور ما در شمال با دریای خزر (کاسپین) و در جنوب با خلیج فارس و دریای مکران (عمان) و اقیانوس پهناور هند هم مرز است. یکی نیست در کشور ما که به مسئولانی که مانند بوتیمار نشسته‌اند و غصه تمام شدن آب های ایران را می‌خورند بگوید: به جای غصه خوردن و ماتم گرفتن و مردم را ترساندن چرا از امارات متحده عربی سرمشق نمی‌گیرید؟

در سال ۱۳۰۰ هـ.ش/ ۱۹۲۱م. ماژور ملوین هال آمریکایی که از متخصصان بزرگ تحقیقات آبی و هیدروگرافی و در استخدام دولت ایران بود صریحاً گفت: او می‌تواند اگر دولت ایران هزینه احداث کانالی از دریای مکران به دریای کاسپی را تأمین کند بین این دو دریا کانالی حفر کند و کاری کند که روس ها بعدها با احداث کانال دوم سیاسی مرکزی کردند و مانع خشک شدن دریای خزر شدند. بعد از او مهندس هومان فرزاد که تحصیلکرده آلمان بود این فکر را حدود سی سال دنبال کرد ولی به او خندیدند.

فردیناند دولسپس مهندس فرانسوی بین سال های ۱۸۵۹ تا ۱۸۶۹ کانال سوئز را حفر کرد و ارتباط بین دریای سرخ و دریای مدیترانه برقرار شد و ناوگان اروپایی ناچار نبودند برای عزیمت به اقیانوس هند از اقیانوس اطلس شمالی به اطلس جنوبی بروند و دماغه امید نیک را دور بزنند دولسپس سپس ارتباط میان اقیانوس کبیر و اقیانوس اطلس را با حفر ترعه پاناما برقرار کرد.

من نمی‌دانم چرا مسئولان ما فقط به فکر طرح های روزمره هستند مشکل آب در ایران وجود دارد. مصرف آب ایرانیان نیز بسیار است زیرا ۹۹ درصد ایرانی‌ها مسلمانند و به غسل و وضو و طهارت پایبندند. در فرانسه پاریسی‌ها برای صرفه‌جویی صبح ها پارچه خیس را به صابون آغشته کرده قسمت بالای بدن را با آب ماساژ می‌دهند. ایرانی نمی‌تواند به وضو و غسل و طهارت بی‌اعتنا باشد. بعد مسئولان آب ایران می‌گویند مصرف ایرانی‌ها از نظر آب زیاد است .فرانسوی ها شراب و آبجو به جای آب می‌آشامند. ایرانی آب می‌نوشد. آمارگیری، آقایان مسخره و بی‌ارزش است. در هر حال استفاده از آب شیرین کن‌ها برای استفاده از آب دریاهای سه گانه باید دنبال شود. شنیدم پایگاه هوایی در بوشهر آب شیرین‌های در گوشه‌ای افتاده را به کار انداخته و مشکلات شرب پایگاه و شهر تا حدودی برطرف شده است.

آقایان نامزدهای احراز مقام ریاست جمهوری در مناظرات خود خیلی از شرکت‌های دانش بنیان سخن گفتند، نمی‌دانم چرا این شرکت ها به فکر برطرف کردن مشکل کمبود آب کشور نیستند، از این مشکل، چه مشکلی مهمتر و محسوس‌تر و خطرناکتر، که کشور دچار بی‌آبی شود، بلایی آسمانی بر مملکت و تمدن و تاریخ نازل خواهد شد. همین مشکل ریزگردها را در نظر بگیرید. آخر امروزه که دنیا قرون وسطی نیست که ناله و گریه و زاری کنیم و گاهی آقای پروفسور کردوانی را جلوی دوربین تلویزیون بیاوریم که توصیه کند مردم موقع رفتن به دستشویی در مصرف آب صرفه جویی کنند و یک بار بیشتر سیفون را نکشند! (باور کنید خودم شنیدم و خنده ما کردم که مگر می‌شود؟)

به جای این کار باید مؤسسه اقیانوس و دریاشناسی هم و غم خود را بگذارد که چگونه می‌توان در سراسر کرانه‌های دریای خزر (کاسپین) و در دریای جنوبی آب شیرین کن نصب کرد و ضمناً سازمان محیط زیست زحمتی بکشد موضوع ریختن فاضلاب آبریزگاه‌های شهرهای استان های ساحلی به آب های دریاها را برای همیشه حل و این کار زشت و غیرانسانی را ممنوع کند و همینطور فضولات صنعتی کارخانه‌ها را که باعث نابودی محیط زیست و آلودگی آب ها می‌شود.