مریم احمدی شیروان: با توجه به پایان یافتن امتحانات و شروع تعطیلات تابستانی دانش‌آموزان، سراغ علی عراقی، معاون اداره کل فرهنگی، هنری، اردوها و فضاهای پرورشی وزارت آموزش و پرورش رفتیم و در خصوص اقدام‌های لازم برای ساماندهی اوقات فراغت دانش‌آموزان توسط دولت و خانواده‌ها به گفت‌وگو نشستیم که از نظر می‌گذرانید.
آقای عراقی! با توجه به فرارسیدن فصل تعطیلات تابستانی، بفرمایید که مدیریت اوقات فراغت دبستانی‌ها برای خانواده‌ها چه ظرافت‌هایی دارد و چه نکاتی را باید در نظر بگیرند؟
تابستان فرصتی مغتنم و طلایی برای دانش‌آموزان است؛ چرا که بعد از حدود ۹ ماه، فرصتی پیدا می‌کنند تا به صورت داوطلبانه به فعالیت‌هایی که تمایل دارند، بپردازند. در این فرصت خانواده‌ها به عنوان نهادی اثرگذار نقش بسیار مهمی در هدایت دانش‌آموزان و استفاده از این فرصت طلایی دارند. اگر خانواده‌ها بتوانند بچه‌ها را در این فرصت طلایی اوقات فراغت، خوب و درست هدایت کنند و برای این زمان برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشند، می‌توانند فراغت بانشاطی را برای آنان رقم بزنند و کمک کنند تا فرزندان از تعطیلات بهترین بهره‌وری را داشته باشند.
اولین و مهمترین کاری که خانواده‌ها به عنوان نهاد اصلی مرتبط با دانش‌آموزان می‌توانند انجام دهند، هدایت فرزندان به کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی است. مهارت‌هایی که باید متناسب با جنسیت و سن بچه‌ها باشد و باید برنامه‌هایی را برای آموزش آن پیش‌بینی کرد. ترغیب بچه‌ها به حضور در پایگاه‌ها و مراکز اوقات فراغتی که از طرف آموزش و پرورش و نهادهای متولی اوقات فراغت پیش بینی و آماده شده هم از دیگر اقدام‌هایی است که خانواده‌ها لازم است به آن توجه داشته باشند.
وقت بچه‌ها را در منزل چگونه باید مدیریت کرد؟
اولین و مهمترین کاری که خانواده‌ها به عنوان نهاد اصلی مرتبط با دانش‌آموزان می‌توانند انجام دهند، هدایت فرزندان به کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی است. مهارت‌هایی که باید متناسب با جنسیت و سن بچه‌ها باشد و باید برنامه‌هایی را برای آموزش آن پیش‌بینی کرد بله! علاوه بر برنامه‌های بیرون از خانه، از زمان فراغت بچه‌ها در منزل نباید غافل شد. دانش‌آموزان اگر چه فعالیت‌هایی را در خارج از منزل خواهند داشت، اما حضور آن‌ها فرصتی مغتنم برای کار در منزل است که اگر برای این فرصت برنامه‌ریزی دقیق و بهینه‌ای صورت گیرد در اقتصاد، مدیریت، خرید منزل و حتی در نظافت، بهسازی و زیباسازی خانه می‌توان بچه‌ها را ترغیب و تشویق کرد و بخشی از وظایف منزل را بر عهده آنان گذاشت. این فرصت، زمانی است برای اینکه بچه‌ها بتوانند مشارکت و مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرند. آن‌ها حتی می‌توانند استقلال‌طلبی را تمرین کرده و کسب تجربه کنند. در بسیاری از خانواده‌ها شغل پدر یا مادر خانواده ظرفیت بهره‌مندی و آموزش کودکان را دارد. بهره‌مندی از امکانات شغلی والدین هم می‌تواند برای بچه‌ها جذاب باشد و هم کمکی برای خانواده باشد و هم برخی مشاغل موجود در جامعه به فراموشی سپرده نشود. در این صورت هم کودک مهارت‌کسب می‌کند، هم زمان فراغتش پر می‌شود. ضمن اینکه می‌تواند درآمدی هم کسب کرده باشد.
همه این موارد در راستای فرمایش و عنوان سالی است که رهبر معظم انقلاب تعیین کرده‌اند. مهارت‌آموزی، اشتغالزایی و کار آفرینی از مواردی است که اگر خانواده‌ها به آن توجه داشته باشند، تابستانی با نشاط، همراه با برنامه‌ریزی دقیق و بهینه برای فرزندان خواهند داشت.
برخی از خانواده‌ها معتقدند بچه‌ها در سه ماه تابستان فقط باید استراحت و تفریح کنند و از فضای درس و مدرسه دور باشند و عده‌ای دیگر این فاصله گرفتن و تفریح را برای شروع سال تحصیلی مشکل ساز می‌دانند. به عنوان یکی از مسئولان متولی اوقات فراغت دانش‌آموزان، با کدام یک از این خانواده‌ها موافق هستید؟
اوقات فراغت یعنی زمانی که فرزندان یا حتی بزرگسالان از یک کار اجباری فارغ شده باشند. بچه‌ها شاید در مدرسه به علت اجبار حضور در محدوده زمانی خاص، مشکلاتی داشته باشند، اما از همان درس و بحث‌های آموزشی در آموزشگاه‌های بیرون به‌صورت داوطلبانه استقبال می‌کنند. این که به خاطر اوقات فراغت بچه‌ها را به طور کلی از درس دور کنیم، صحیح نیست.
بچه‌ها از درس، مشق،علم و مهارت آموزی خسته نمی‌شوند؛ چرا که می‌خواهند آینده شان را رقم بزنند و نسبت به تکمیل یافته‌هایشان تلاش کنند. زمان تحصیل در این راه محدودیت‌ها و موانعی مانند امتحان، نمره و... وجود دارد که باعث می‌شود بچه‌ها کمتر رغبت نشان دهند. در صورتی که در تعطیلات تابستانی، هر فعالیتی حتی فعالیت آموزشی برای آن‌ها تنوع‌بخش و شادی آفرین است. خانواده‌ها باید توجه داشته باشند که باید از هر دو فرصت استفاده کنند. در تابستان باید زمینه‌ای را برای فعالیت‌های غیردرسی بچه‌ها که امکانش در طول سال فراهم نیست ایجاد کنند، مانند کتابخوانی و مطالعه کتاب‌های غیردرسی که طی سال تحصیلی امکان پرداختن به آن نیست و در زمان تحصیل هم باید برای استراحت و تفریح آنان برنامه‌ریزی انجام شود. عضویت در کتابخانه‌ها یا نام نویسی در فعالیت‌های هنری مثل طراحی، نقاشی و... از کارهای لذت بخش و ثمربخش برای بچه‌هاست و با درس آموزی و فضای آموزشی نیز منافاتی ندارد.
مقدار و میزان ساعات کلاس‌های اوقات فراغت چقدر و چگونه باید باشد؟
در تابستان هر بچه حدود هفت ساعت در روز اوقات فراغت دارد که باید توسط خانواده و سیستم آموزشی کشور مدیریت شود. ساعاتی که نیاز زیاد به تنوع بخشی دارند. به طور نمونه اگر دانش آموزی را برای کلاس آموزشی نام نویسی کردند، بهتر است او را به کلاس ورزشی هم بفرستند. فعالیت تفریحی، اردویی و بازدیدی هم برای او در نظر بگیرند تا هم خسته نشود و هم از وقتش بهترین استفاده را داشته باشد.
آموزش و پرورش هم در این باره برنامه‌ای دارد؟
بله، در کنار برنامه‌های تدارک دیده توسط خانواده‌ها، وزارت آموزش و پرورش برای سه روز بچه‌ها در تابستان برنامه‌ریزی کرده و حدود ۲۵هزار پایگاه اعم از مدارس، کانون‌های فرهنگی تربیتی، کانون‌های پرورش فکری کودکان، مجتمع‌های ورزشی و پژوهش سراهای دانش‌آموزی را آماده کرده و فعالیت‌هایی را پیش بینی کرده است که بچه‌ها بتوانند در آن‌ها شرکت کنند. سه روز باقیمانده از هفته را هم خانواده‌ها می‌توانند با برنامه‌هایی که درون خانواده دارند مانند مسافرت‌ها، بازدیدها و... پُر کنند که هم دارای تنوع باشد و هم از تمام جوانب و حوزه‌ها برای تابستان استفاده کنند.
به عنوان یک کارشناس اوقات فراغت چه توصیه و راهکاری به خانواده‌ها برای استفاده از این زمان دارید؟
توصیه من به خانواده‌ها این است که حتماً برای اوقات فراغت بچه‌ها برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشند و آن‌ها را به حال خودشان رها نکنند. از همه مهم‌تر بر فعالیت‌های مجازی اعم از بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی فرزندانشان نظارت داشته باشند؛ چرا که این بازی‌ها و فعالیت‌های مجازی امکان حضور در فعالیت‌های اجتماعی را از بچه‌ها گرفته و آن‌ها را منفعل می‌کند. خانواده‌ها باید تلاش کنند فرزندان، فعالیت‌های یدی و بدنی و فعالیت هایی که نیاز به فعال بودن و تحرک بالا دارد را جایگزین این قبیل بازی‌ها کنند. خانواده‌ها باید زمینه بهره گیری فرزندان از جنبه‌های مختلف زندگی اعم از روحی و معنوی، آموزشی، بهداشتی و ورزشی را فراهم کنند تا فرزندان تابستانی شاد، مفید و سودمند را سپری کنند.
نظر شما