رضا طلبی: رهبر معظم انقلاب اسلامی با انتقاد از کوتاهی‌ها در زمینه ایجاد شبکه ملی اطلاعات افزودند: «شماری از کشورها با ایجاد شبکه ملی اطلاعات، ضمن رعایت خطوط قرمز خود و کنترل صحیح فضای مجازی از اینترنت برای تأمین منافعشان بهره گرفته‌اند. باید همه مردم بتوانند از منافع فضای مجازی استفاده کنند و در زمینه‌هایی که به ضرر کشور، افکار عمومی و بویژه جوانان نیست، سرعت اینترنت افزایش یابد».
در این باره با روح‌الله مؤمن نسب ، کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی گفتوگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
جناب مؤمن نسب، چرا رهبر معظم انقلاب نسبت به حوزه فضای مجازی این قدر حساسیت دارند؟
زیرا متأسفانه اراده ساماندهی به فضای مجازی در دولت و بخشی از حاکمیت وجود ندارد.
آیا در این زمینه سند بالادستی هم تاکنون طراحی و ابلاغ شده است؟
امروز اگر یک نفر درایران خواسته باشد، یک شبکه اجتماعی طراحی کند باید مسیر پرچالشی را طی کند اما نرم افزاری مانند تلگرام هیچ کدام از مجوزهای ارتباطی و رسانه‌ای را ندارد و اساساً فعالیت آن در ایران غیرقانونی است ولی با آن برخوردی صورت نمی‌گیرد.رهبر معظم انقلاب ۴۰ دستور را در ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ و ۱۰ دستور را هم در دوره دوم تشکیل شورای عالی فضای مجازی ابلاغ کردند که در این دستورات جزء به جزء تمام مشکلات فضای مجازی بیان شده و برای هر کدام راهکاری ارائه شده است. این بندها خود نقش یک سند بالادستی را ایفا می‌کند و اگر محتوای این سند اجرا شود همه مشکلات این حوزه برطرف خواهد شد. اگرچه متأسفانه شورای عالی فضای مجازی و برخی مسئولان کشور هیچ کدام از این دستورات را تاکنون اجرا نکرده‌اند و یا اجرای حداقلی داشته‌اند.
یعنی در این حوزه سهل انگاری‌هایی صورت گرفته است؟
متأسفانه فضای مجازی بدون برنامه ریزی کارشناسانه و با بی‌هویتی وارد کشور شد و با بی‌هویتی نیز ادامه پیدا کرد، به طوری که باعث شد دسترسی افراد به همه سایت و شبکه‌های اجتماعی در کشور آزاد باشد که این مشخص نبودن هویت افراد باعث شده است اینترنت به صورت یک دست تقسیم شود و مشکلات زیادی را برای کشور به وجود آورد. این بهم ریختگی و رها شدگی فضای مجازی حتی به حوزه امنیت کشور نیز آسیب وارد کرده و در این حوزه حفره ایجاد کرده است و باعث شده گروه‌های تروریستی با اغفال جوانان به یارگیری بپردازند که عملیات تروریستی اخیر نمونه‌ای از این ایجاد حفره است.
آیا شرایط اینترنت و فضای مجازی در کشورهای دیگر به گونه دیگری است؟
اینترنت در شرایط کنونی در کشور ما یک دست و برای همه به یک شکل است، در صورتی که در کشورهای دیگر با تفکیک ویژگی‌های مختلف تلاش کرده‌اند که مردم در کنار یکدیگر بتوانند استفاده درستی از اینترنت انجام دهند. مثلاً در کشورهای آمریکا، کره جنوبی و ژاپن و برخی از کشورهای اروپایی، کاربری اینترنت برای سنین مختلف متفاوت است و حتی در برخی کشورها تا یک سن خاصی ممنوع است و سپس سایت‌های آموزشی و تحقیقاتی برای آن‌ها مجاز می‌باشد و حتی در برخی از کشورها اینترنت آقایان و خانم‌ها با یکدیگر متفاوت است و در شبکه‌های اجتماعی نیز این دسته بندی‌ها رعایت شده است.
با این اوصاف، مسئولان این حوزه در ایران چه کار باید بکنند؟
در کشور ما برای رسیدن به این طبقه بندی، باید شبکه ملی اطلاعات به معنی واقعی کلمه نه به صورت نمایشی، با تصمیم شورای عالی فضای مجازی و زیر نظر مرکز ملی فضای مجازی کشور راه اندازی شود. زیرا مهم‌ترین شاخص شبکه ملی اطلاعات در واقع همین شناسه عددی است که افراد را صاحب هویت مشخص می‌کند.
به تعبیر دیگر اینترنت باید متناسب با سن، موقعیت و جنسیت افراد تفکیک شود و مورد استفاده افراد جامعه قرار بگیرد. از طرفی در بستر شبکه ملی اطلاعات ترافیک، قابل تفکیک است که متأسفانه اکنون در ایران به این شکل نیست. به تعبیر رهبری، اطلاعات در فضای مجازی به صورت بهمنی از اطلاعات ضد ارزشی و مخالف منافع ملی و مطالب درست و نادرست می‌باشد. بدون تردید حتی مطالب صحیح اگر به صورت درست کانالیزه نشوند مثل بهمن مخرب خواهند بود و آسیب هایی جبران ناپذیر ایجاد خواهند کرد. به تعبیری برف بسیار خوب است اما وقتی انباشته شود و کنترلی بر آن صورت نگیرد به صورت آوار بر روی مردم سرازیر می‌شود و باعث ایجاد خطر برای آن‌ها می‌شود.
راهکار اساسی به منظور مدیریت نرم افزارهایی مانند تلگرام چیست؟
امروزه متأسفانه یک کاپیتولاسیون در حوزه فضای مجازی رخ داده است، از این رو این کاپیتولاسیونی که در حوزه فضای مجازی و در نرم‌افزارهایی مثل تلگرام ایجاد شده باید سریعاً بشکند تا به استقلال کشور خدشه‌ای وارد نشود. زیرا بیش از ۵۰۰ ماده قانونی کشور در حال حاضر توسط تلگرام نقض می‌شود در صورتی که اگر یکی از این موارد قانونی توسط نرم‌افزار‌های ایرانی نقض می‌شد برای آن نرم افزار مشکلات حقوقی عمده‌ای به وجود می‌آمد.
امروز اگر یک نفر درایران خواسته باشد، یک شبکه اجتماعی طراحی کند باید مسیر پرچالشی را طی کند اما نرم افزاری مانند تلگرام هیچ کدام از مجوزهای ارتباطی و رسانه‌ای را ندارد و اساساً فعالیت آن در ایران غیرقانونی است ولی با آن برخوردی صورت نمی‌گیرد. حتی از طریق این نرم‌افزار، کانال‌هایی مانند آمد نیوز و بی‌بی‌سی فارسی آشکارا به ترور شخصیتی مسئولان خدوم کشور و ارزش‌های انقلاب و سم‌پاشی محتوایی در کشور می‌پردازند، ولی هیچ برخوردی با آن‌ها صورت نمی‌گیرد.
با این همه کاربر تلگرام، پس چه راهکاری را باید در پیش گرفت؟
دو راهکار وجود دارد؛ یا باید تلگرام فیلتر شود؛ زیرا وزیر ارتباطات بار‌ها اعلام کرده است که ما در تلگرام نمی‌توانیم کانال و یا گروهی را ببندیم مگر اینکه خود تلگرام آن را ببندد، به تعبیری کنترل فضای آن از اختیار ایران خارج است. یا باید سرور آن وارد ایران شود و قوانین کشور بر آن اعمال شود و به صورت مدیریت شده در اختیار افراد جامعه قرار بگیرد که در سخنان اخیر رهبر انقلاب مشخصاً به این موضوع اشاره شده است، به طوری که اعلام می‌کنند در برخی کشورها با ایجاد شبکه ملی اطلاعات و با رعایت خطوط قرمز خود و کنترل صحیح فضای مجازی از اینترنت برای تأمین منافعشان بهره گرفتند. بنابراین باید شرایطی ایجاد شود که مردم بتوانند از منافع فضای مجازی استفاده کنند و آسیب‌های کمتری به آن‌ها وارد شود.
نظر شما