«غلامرضا رحمتی‌زاده» در گفت‌وگو با خبرنگار قدس با اعلام این خبر گفت: مجموعه بندگلستان بعنوان یکی از مجموعه‌های موقوفاتی متعلق به آستان قدس رضوی، به علت موقعیت جغرافیایی مناسب و مجموعه فرهنگی و تاریخی، همواره مورد بازدید گردشگران، زائران و مجاوران قرار داشته و متأسفانه هر چند گاهی شاهد تصرف اراضی پیرامونی این مجموعه ،توسط اشخاص متعدد می‌باشیم.

وی ادامه داد: این افراد بدون مجوز و بدلایل گوناگون از قبیل ویلاسازی و... اقدام به تصرف غیرقانونی اراضی پیرامونی و ورود به حریم و بستر بند گلستان می‌کنند و با این اقدام منجر به ضایع شدن حقوق موقوفه و آسیب رساندن به حریم و بستر این بند می‌شوند.

رحمتی‌زاده اضافه کرد: تب ویلاسازی در منطقه بند گلستان و شهرستان طرقبه و شاندیز وجود دارد و افراد بدون در نظر گرفتن موقعیت زمین خریداری شده و بدون رعایت ضابطه، قصد ساخت و ساز و احداث بنا در آن را داشته که در جریان این اقدام بدلایل متعدد مورد ممانعت قانونی دستگاه‌های ذی ربط قرار می‌گیرند.

معاون املاک و اراضی تصریح کرد: طبق موازین شرعی و قانونی، آستان قدس رضوی به عنوان نهادی که متولی حفاظت از موقوفات متعلق به بارگاه و تشکیلات مقدس حضرت امام رضا(ع) مطرح می‌باشد وظیفه دارد تا با هرگونه اقدام صورت گرفته که منجر به تضییع حقوق موقوفات این نهاد مقدس می‌شود مقابله کند و رفع تصرف از حریم و بستر بند گلستان نیز در همین راستا صورت گرفته است.

وی تأکید کرد: مدیریت حفاظت و اجرائیات این معاونت به عنوان یکی از اعضاء شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان مطرح بوده و با همکاری سایر اعضاء این شورا از حدود دو سال قبل، طرح گشت‌های مراقبتی و حفاظتی مشترک شورای مزبور در سطح منطقه به اجراء درآمده است.

رحمتی‌زاده خاطرنشان کرد: هم اکنون با همکاری صمیمانه و شایسته سازمانها و دستگاه‌های ذی ربط از جمله آستان قدس رضوی، شرکت آب منطقه‌ای خراسان، مجموعه دستگاه قضایی و... اقدامات قابل توجهی در جهت مسدود کردن چاه‌های آب غیرمجاز در بستر و حومه بند گلستان و آزادسازی و رفع تصرف از حریم قانونی این بند به عمل آمده تا از ضایع شدن حقوق موقوفه مطابق موازین شرعی و قانونی جلوگیری شود.

معاون املاک و اراضی اشاره کرد: رفع تصرف و آزادسازی حریم و بستر بند گلستان ضمن جلوگیری از ضایع شدن حقوق موقوفه و عمل به نیات واقفین زمینه استفاده و بهره‌مندی عمومی از فضای پیرامونی این مجموعه تاریخی با قدمت طولانی (متعلق به آثار تاریخی دوره تیموری) برای عموم مردم و بازدیدکنندگان مربوط را فراهم می‌آورد به گونه‌ای که شاید بتوان گفت که این مجموعه موقوفاتی متعلق به آستان قدس رضوی باید ضمن رعایت موازین شرعی و قانونی و حفظ حقوق موقوفات در جهت استفاده عموم مردم مورد توجه قرار گیرد.

منطقه گردشگری

وی با اشاره به تعامل و همکاری آستان قدس رضوی با سازمانها و نهادهای مرتبط در جهت بهره‌برداری عمومی از منطقه بند گلستان، اظهار داشت: آستان قدس رضوی آمادگی دارد با همکاری سایر نهادها، دستگاه‌ها و مجریان ذی ربط و همچنین بخش خصوصی، بمنظور بهره‌مندی عموم مردم، زائران و مجاوران از فضای پیرامونی این موقوفه، مطابق شرایط و ضوابط و دستورعمل‌های موجود، نسبت به ایجاد منطقه گردشگری در محل بند گلستان همکاری و تعامل سازنده و مطلوبی را به عمل آورد.

رحمتی‌زاده متذکر شد: البته هرگونه اقدام به منظور ایجاد منطقه گردشگری، تفریحی و سایر کاربری‌های لازم در اطراف اراضی متعلق به موقوفه بند گلستان باید با رعایت حقوق موقوفه، عمل به نیات واقفین و رعایت موازین شرعی و قانونی و... صورت گیرد.

وی یادآور شد: تعیین حریم کیفی مناسب در بستر بند گلستان توسط دستگاه‌های متولی (از جمله شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی)، تعیین تکلیف در مورد ساختمانها و اراضی که در بستر بند قرار گرفته‌اند و... از جمله مواردی است که در این زمینه باید مورد توجه دستگاه‌ها و مسئولین ذی ربط در این زمینه قرار گیرد.

مشخصات بند گلستان

برپایه این گزارش، بند گلستان در فاصله ۸ کیلومتری غرب مشهد و ۵ کیلومتری شمال شرق طرقبه و پایان اراضی روستای گلستان، بر روی رودخانه گلستان احداث شده و از آثار دوره تیموری است که با تغییراتی امروزه مورد استفاده قرار گرفته است.

مطابق مشخصات فنی اعلام شده برای بند یا سد گلستان، این سد از نوع سدهای وزنی به طول تاج۱۰۱ متر است که این طول در پایین به ۶۰/۳۰ متر تقلیل می‌یابد. ضخامت دیواره سد در پایین ۲۵ و در بالا ۱۵ متر است. ارتفاع دیواره اصلی سد نیز حدود ۱۵ متر است و مصالح اصلی به کار رفته در این بنا، آجر و سنگ و ملات مخلوط از آهک و شن و خاک می باشد.

دیواره سد در سمت سر آب و مخزن، عمودی و شاقولی است در حالی که در سمت پایاب، شیب تندی دارد. در واقع برای این که فشار آب مخزن پشت بند نتواند دیواره بند را خراب کند، طرف پایاب دیواره را شیب دار ساخته‌اند تا هر گونه فشاری را خنثی سازد.

در منابع موجود، ساختمان بند گلستان را به شاهرخ میرزا، گوهرشاد خاتون و کنیز گوهرشاد و در تعدادی از منابع به دوره صفوی نسبت داده‌اند، اما با توجه به سند ارزشمندی که متن آن در کتاب «اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمورشاه تا شاه اسماعیل» درج شده است، ساختمان بند مربوط به دوران سلطان ابوسعید بن سلطان محمد بن میران شاه بن تیمور است که در سال ۸۶۱ هـ.ق بعد از تصرف هرات به حکومت رسید.

بر این اساس، تاریخ بنای سد می‌تواند به سال‌های آخر حکومت سلطان ابوسعید میرزا مربوط باشد، بند گلستان در حال حاضر در وقف و مالکیت آستان قدس رضوی قرار دارد.