قدس آنلاین- گروه استان ها: خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز (در استانهای گلستان و مازندران) به‌ عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن شامل شبه جزیره میانکاله (پناهگاه حیات‌وحش) و تالاب بین‌المللی گُمیشان یک مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی است.

پسروی و کاهش عمق آب خلیج به حدی است که امکان تردد با خودرو تا یک کیلومتر به داخل دریا و محدوده ای که در گذشته محل لنگر انداختن کشتی ها بود؛ وجود دارد.

نگرانی گسترده کارشناسان نسبت به خشکیدن کامل خلیج گرگان در آینده نه چندان دور، مسئولان استان گلستان را وادار کرد تا مطالعه برای اجرای طرح های کارشناسانه را در دستور کار قرار دهند و از نابودی این بخش مهم طبیعت منطقه جلوگیری کنند.

خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران با برخورداری از سابقه طولانی در مناسبات سیاسی دوره های گوناگون تاریخی، طی سال های اخیر به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد.

بحران خلیج گرگان

معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط ‌زیست گلستان درمورد تأثیر تغییرات اقلیمی بر خلیج گرگان که‌گونه‌های آبزی آن نقش مهمی در اقتصاد استان هم ایفا می‌کنند، می‌گوید: موضوع خلیج گرگان از چند منظر قابل بررسی است.

سید مجتبی حسینی  اظهار می کند: نکته نخست پس رفتگی دوره‌ای آب دریای خزر است که ۴۰ سال پیش هم اتفاق افتاد و بعد دوباره با پیشرفتگی آب مواجه بودیم و در حال حاضر دوباره در شرایط پس رفتگی به سر می‌بریم.خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران با برخورداری از سابقه طولانی در مناسبات سیاسی دوره های گوناگون تاریخی، طی سال های اخیر به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد

وی می افزاید: در خود پالایی دورانی خزر، مسیر دورانی همه رسوبات را از سمت آستارا به سمت خلیج و نهایتا ساحل گمیشان می‌آورد. این حجم از رسوب‌گذاری‌ها، کانال‌های آب‌رسان خزینی و چاپقلی را دچار رسوب‌گذاری زیادی کرده است که با لایروبی باید رفع شود.

وی اذعان می کند: حساسیت خلیج گرگان، به دلیل زیست‌گونه‌های متکثر آبزی است که برای زاد و ولد و پرورش از حاشیه آن استفاده می‌کنند.

این مسئول ادامه می دهد: این موضوع در کنار کاهش بارندگی ناشی از تغییرات اقلیمی، سطح آب در خلیج را به حدی رسانده که می‌دانید منطقه صید ممنوع اعلام شده و در حال حاضر زاد و ولد گونه‌های خاویاری و ماهیان استخوانی ما هم در اسارت صورت می‌گیرد. این موضوع همان‌طور که می‌دانید بر اقتصاد استان که بخش زیادی از آن متکی بر صنعت شیلات بود، مؤثر است و در طرح ملی نجات خلیج دنبال می‌شود.

خشکسالی اقتصاد محلی

نماینده شهرستان های کردکوی، بندرگز، گمیشان و بندرترکمن در غرب نیز بیان می کند: خشک شدن این خلیج تاثیر فراوانی بر اقتصاد شهرهای غربی استان و همجوار این خلیج از جمله بندرگز و بندرترکمن دارد و لازم است طرح های مورد نظر با سرعت و جدیت بیشتری اجرایی شود.

رامین نورقلی پور بیان می کند: معیشت بخش زیادی از مردم این شهرستان ها از دریا و صید ماهیان تامین می شود که پسروی آب ، کاهش ذخایر آبزیان و افت محسوس صید ماهی، از عوامل اصلی کاهش درآمدهای ثابت شهروندان این مناطق است.

وی با تاکید بر اجرای طرح های مرتبط با احیا و نجات خلیج گرگان از خشکسالی و علاج بخشی برای خروج از این بحران ادامه می دهد: یکی از راه های کاهش دغدغه این مردم زیان دیده ، تلاش برای افزایش بهره وری کشاورزی است.

 دبیر مجمع نمایندگان استان گلستان یادآور می شود: در کنار توجه به بخش کشاورزی، اجرای طرح های توسعه ای در بخش پرورش و تولید میگو هم راهکار دیگر و نجات بخش برای افزایش اشتغال است.

وی با اشاره به فرصت های دیگر از جمله گردشگری برای کمک به اقتصاد محلی بیان می کند: دولت در سفر استانی سال ۹۳ به مردم گلستان وعده داد طرح های توسعه ای برای رونق گردشگری در جزیره آشوراده اجرا می کند اما با گذشت چند سال و تهیه طرح های اولیه، هنوز خبری از اجرای آنها نیست.

وی به ظرفیت های دیگر غرب گلستان نیز اشاره کرد و گفت: این منطقه با دارا بودن سواحل شرقی دریای خزر، مرز مشترک با کشور ترکمنستان و همجواری با استان مازندران از ظرفیت های بالایی در توسعه برخوردار بوده اما همچنان کمتر توسعه یافته است و مردم چالش های مهمی در عرصه اشتغال و سرانه درآمد دارند.

دغدغه خلیج

پسروی خلیج گرگان موجب شد تا اسفندماه سال ۹۴ این موضوع در کارگروه ویژه مرز کشور مطرح و انجام مطالعات زیست‌محیطی و اکولوژیکی خلیج گرگان بر عهده سازمان حفاظت از محیط‌زیست نهاده شود.

انجام این مطالعات تا بهمن‌ماه سال 95 به درازا کشید و درنهایت ۱۰ بهمن ماه جلسه کمیته ملی نجات خلیج گرگان به میزبانی استانداری گلستان برگزار شد.

در این جلسه نظرات کارشناسی متفاوتی ارائه شد. عده‌ای شرایط خلیج گرگان را بحرانی و نگران‌کننده می‌دانستند و برخی هم آن را طبیعی اعلام کردند و معتقد بودند شرایط خشکی خلیج در سال‌های ۵۵ تا ۵۷ بحرانی‌تر از شرایط فعلی بوده اما این سیکل بازگشت‌پذیر است و درنهایت بعد از سپری شدن یک دوره آب دوباره به تنها خلیج ایرانی خزر بازمی‌گردد.

اما دغدغه‌های زیست‌محیطی و آلودگی آب دریا و افزایش آلاینده‌ها، خطر انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی، بلااستفاده ماندن طرح‌های شیلاتی و بندری، بیکاری، افزایش صید غیرمجاز و چالش‌های اجتماعی و سیاسی به‌واسطه نبود شغل در منطقه و افزایش صید غیرمجاز در مرزهای آبی و ... فصل مشترک صحبت‌های کارشناسان بود که از پس‌روی آب دریا و خشکی خلیج گرگان حاصل می‌شود.