به گزارش قدس آنلاین، دی ماه ۹۴ که برجام پس از فراز وفرودهای متعدد، اجرایی شد، دنیایی از رویاهای طلایی در حوزه اقتصاد کشوراذهان عمومی را فرا گرفت.

دولت یازدهم که با وعده رفع تحریمها و گسستن قید و بندهای ظالمانه از دست و پای اقتصاد کشور، امضاء و اجرایی شدن برجام را با تمام توان پی گرفت، امروز و در روزهای پایانی عمر خود از دستاوردها و عملکرد اقتصادی برجام دفاع می کند؛ دستاوردهایی عمدتا از جنس انعقاد قرارداد با شرکتها و سرمایه گذاران خارجی، رفع محدودیت صادرات نفت، اجازه آمریکا به شرکتهای هواپیماسازی برای انعقاد قرارداد فروش هواپیما به ایران، آزاد شدن بخشی از درآمدهای بلوکه شده کشور، قراردادهای نفتی، گازی و پتروشیمی و بیمه ای و خودرویی.

* دستاوردهای برجام چیست؟

اما از نگاه صاحبنظران اقتصادی، فهرستی که دولت به عنوان دستاورد اقتصادی برجام پیش روی افکار عمومی قرار داده شاید به لحاظ «عنوان» و در ابتدای امر جذاب و دارای بار تبلیغاتی بالایی باشد اما در واقع نه تنها در زندگی مردم تاثیری نداشته، بلکه آینده اجرایی آن را نیز در هاله ای از ابهام قرار داده است.   

یک کارشناس اقتصادی در این رابطه به خبرنگار ما می گوید: بخشی از دارایی ۵۰ میلیارد دلاری ایران نزد بانکهای اروپایی و آسیایی آزاد شده اما هنوز به طور شفاف میزان این دارایی آزاد شده معلوم نیست!

وی می فزاید: البته آمریکا هم حدود ۲ میلیارد دلار از اموال ایران را آزاد کرد، ضمن اینکه صادرات نفت کشور از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و مشکلات حمل و نقل نفت و بیمه نفتکشها تا حدود زیادی حل شده است.

موسی الرضا ثروتی بر این باور است که رئیس جمهور به امید «بستن با کدخدا» برجام را پیش ببرد اما ظاهرا کدخدا هنوز مانع انجام امور تجاری و بانکی  درست و کامل با ایران است. ثروتی با اشاره به اجرای ناقص برجام و نبود تضمین لازم برای جلوگیری از کارشکنی آمریکا ادامه می دهد: حتی وزیر خارجه هم به اشتباه خود در خصوص انتظارات نابجا و بیش از حد از برجام پی برده است که نشان این پی بردن، سفرهای متعدد وی به کشورهای مختلف برای رایزنی است.

وی به کاهش سرمایه گذاری خارجی در پسابرجام هم اشاره می کند و می افزاید: در زمان تحریم ها ۴ میلیارد دلار سرمایه جذب شد که این رقم در پسابرجام به ۵/۲ میلیارد دلار کاهش یافته است.

وی خاطر نشان می سازد: قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از ایرباس آمریکا و ۸۰ فروند از فرانسه همچنین تحویل ۳ هواپیما تا این لحظه و تحویل مابقی هواپیماها در سالهای آتی، خرید هواپیمای ATR  و در ادامه انعقاد قراردادهای بعدی برای خرید هواپیما از سوی برخی شرکتهای داخلی، قراردادهای خودرویی با پژو و دیگر شرکتهای اروپایی و آسیایی از دستاوردهای اقتصادی برجام است اما باید دید در ادامه راه سرنوشت چنین قرارادادهایی چه می شود و کدخدا تا چه حد اجازه می دهد مفاد قراردادها اجرایی شود!؟.

ثروتی همچنین به تعلیق محدودیتها علیه ایران از سوی گروه ویژه ادغام مالی، سرمایه گذاری خارجی ها در حوزه بیمه ای و ثبت چند ده هزار پیام سوئیفت به منظور نقل و انتقال ارزی به عنوان دیگر دستاوردهای برجامی در حوزه اقتصاد اشاره می کند و می گوید: این موارد زیر سایه ترس از اروپاییها از آمریکا انجام نشده و آینده ای مبهم و نامطمئن را برای برجام رقم زده است.

* واردات کالاهای مصرفی بزرگ ترین دستاورد برجام

یک صنعتگر هم به خبرنگار ما می گوید: متاسفانه واردات کالاهای مصرفی بزرگ ترین دستاورد برجام برای کشور بود نه انتقال دانش فنی و تکنولوژی؛ در واقع دولت حتی پس از برجام نه اقتصاد مقاومتی را جدی گرفت و نه پیوند دانشگاه و صنعت را.

محمدحسین برخوردار اضافه می کند: حاصل این رفتار به ضرر تولید تمام شد اما اگر واحدهای تحقیق و توسعه را راه اندازی می کردیم و مونتاژکار و واردکننده صرف کالای مصرفی نبودیم، آمریکا نمی توانست تا این حد در برجام عهدشکنی کند لذا دولت آینده باید فارغ از برجام، اقتصاد مقاومتی را در دستور کار قرار دهد و حوزه هایی نظیر لوازم خانگی، نساجی، ساختمان،   خودرو، نفت، گاز و پتروشیمی را  تقویت کند.

وی همچنین به لزوم کسب استقلال اقتصادی و فاقد فساد و زد و بند و خارج از سایه برجام در کشور طی برنامه ای ۱۰ ساله تاکید کرد.

* تداوم خام فروشی در پسابرجام

یک اقتصاددان هم از تداوم خام فروشی در پسابرجام انتقاد می کند و می گوید: تمام شرکتهای حوزه نفت و گاز خارجی مایل هستند با ایران کار کنند اما به دنبال خام خریدن سرمایه های ایران هستند. خودروسازها از انتقال دانش فنی سر  باز می زنند و ما را مونتاژکار می خواهند حال اینکه این اقدامات هم با قانون اساسی در تضاد است هم با استقلال کشور.

ابراهیم رزاقی، مسیر فعلی را زمینه ساز وابستگی بیش از پیش اقتصاد کشور به خارج می داند و ادامه می دهد: همچنان تحریمهای بانکی اجازه نقل و انتقال پول به کشور را به آسانی نمی دهد لذا درگیر واردات کالا  شده ایم.

وی می افزاید: در واقع به دنبال سیاست سرمایه داری لیبرال آمریکایی هستیم با این تفاوت که آمریکاییها اجازه نمی دهند تولید صدمه ببیند و حتی برای حمایت از تولید یارانه می پردازند  و اجازه واردات بی رویه را صادر نمی کنند اما در ایران معکوس عمل می شود.  

به گفته این اقتصاددان حتی در پسابرجام همچنان امکان رقابت برای تولید داخلی مهیا نشده و محور اقتصاد کشور، نفت خام است نه تولید؛ نفت خامی که ساختار اقتصاد کشور را ضربه پذیر کرده است.