قدس آنلاین، گروه استان‏ها- صغری سپهوند: بناهای تاریخی گویای فرهنگ، تمدن، سنن و آداب و رسوم هر جامعه‎ای است، این بناها، تاریخ جوامع محسوب می‌شوند، گذشته‎ای که در خود حرف‎ها، تصاویر و انسان‎های بزرگی دفن کرده‎اند.

بناها و آثار تاریخی ایران که نماد قدرت، فرهنگ و تمدن ایران باستان است، ردپای‎شان در جای جای خاک میهن وجود دارد و در این میان می‎توان به دژ شاپورخواست یا همان قلعه‎ی سربه فلک کشیده‎ی فلک‎الافلاک اشاره کرد، قلعه‎ای با هشت برج و یک چاه دست‎کن که در آن زمان آب قلعه را تأمین می‎کرده و نیز حصاری گرداگرد قلعه که خود نیز ۱۲برج داشت و این قلعه را به دوازده برجی معروف کرده است.

قلعه‎ی فلک‎الافلاک با شماره ثبت ۸۸۳ میراث ملی کشور مربوط به دوران ساسانی است که در مرکز شهر خرم‏آباد بر روی تپه‎ای بلند ساخته شد تا تمام شهر را زیرنظر داشته باشد، این قلعه در آن زمان با کاربری حکومتی- نظامی ساخته شد ولی در ادوار دیگر  با کاربری‏هایی مانند خزانه دولتی، پادگان نظامی و زندان سیاسی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

در سال ۱۳۵۴ دژ شاپورخواست موزه‏ی مردم شناسی و مفرغ‎های لرستان شد و نیز در سال‎های نه چندان دور با مرمت نمای داخلی و بیرونی قلعه، شاهد راه‎اندازی موزه‎های باستان‎شناسی، مردم‎شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیاء، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه‏ی سنتی در این مجموعه‏ی فرهنگی بودیم.

قلعه‏ی فلک‎الافلاک و  یا همان دژ شاپورخواست در کنار آثار تاریخی لرستان از جمله سنگ نبشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی مانند نگینی می‏درخشد.

از این رو رسیدگی، مرمت و حفاظت از این اثر تاریخی که پس از ارگ بم می‏توان آن را با ارزش‎ترین و چشم‎گیرترین قلعه و بنای تاریخی دانست وظیفه‏ای بر عهده‎ی تمامی نهادها و حتی تک‎تک مردم است.

اینکه آیا خطر ریزش قلعه‏ی فلک‏الافلاک درست است یا شایعه‎ای بیش نیست، دغدغه‏ای است که سال‎ها ذهن مردم را به خود مشغول کرده است.

ریزشی در قلعه وجود ندارد

در همین خصوص با طرح این سوال که وضعیت قلعه‏ی فلک‎الافلاک در چه حدی است به سراغ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان می‎رویم که در جواب به خبرنگارقدس آنلاین می‎گوید: همیشه مرمت و بازسازی نه تنها درمورد قلعه‏ی فلک‏الافلاک بلکه درمورد همه‏ی بناهای تاریخی و پروژه‏های تاریخی وجود دارد چرا که آثار تاریخی در اثر هوا با گذشت زمان به دلایل مختلف دچار فرسایش و پوسیدگی می‎شوند.

غلامرضا سلیمانی با اشاره به شایعاتی که درخصوص ریزش قلعه‎ی فلک‏الافلاک وجود دارد، بیان می‎کند: هیچ ریزشی در مورد قلعه در کار نیست، متأسفانه درمورد قلعه از عده‎ای غیرکارشناس در سطح شهر سوال شده است و آنها نیز ریزش قلعه را مطرح کرده‏اند در حالی که واقعیت چیز دیگری است شاید تنها چیزی که ذهن مردم را به این سمت کشانده است سبک‎سازی سقف قلعه است.

وی با مطرح کردن سبک‎سازی سقف قلعه اظهار می‎کند: به دلیل تغییر شکل سقف قلعه، ناچار به سبک‎سازی شدیم چون این تغییر شکل سقف باعث شده بود که یک متر از قلعه، شکم پیدا کند و چون این شکم احساس می‎شد نیاز به سبک‎سازی داشت و برای انجام کار و تخلیه‏ی نخاله‏های اضافی  به دلیل عدم راه دسترسی به ماشین مجبور شدیم از بالابر استفاده کنیم و نخاله‏های اضافی را توسط بالابر پایین بیاوریم.

این مقام مسئول ادامه می‏دهد: برای استفاده از بالابر باید سه ردیف از کنگره‎های اطراف قلعه که در آنها هم از سیمان و ماسه ضعیفی استفاده شده است و به راحتی برداشته می‏شود را باید برمی‎داشتیم که این کار انجام شد تا  بتوانیم از بالابر استفاده کنیم و نخاله‏ها را پایین بیاوریم اما متأسفانه گزارشگر صدا و سیما با تهیه‏ی گزارشی از مردم عادی و کسبه‏ی اطراف قلعه که تنها شاهد برداشتن آجرهای کنگره‏ها بودند و از جریان سبک‏سازی خبر نداشتند باعث جوسازی‏ها و شایعاتی مبنی بر ریزش قلعه شد در حالی که واقعیت آن چیزی بود که بیان شد.

در ادامه گزارش از کارشناس مربوط به این حوزه نیز در رابطه با همین شایعات و اینکه چه اقداماتی در این مورد انجام شده است، سوال کردیم.

خطر ریزش قلعه تنها یک شایعه است

 عطا حسن‎پور، کارشناس ارشد باستان‎شناسی با تأکید بر اینکه خطر ریزش قلعه تنها یک شایعه است، می‏گوید: مرمت و تعمیر آثار باستانی مربوط به همه‏ی پروژه‎های و بناهای تاریخی ایران است از قهوه‏خانه‎ها و کاروانسراها گرفته تا قلعه‏ها و مابقی آثار تاریخی.

وی با اشاره به وضعیت قلعه‏ی فلک‏الافلاک می‏افزاید: در حال حاضر وضعیت قلعه هیچ مشکلی ندارد، شاخص‏گذاری‎ها برای ترک‎ها انجام شده در صورتی که درز ترک‎ها رو به افزایش باشد از آنها جلوگیری و فرسایش بنا در هر صورتی کنترل خواهد شد.

حسن‎پور به کارهای انجام شده و اقداماتی که برای این بنای بسیار ارزشمند انجام شده اشاره می‎کند و ادامه می‎دهد: مرمت و حفاظت و جلوگیری از فرسایش قلعه بر عهده‏ی ماست و برای این منظور تعویض آجر و  چفت و بست داریم و خیلی اقدامات دیگر که شاید در حال حاضر تا حدی این اقدامات متوقف شده است ولی در اعتبارات سال ۹۶دوباره اعتباری برای این منظور تخصیص داده شده که این کارها را ادامه خواهیم داد.

وی  با تأکید بر اقدامات انجام شده اظهار می‎کند: در این مدت باکس‎های حفاظتی به صورت کمربندی در اطراف قلعه برای استحکام بخشی کار انجام شده است و در حال حاضر هیچ‎گونه نگرانی و مشکلی وجود ندارد.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان در پایان تصریح می‎کند: از اینکه مردم شهر درمورد قلعه‎ی فلک‎الافلاک دغدغه دارند، خوشحالیم و به دغدغه‎های مردم احترام می‎گذاریم و به مردم اطمینان می‎دهیم که هرگز در این مورد کوتاهی نکرده‏ایم و نخواهیم کرد و چنان که تکلیف حریم قلعه نیز روشن شود مطمئناً بیشتر و بهتر می‎توانیم به وظایف خود عمل کنیم.

قلعه‎ی فلک‏الافلاک که به دژ شاپوری و نیز در بین مردم اطراف به دوازده برجی هم معروف است ۱۰ سالی می شود که در فهرست موقت میراث جهانی است پس برای حفظ و مرمت این اثر برتر تاریخی هر آنچه در توان است باید استفاده شود تا سالیان سال برافراشته بماند و مسئولین باید دغدغه‏های مردم را در این‏باره ارزشمند بدانند و برای مشکلات به وجود آمده تلاش کنند؛ تکلیف حریم قلعه بایستی زودتر مشخص شود و با باز کردن اطراف قلعه و تبدیل آن به مکان گردشگری در جذب بیشتر توریست و گردشگر به این استان کمک شود.