قدس آنلاین- «انجمن خانه و مدرسه» یا نام امروزی‌اش «انجمن اولیا و مربیان» را رهاورد نیم قرن قبل از کشور فرانسه می‌دانیم. شورایی که مهم‌ترین وظایف آن تأمین مشارکت فکری، فرهنگی، عاطفی و آموزشی اولیا و تقویت هماهنگی و همسویی تربیتی و آموزشی خانه و مدرسه تعریف شده است، اما در عمل به نهادی برای دریافت پول از والدین تبدیل شده است.
انجمن اولیا و مربیان موفقیت مطلوبی ندارد
انجمن اولیا و مربیان مانند بسیاری دیگر از پدیده‌های کشور ما وارداتی و از غرب (فرانسه) وارد شده است.
دکتر سید کاظم اکرمی، مشاور سابق وزیر آموزش و پرورش در این خصوص به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: نه تنها انجمن اولیا و مربیان، بلکه اصولاً مدل آموزش و پرورش کشور ما از فرانسه اقتباس شده است. شاید علت آن این باشد که بیشترین تحصیلکرده‌های یک قرن قبل در کشور ما، آنجا درس خوانده بودند.
این پیشکسوت آموزش توضیح می‌دهد: در بیشتر کشورها رابطه خانه و مدرسه مورد توجه است و هر کشوری که آموزش و پرورش را اولویت قرار داده و دولت‌ها مشکلات آموزش و پرورش را حل کرده‌اند، موفق‌تر هستند. این نکته را هم بگویم حدود ۳۰ سال پیش مسئول انجمن ایرانی وقتی به فرانسه رفته بود و در جلسات انجمن‌های کشورهای گوناگون شرکت کرده بود، مطالبی از فرهنگ اسلام در مورد مسئولیت والدین نقل کرده بود. پس از آن، از وی دعوت کرده بودند مدتی در فرانسه بماند، به مدارس برود و آن موضوعات را برای انجمن‌ها مطرح کند.
مدارس می‌توانند با راهنمایی مدیران آگاه به مسائل اجتماعی و تربیتی به جای آموزش و پرورش اشتراکی، آموزش و پرورش را مشارکت‌پذیر کنند وی در ادامه تأکید می‌کند: این انجمن نزد اولیا موفقیت مطلوبی ندارد. شاید دلیل آن این باشد که آموزش و پرورش از کمبود مالی رنج می‌برد و پول مناسبی برای کارهای عمرانی مدارس ندارد. به همین دلیل دست کمک به سوی مردم دراز می‌کند. ناگفته نماند در مقررات اداره مدارس، قبل از انقلاب هم مدیران مدارس از اولیایی که توانایی مالی داشتند، وجوهی دریافت می‌کردند، اما مردم با توجه به قانون اساسی که آموزش و پرورش را تا متوسطه رایگان در نظر گرفته است، از رفتن به انجمن و دادن پول، اگر اختیاری هم نباشد و از همه بخواهند بگیرند، خیلی خوشحال نیستند و رغبتی به همکاری نشان نمی‌دهند.
اکرمی برای رهایی از این مشکلات پیشنهاد می‌کند: مدارس می‌توانند با راهنمایی مدیران آگاه به مسائل اجتماعی و تربیتی به جای آموزش و پرورش اشتراکی، آموزش و پرورش را مشارکت‌پذیر کنند. البته وزارت آموزش و پرورش هم از طریق فعال‌تر کردن انجمن در وزارت، می‌تواند مشارکت‌پذیری را بیشتر و بیشتر کند.
نظارتی بر فعالیت‌های انجمن اولیا و مربیان نیست
یک کارشناس مسائل آموزش و پرورش کشور با تأکید بر مناسب و مفید بودن فعالیت انجمن‌های اولیا و مربیان به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: اصل فعالیت، بسیار مناسب است و هر سخنی که در مورد آن می‌شود در جهت ارتقای سطح کیفی آن است. ضمن اینکه همین انجمن‌ها در برخی نقاط کشور، بسیار خوب عمل کرده و تمام انتظارات را برآورده می‌کند، اما در پاره‌ای از مناطق نیز ممکن است این نظارت‌ها کافی نباشد.
دکتر سید محسن حسینی ارسنجانی، ضعف‌های انجمن‌های اولیا و مربیان را کم بودن نیروهای اجرایی می‌داند و توضیح می‌دهد: یکی از علل و ضعف‌های فعلی انجمن‌ها، تعداد محدود نیرو است که از ستاد تا پایین‌تر برای اجرای برنامه‌های آن‌ها وجود دارد. اکنون در ستاد وزارت آموزش و پرورش تعداد نیروها کاهش پیدا کرده است. در سطح استان‌ها نیز همین روند را شاهد هستیم. در برخی از مناطق کوچک، یک نفر چندین فعالیت را انجام می‌دهد. یک نفر علاوه بر اینکه فعالیت‌های مختلفی مانند گروه‌های آموزشی، نهضت سواد آموزی و... را دارد، پُست انجمن اولیا و مربیان را هم دارد. البته این به معنای فعال نبودن فرد نیست، بلکه به معنای این است که نمی‌توان از این فرد، آن انتظاری که از انجمن اولیا و مربیان داریم، داشته باشیم. از طرفی آن امری که از انجمن اولیا و مربیان مورد انتظار است، ممکن است به صورت کامل محقق نشود. اما در کل انجمن اولیا و مربیان خدمات بسیار شایسته و خوبی را در طول انقلاب داشته است.
حسینی ارسنجانی ادامه می‌دهد: ممکن است این خدمات در مواردی کاهش و یا افزایش پیدا کرده باشد. از انجمن اولیا و مربیان انتظار می‌رود اقدامات مهمی مانند قراردادهایی که هم اکنون با دانشگاه‌های مختلف بسته شده، فعالیت‌های مشاوره‌ای که دنبال شده، تشخیص‌هایی که نسبت به حضور افراد برجسته و استادان در سطح مدارس صورت گرفته و بانک‌های اطلاعاتی که در این خصوص نسبت به استادان و مشاوران برجسته به وجود آمده و این بانک‌ها در اختیار استان‌ها و مناطق قرار داده شده؛ همه به روز رسانی شده و از افراد برجسته و خوب استفاده کنند که این کار با وجود افراد با تجربه در سطح ستاد انجام می‌شود.
این کارشناس آموزش و پرورش با شاره به اینکه آنچنان نظارتی بر انجمن‌ها نیست، می‌گوید: انتظار ما از همکاران این است که شرایطی فراهم شود تا نیروهای توانمند بتوانند در انجمن‌های اولیا و مربیان حضور داشته باشند. از طرفی از نیروهای توانمندتر به عنوان استاد و مشاور و مدرس خانواده استفاده کنند. اطلاعات لازم مکتوب یا غیرمکتوب، حتی به صورت نرم‌افزار در اختیار اعضای انجمن قرار داده شود. باید نوع نگاه به انجمن‌ها صرفاً به نگاهی خودجوش و خودباور تغییر کند. لازم است کمک‌های مادی و غیرمادی، همچنین ساختاری به این قسمت داده شود. لازم است حتماً به درخواست‌هایی که از طریق انجمن اولیا و مربیان به اداره آموزش و پرورش و همچنین اداره کل‌ها و ستادها می‌شود، توجه بیشتر شده و بودجه مناسبی برای فعالیت‌ها در نظر گرفته شود.
بیشتر این انجمن‌ها صوری هستند
مشاور وزیر در امور خانواده و مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی انجمن‌های مدارس، آموزش خانواده و مشاوره اولیای وزارت آموزش و پرورش، با تأکید بر اینکه از فعالیت‌های انجمن‌های اولیا و مربیان راضی نیستیم، به خبرنگار ما می‌گوید: معتقد هستیم بهتر از این هم می‌توانیم کار کنیم و حتماً وضعیت بهتر از این نیز امکان‌پذیر است. افزون بر این انجمن‌ها، فعالیتی را که در حد مقررات و آیین‌نامه‌ها است را انجام نمی‌دهند. بیشتر این انجمن‌ها شکلی صوری دارند، در حالی که تشکیل انجمن‌ها نقاط اتصال اولیا با مدارس است. اگر این اتصال کامل باشد، هم‌افزایی بسیار چشمگیری ایجاد می‌کند، اما متأسفانه این شاهد هم‌افزایی نیستیم.
دکتر علی اصغر احمدی، ادامه می‌دهد: برای این کار هم امکانات سخت‌افزاری و هم امکانات نرم‌افزاری مورد نیاز است. از نظر نرم‌افزاری یکی از محورهایی که باید مورد توجه دولت، وزارت آموزش و پرورش و شخص وزیر قرار گیرد، این است که باید زمینه لازم برای نقش‌آفرینی اولیا را فراهم کنند. در قوانین جایگاهی برای اولیا دیده شده که اگر یک دهم آن جایگاه محقق شود، وضعیت بسیار متفاوت خواهد شد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی انجمن‌های مدارس، یادآور می‌شود: سیاست کلی نظام این است که آموزش و پرورش زیر نظر و با محوریت اولیا انجام بگیرد. حال باید از مسئولان پرسید چقدر شما همین بند که در سیاست کلی کشور آمده است را جدی گرفته‌اید؟ چه کارهایی در این زمینه انجام داده‌اید؟ چرا که به نظر می‌رسد کار زیادی انجام نشده و مورد توجه آن‌ها نیست. معمولاً وزرای آموزش و پرورش نیز خیلی زود به مسائل مالی و تأمین اعتبار کشیده شده و از تحقق سایر مسائل دور می‌شوند.
در تحقق اصل محوریت اولیا در تعلیم و تربیت چه کرده‌اید؟
احمدی می‌افزاید: علاوه بر سیاست کلی نظام، در مسئله سند تحول بنیادین نظام، جایگاه رفیعی در تعلیم و تربیت برای اولیا در نظر گرفته شده است، اما اقدامی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. به عبارتی قوانین محقق شده و پشتیبانی‌های لازم به لحاظ قانونی وجود دارد، اما این قوانین درست انجام نشده و جدی گرفته نمی‌شود.
این استاد دانشگاه به تعداد زیاد این انجمن‌ها اشاره کرده و می‌گوید: کمیت انجمن‌ها بالا است. در کشور بیش از ۱۰۰ هزار آموزشگاه وجود دارد که بیشتر از ۹۸هزار آن‌ها انجمن دارند. آن‌ها هم که ندارند به دلیل مغایرت با قانون مانند کم بودن تعداد دانش‌آموزان یا شبانه‌روزی بودنشان است. اما با این آمارها نباید خودمان را فریب دهیم. تعداد این انجمن‌ها مهم نیست، باید بدانیم که این انجمن‌ها چه کاری انجام می‌دهند. نیاز است که از وزیر آموزش و پرورش پرسید شما در تحقق اصل محوریت اولیا در تعلیم و تربیت چه کاری انجام داده‌اید؟ در زمینه تحقق راه کارها و تحقق دیدگاه‌های نظری سند تحول بنیادین نظام که برای اولیا نقش بالایی در برنامه‌ریزی، اجرا و در حتی ارزشیابی در نظر گرفته است، آموزش و پرورش چه کار کرده است؟
مشاور وزیر در امور خانواده در پایان تأکید می‌کند: آیین‌نامه انجمن‌ها موارد بسیار مفصلی مانند تشکیل کارگروه‌های بهداشتی، عمرانی و... را در بر می‌گیرد. هدف از تشکیل و فعالیت این انجمن‌ها دریافت پول از والدین نیست؛ چرا که بدون وجود آن‌ها و در صورت داشتن مصوبه، این پول دریافت می‌شود، اما باید در نظر داشت مسائل مالی برای انجام هر فعالیتی یک نیاز است.
نظر شما