قدس آنلاین- سهم شبکه‌های اجتماعی داخلی در جذب مخاطبان ایرانی ناچیز است؛ این در حالی است که مطابق با اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، یکی از ملزومات عمل به ۱۰ برابر کردن تولید محتوای داخلی، استفاده از ابزارهای بومی متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی است و در این زمینه پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش پررنگی ایفا کنند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی بومی، از نظر جذب مخاطب آن طور که باید موفق نیستند و در زندگی کاربران ایرانی نقش مهمی ندارند؛ این درحالی است که شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های خارجی مورد اقبال کاربران قرار دارند و روزانه ایرانی‌ها چندین ساعت از وقت خود را صرف استفاده از این ابزارهای ارتباطی می‌کنند. از طرفی دولت نیز از پیام رسان‌های داخلی حمایت کافی و لازم را انجام نمی‌دهد.

* چرایی اقبال به پیام‌رسان‌های خارجی

چندی پیش معاون نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات به قدس گفته بود: «ایجاد پیام رسان‌های ملی، تحت مدیریت ایرانی یک ضرورت انکار ناپذیر است».

امیرحسین دوایی در ادامه افزوده بود: بسیاری از شرکت‌های داخلی می‌گویند که قابلیت جایگزینی با پیام رسان‌های خارجی را در داخل کشور دارند، اما در حقیقت باید گفت این مردم هستند که تصمیم نهایی را برای انتخاب می‌گیرند، چون در حال حاضر پیام رسان‌های داخلی هم وجود دارند، اما هنوز پیام رسان‌های خارجی طرفداران بیشتری دارند.

به گفته وی اینکه مردم چه موقع به سمت پیام رسان‌های داخلی مهاجرت خواهند کرد، بستگی به کیفیت، سرعت و ارائه خدمات آن‌ها دارد و مهم‌تر از همه تا زمانی که مردم اطمینان پیدا نکنند که اطلاعات شخصی آن‌ها مورد دسترسی نخواهند بود، علاقه کمتری به استفاده از پیام رسان‌های داخلی خواهند داشت.

* دولت سرمایه‌گذاری نکرده است

در همین زمینه یک کارشناس فضای مجازی می‌گوید: مشکلات موجود بر سر راه شبکه‌های اجتماعی داخلی و بومی ابعاد متنوعی دارد که موضوع سرمایه گذاری و امکانات فنی از جمله مهم‌ترین آن‌هاست.

حسن مسعودی در گفت و گو با قدس می‌افزاید: یکی از دلایل اصلی استقبال نکردن این است که سرمایه گذاری لازم در حوزه سرورهای این پیام رسان‌ها از سوی دولت و بخش خصوصی انجام نشده است و زیرساخت جدی برای این پیام رسان‌ها آماده نشده است، از این رو این پیام رسان‌ها نمی‌توانند حجم زیادی از مخاطبان با اطلاعات بالا را پاسخگو باشند و معمولاً زمانی که مخاطبانشان افزایش پیدا می‌کنند با مشکلات نرم‌افزاری همچون دانلود، آپلود و موارد مشابه مواجه می‌شوند.

* پیش زمینه ذهنی مخاطب

وی با بیان این نکته که یک پیش زمینه در ذهن مخاطب درباره این پیام رسان‌ها وجود دارد، تصریح می‌کند: از طرفی نوع گرافیک این پیام رسان‌ها با نوع گرافیک نمونه‌های خارجی متفاوت است، چون مخاطب از لحاظ ذهنی به آن نوع گرافیک عادت کرده است، عملاً این نوع گرافیک به نظرش فانتزی می‌آید؛ همچنین میزان خدماتی که پیام رسان‌های خارجی ارائه می‌دهند قابل مقایسه با پیام رسان‌های داخلی نمی‌باشد. به طور مثال وجود ابزاری همچون ربات در پیام رسان‌های خارجی امکان ارائه خدمات جدی‌تر همچون فعالیت‌های اقتصادی را می‌دهد، از طرفی هرچه پیام رسان‌های داخلی سعی می‌کنند فرمت خدمات اولیه تلگرام را ارائه دهند، اما از آنجا که امکان ارائه خدمات جانبی را ندارند در جذب سرمایه گذاری از طریق این پیام رسان‌ها دچار مشکل می‌شوند. این اتفاق حتی در پیام رسان‌های خارجی همچون وایبر رخ داد و باعث شد مخاطبان به سمت تلگرام سوق پیدا کنند.

مسعودی اظهار می‌دارد: با توسعه شبکه ملی اطلاعات این مشکل می‌تواند برطرف شود. اما اینکه چرا دولت از این پیام رسان‌ها با وجود راه‌اندازی زیرساخت‌های اولیه، حمایت نمی‌کند، زیرا دولت چند بار در ایجاد پیام رسان‌های داخلی با شکست مواجه شده است و باید بخش خصوصی این موضوع را در دست بگیرد. دولت باید بستر شبکه ملی اطلاعات را فراهم کند که این اقدام دو مزیت جدی برای پیام رسان‌های اجتماعی دارد؛ یکی سرعت بیشتر و دیگری هزینه کمتر، از این رو مشکل پیام رسان‌های داخلی حل نخواهد شد، مگر اینکه مشکل شبکه ملی اطلاعات برطرف شود.

* مشکلات زیرساختی داریم

یک کارشناس دیگر حوزه فضای مجازی نیز می‌گوید: دلایل استقبال نکردن مردم از پیام رسان‌های داخلی، زیرساختی، کارکردی و فرهنگی است.

محمد لسانی در در گفت و گو با خبرنگار ما می‌افزاید: رویکرد زیرساختی باید در مجموعه حاکمیت، دولت و دستگاه‌های قانون گذار باشد تا شاهد وحدت سیاست گذاری و قوانین حمایتی در این حوزه باشیم. وحدت سیاست گذاری یعنی اینکه اگر شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای دارد، مصوبه‌های هیئت وزیران بتواند آن را تکمیل کند و مصوبه‌های مجلس بتواند از این مصوبات صیانت کند و این مصوبات به صورتی پیش برود که افرادی که می‌خواهند این کار یعنی ایجاد پیام رسان‌های داخلی را انجام دهند از امنیت شغلی برخوردار باشند تا بتوانند برنامه ریزی مناسبی را در خصوص توسعه کسب و کار خودشان انجام دهند. از این رو موضوع زیرساخت تأثیر مستقیمی بر کیفیت این کسب و کار و ایجاد پیام رسان‌های مطلوب دارد. به عبارتی وقتی وحدت سیاست‌گذاری و امنیتی برای این کسب وکار وجود ندارد تولید شبکه‌های اجتماعی به سمتی می‌رود که از کیفیت مطلوب برخوردار نیست.

* تبلیغات را فراموش کرده‌ایم

وی تصریح می‌کند: معمولاً شبکه‌های سازنده به رو بنا و ظاهر نرم‌افزار توجه دارند و به زیربنا، کیفیت داخلی، ارائه خدمات، تهییج و تبلیغ و نظام اطلاع رسانی توجه کافی ندارند؛ به عبارتی شرکت‌ها فقط به تولید فکر می‌کنند و به تبلیغ فکر نمی‌کنند، در حالی که در نرم افزاری مثل تلگرام ارائه نسخه‌های جدید به مدت زمان هفته‌ای کاهش یافته است. بزرگترین پیام رسان جهان یعنی واتس اپ، نیمی از قابلیت‌های تلگرام پیام رسان چهارم و یا پنجم جهان را هم ندارد به همین دلیل تلگرم در حال کسب موفقیت در جذب کاربران جدید است؛ نتیجه اینکه شرکت‌های داخلی در نظام سازی و جلب رضایت مشتریان مشکل بسیار جدی دارند.

لسانی اظهار می‌دارد: رویکرد فرهنگی را هم نباید فراموش کرد که به علایق و ذایقه عمومی برمی‌گردد. متأسفانه شیفتگی مردم ایران نسبت به تولیدات غربی شامل پیام رسان‌های خارجی هم می‌شود. به عبارتی علایق جوانان، نخبگان و برخی اقشار جامعه به خارج از مرزها کنترل نشده است و مصداق «مرغ همسایه غاز است» می‌باشد. بیگانه‌پسندی ایرانی‌ها ریشه در فرهنگ دارد، از این رو در برابر تولیدات داخلی بدون توجه به موضوع اشتغال و درآمدزایی، همیشه نگاه انتقادی و عیب‌جویانه وجود دارد و تولیدات خارجی، چشم‌بسته پذیرفته می‌شوند.