قدس آنلاین- وقتی سازمان بهزیستی ۳۷ سال پیش با ادغام ۱۶ نهاد، موسسه و انجمن خیریه تشکیل شد شاید هیچ کسی حتی شهید فیاض بخش مؤسس این سازمان هم تصور نمی‌کرد که روزی مهمترین نهاد دولتی - اجتماعی جهت ساماندهی اقشار آسیب پذیرجامعه با سیلی از آسیب دیدگان نیازمند به حمایت مواجه شود. از افراد معلول و سالمند گرفته تا زنان و کودکان بی سرپرست ومعتادان متجاهر بی‌نان و غذا و... و.
اما این اتفاق تلخ بنا به هر دلیل یا دلایلی افتاد و گذر زمان نیز نشان داد که تحت پوشش قرار دادن و جلب رضایت همه معلولین، سالمندان، کودکان کار و بازمانده از تحصیل، زنان بی‌سرپست، قربانیان اعتیاد و غیره کاری اگر نگوئیم غیر ممکن اما بسیار سخت است بویژه وقتی که بودجه سازمان بهزیستی کافی نباشد و هر روز و هر سال هم بر تعداد آسیب دیدگان و نیازمندان افزوده شود.
گفت و گوی قدس با انوشیروان محسنی بندپی معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان بهزیستی کشور اشاره‌ای دارد به افت و خیزهای چالش‌های پیش روی این مجموعه که بخشی از آن به آسیب‌های اجتماعی بر می‌گردد.
*آقای محسنی بند پی، حجم مطالبات و انتظارات از بهزیستی بسیار زیاد است. رویکرد این سازمان در دوران مدیریت شما چگونه خواهد بود؟
طبق اصول۲۹و۳۰ قانون اساسی استراتژی این سازمان به عنوان یک نهاد اجتماعی – دولتی که با بودجه عمومی و مشارکت مردمی فعالیت می‌کند حمایت از معلولان و محرومان جامعه است. ضمن این که برنامه ششم توسعه کشور هم محوریت سلامت اجتماعی به عهده این سازمان نهاده شده است بر این اساس و با توجه به تنوع و فراوانی آسیب‌های اجتماعی و دغدغه‌هایی که در این رابطه وجود دارد در صدد هستیم با جامع نگری و استفاده از روش‌های نوین علمی نقش و اثر بخشی بهزیستی در حمایت از جامعه هدف را افزایش دهیم. البته برای این منظور باید رویکرد سیستمی و فرآیندی را در سازمان نهادینه کنیم در این صورت اقدامات مبتنی بر شواهد و مستندات خواهد بود نه آزمون و خطا.
*پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی یکی از مباحث جدی جامعه است و قطعاً سازمان بهزیستی نقش عمده‌ای در این زمینه می‌تواند ایفا کند. برای کاهش این آسیب‌ها چه برنامه‌های خاصی دارید؟
نمی‌خواهم بگویم که آمار خیلی از آسیب‌ها را کاهش داده‌ایم ولی برای این منظور نقشه راهی که منجر به موفقیت قطعی شود را در دستور کارمان داریم.
ما در معلولیت‌ها خوب کار کردیم و جلو رفتیم به طوری که الان ۸۰ درصد کودکان در همان سال اول تولدشان غربالگری و شنوایی سنجی شان انجام می‌شود و اگر نیاز به کاشت حلزون داشته باشند معرفی می‌شوند تا این کار برای آنجام شود یا در صورت نیاز به درمان‌های دارویی از آنان حمایت می‌کنیم. در زمینه بینایی نیز ۸۱ درصد کودکان یعنی حدود ۳ میلیون کودک ۳ تا ۵ سال را تحت پوشش داریم. همچنین در برنامه ششم توسعه ورود بحث اختلالات ژنتیکی شدیم که عامل ۵۰ درصد معلولیت‌هاست. در واقع برای پیشگیری و کاهش معلولیت‌ها که در ماده ۷۵ قانون برنامه ششم ششم توسعه هم پیش‌بینی شده است طرح غربالگری ژنتیکی در زمان ازدواج را اجباری کردیم.
در ارتباط با آسیب‌های اجتماعی هم که اعتیاد مهمترین آن‌هاست چون در هم افزایی دیگر آسیب‌ها مثل جرم و جنایت، طلاق، کودک آزارای و همسر آزاری نقش اساسی دارد اولویت نخست سازمان بهزیستی پیشگری خانه به خانه، محیط‌های دانش آموزی، کاری، ورزشی و... است. ناگفته نماند در زمینه اعتیاد سیاست‌گذار اصلی ستاد مبارزه با مواد مخدر است و سازمان بهزیستی به عنوان مهمترین دستگاه حمایتی بیشتر نقش تکمیلی را دارد. یعنی این سازمان یکی از حلقه‌های زنجیره پیشگیری اعتیاد و همچنین درمان و توانمند سازی معتادان است.
* هر وقت بحث افزایش آسیب دیدگان اجتماعی و ضرروت پیشگیری پیش می‌آید هر یک از سازمان‌ها که ادعای مقابله با آسیب‌های اجتماعی را داشته توپ را توی زمین دیگری می‌اندازد و می‌گوید کوتاهی از طرف‌های دیگر بوده است. با این وجود تعامل و همکاری دستگاه‌های درگیر درکاهش آسیب‌های اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
محوریت و تولیت آسیب‌ها با سازمان بهزیستی است و سایر دستگاه‌ها شرکای این سازمان در مهار و کاهش آسیب‌ها به شمار می‌آیند که همکاری آن‌ها بهزیستی را در انجام وظایفش بسیار تقویت می‌کند. به هرحال یکی از نقاظ ضعف ما در گذشته این بود که جزیره‌ای فعالیت می‌کردیم و هر دستگاهی به تصور این که بهترین برنامه را دارد اقداماتی برای کاهش آسیب‌ها انجام می‌داد اما واقعیت ایسنت که آسیب‌های اجتماعی ماهیت بسیار پیچیده‌ای دارند که می‌طلبد ازظرفیت همه دستگاه‌ها و نهادها برای مقابله با آسیب‌ها استفاده شود که تشکیل شورای عالی اجتماعی در همین راستا ارزیابی می‌شود.
آیا آماری از آسیب‌های اجتماعی وجود دارد؟
آمار دقیقی از آسیب‌های اجتماعی در کشور نداریم و نمی‌دانیم روند رشد آن چگونه بوده است البته در برنامه ششم توسعه پیش بینی‌هایی شده تا آسیب‌ها رصد و پایش شود.
با توجه به روند رو به رشد آسیب‌های اجتماعی بویژه طلاق و اعتیاد، سالانه چه تعداد به افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی اضافه می‌شود؟
هرسال به تعداد افراد نیازمند برای این که تحت پوشش بهزیستی قرار بگیرند، اضافه می‌شود اما از سوی دیگر ما پس از توانمند سازی افراد آن‌ها را از لیست افراد تحت پوشش خارج می‌کنیم.
مثلاً از ابتدای سال تا کنون حدود ۹۰۰ میلیارد تومان وام توانمند سازی و اشتغال زایی به افراد تحت پوشش قرار دادیم. یا در گروه زنان سرپرست خانوار دو طرح کارافرینی بسار خوبی با عنوان گروه‌های همیار و گروه‌های خودیار را اجرا کرده‌ایم در نتیجه آنان را از چرخه حمایت‌های مستقم خود خارج کردیم. همچنین
درسال نود و پنج، ۱۷ درصد از جامعه هدف – زنان سرپرست – را پس از توانمند کردن از لیست خارج و بجای آ نها ۱۷ درصد از افراد جدید را تحت پوشش قرار دادیم.
*یعنی سالانه ۱۷ درصد از پوشش حمایتی بهزیستی خارج و ۱۷ درصد جدید جذب یا وارد می‌شوند؟
خیر. این موضوع در تعداد ورودی و خروجی زنان سرپرست خانوارصدق می‌کند اما بخش معلولیت این گونه نیست. یعنی شاید سال به سال وضعیت بدتر هم بشود.
*اصلاً تعداد ورودها و خروجی‌ها به چه شکلی است؟
میزان ورودی و خروجی افراد تحت پوشش بهزیتسی به این گونه است که در بخش زنان سرپرست خانوار به همان میزانی که توانمند می‌شوند را خارج می‌کنیم و به همان میزان هم ورودی داریم اما در بخش معلولان این گونه نیست. یعنی آن‌هایی که معلولیت شان خفیف است پس از توانمند سازی از چرخه حمایتی خارج می‌شوند که البته در مقایسه با زنان بی سرپرست خروجی شان معمولاً کمتر است. البته ورودی آن‌ها هم حدود دو سه درصد بیشتر نیست.
*ما می‌دانیم که بودجه همواره یکی از چالش‌های جدی سازمان بهزیستی بوده. البته اخیراً اعتبارات این سازمان افزایش داشته است با این وجود آیا همچنان برای ارایه خدمات بهتر به اسیب دیگان مشکل کمبود بودجه دارید؟
در بحث اعتبارات در سطح دستگاه‌ها ی اجرایی کشور شاهد یکسری تنگناهایی هستیم که بهزیستی نیز از این مسئله جدا نیست. اما واقعیت اینست که همه مشکل بحث کمبود بودجه نیست. امروزه بحث برنامه‌های راهبردی کلان و عملی که واقعاً اثر بخش باشد، مطرح است. واقعاً در اجرای برنامه‌ها هر وقت به دولت و مجلس پیشنهاد کمک کردیم با ما همکاری کرده‌اند. مثلا در اجرای طرح اورژانس اجتماعی که طی ۱۵ سال ۱۵۰ ایستگاه اورژانس راه‌اندازی شده بود این رقم فقط در سال جاری به دوبرابر افزایش یافته است. در مجموع بنده خیلی از کمبود بودجه گله ندارم و ان شاء‌الله اگر بودجه این سازمان صد در صد تخصیص پیدا کند به صورت مناسب ارایه خدمات خواهیم کرد که اثر بخشی کار را شاهد خواهیم بود. البته به آن صورت که انتظار یک مدینه فاضله را داشته باشیم اما قطعاً آسیب‌ها ی اجتماعی در آینده کاهش می‌یابند.
نظر شما