قدس آنلاین- مسجد امام حسن عسکری(ع) در نزدیکی پل علیخانی و مجاورت خیابان آستانه شهر قم واقع شده است. گنبد فیروزه‌ای مسجد در مجاورت گنبد طلایی حرم حضرت معصومه(س) قرار دارد که نظر هر زائری را به خود جلب میکند. این مسجد که بنا به نقل تاریخ در قرن سوم به سفارش امام یازدهم شیعیان و توسط احمد بن اسحاق اشعری بنا شده است، بارها در طول تاریخ توسط صفویان و سپس قاجار مرمت و بازسازی شده است. در چند سال اخیر نیز شبستان جدید مسجد امام حسن عسکری(ع) تحت اشراف آیت الله العظمی صافی گلپایگانی افتتاح شد.
اهمیت این مسجد را که همواره در حمایت مراجع تقلید بوده، باید در کارکرد این بنا از دوره حیات امام عسکری(ع) تا کنون در تحقق اهداف فرهنگی امام جست.
*سازمانی برای ارتباط با مردم
حجت الاسلام عبدالکریم پاک نیا تبریزی با اشاره به وجود تنگناهای سیاسی و مشکلات فرهنگی دوره حیات امام عسکری(ع) به نقش سازمان وکالت در غلبه امام بر جریان‌های انحرافی فکری پرداخته می‌گوید: امام عسکری کمترین زمان را در میان امامان معصوم برای رهبری و هدایت مردم - تنها ۶سال- در اختیار داشت، اما درهمین مدت کوتاه روش‌های گوناگونی برای ارتباط با مردم در پیش گرفتند، برخی از این روش‌ها روش سرّی بود که با تشکیل کانون وکلا صورت گرفته بود. امام عسکری(ع) با وجود محدودیت‌ها در اکثر نقاط اسلامی نفوذ کرده بودند و در شهرهای مختلف از جمله نیشابور، غرب ایران، قم، گرگان، سمرقند، بلخ، یمن و اهواز نمایندگان و وکلایی داشتند که نامه‌هایی را به شیوه‌های سرّی به آنان می‌رساندند تا رابط امام و مردم باشد.
وی ادامه می‌دهد: یکی از اقدام‌های مهم امام در دوره امامت تبیین مسئله مهدویت برای شاگردان و وکلای خود بوده است که یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی برای نجات شیعه از گمراهی در آینده است.
این پژوهشگر تاریخ اسلام می‌افزاید: یکی از وکلای امام عسکری(ع)، احمد بن اسحاق بود که در قم سکونت داشت. او افزون بر رابط فرهنگی امام، وجوه شرعی را نیز دریافت می‌کرد و مسئول اوقاف امام یازدهم بود. یکی از اقدام‌های مهم وکیل امام در قم، ساخت مسجدی است که به دستور امام عسکری(ع) در نزدیکی حرم حضرت معصومه(س) ساخته شده است.
*میراث امام برای شیعیان ایران
مؤلف کتاب‌های تاریخ اسلام با بیان اینکه مسجد امام عسکری میراث پیشوای یازدهم برای ایرانیان است، به نقش آفرینی این بنای مقدس در تحقق اهداف راهبردی امام(ع) در حوزه فرهنگ و سیاست اشاره میکند و می‌گوید: مسجد امام عسکری(ع) از زمانی که توسط وکیل امام بنا شد، کانون توجه مؤمنان بوده و بهترین مکان برای انجام امور عبادی مانند اعتکاف بوده و هست. افزون براین، این مسجد مرکزی برای تعلیم و تعلم بوده و مجتهدان و مدرسان نام آوری چون آیات عظام محقق داماد، سید محمدرضا گلپایگانی و سیدرضا صدر در این محل به تربیت طلاب علوم دینی می‌پرداخته‌اند. این مسجد همچنین محلی برای احیای فرهنگ اهل بیت(ع) در مراسم مذهبی و کانونی برای تبلیغ معارف اسلامی بوده است. کتابخانه مسجد نیز قشر جوان را جلب و آن را به پایگاه مهم فرهنگی تبدیل کرده است. کارکرد دیگر این مسجد از زمان تأسیس تاکنون «امدادرسانی و خدمات اجتماعی» بوده است، چه در امدادرسانی به محرومان و چه کمک به نیازمندان بجا مانده از حوادث غیرمترقبه. برگزاری جلساتی برای حل مسائل شهر قم نیز از دیگر کارکردهای این مسجد بوده که آن را به یکی از مراکز مهم تصمیم گیری تبدیل کرده بود.
این نویسنده دینی تأکید میکند: مسجد امام حسن عسکری کانون ترویج فرهنگ مهدویت بوده است و در کنار مسجد مقدس جکمران به عنوان دو نسخه مکمل برای نشر فرهنگ مهدوی هستند.
حجت الاسلام پاک نیا به نقش آفرینی مسجد امام حسن عسکری در دوره معاصر نیز اشاره میکند و می‌گوید: تشکیل ستاد اعتکاف کل کشور در این مسجد یکی از مهم‌ترین آثار این مکان مقدس در عصر حاضر است. این مسجد پس از انقلاب نیز محلی برای شناخت مسائل سیاسی و اجتماعی است.
این پژوهشگر تاریخ اسلام به توسعه این مسجد در چند سال اخیر نیز اشاره کرده اظهار میکند: با توسعه جغرافیایی مسجد که با نظارت و همت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی صورت گرفته شاهد گسترش فعالیت‌های علمی، فرهنگی و... این بنای ماندگار هستیم.
*پایگاه مرجعیت
حجت الاسلام دکتر محمدرضا جباری نیز تأسیس سازمان وکالت را در راستای خدمات فرهنگی امام عسکری(ع) دانسته می‌گوید: وکیل امام در شهر قم احمدبن اسحاق بود و افتتاح بنای مسجد امام حسن عسکری در راستای اهداف فرهنگی امام بوده است.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به قدمت تاریخی مسجد امام حسن عسکری(ع) اظهار میکند: این مسجد به یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر قم تبدیل شده و گردشگری دینی را تقویت کرده است.
وی می‌افزاید: بعد از حرم حضرت معصومه(س)، این مسجد یکی از بناهای مهم شهر قم است که در طول تاریخ قم نقش فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مهمی ایفا کرده است.
دکتر جباری به حضور مرجعیت شیعه دراین مسجد برای پیشبرد اهداف دینی اشاره میکند و می‌گوید: مسجد امام حسن عسکری(ع) یکی از پایگاه‌های مهم مراجع تقلید شیعه بوده است که به تدریس دروس دینی می‌پرداخته‌اند.
در باره مسجد امام عسکری(ع)
اهمیت مسجد امام عسکری(ع) به سابقه تاریخی و انتساب آن به امام یازدهم است. مسجد در نزدیکی حرم حضرت معصومه قرار گرفته است و از قرن نهم به بعد متولیان آستانه حضرت معصومه، تولیت مسجد امام حسن را بر عهده داشتند.
بنای مسجد امام حسن عسکری مشتمل بر جلوخان، سردر ورودی، صحن، ایوان جنوبی، شبستان، زیرزمین و چهار شبستان در اضلاع مختلف صحن بود. در بازسازی آن توسط دفتر آیت الله صافی دو شبستان دیگر به آن افزوده شد؛ یکی با مساحت ۲۹۰۰متر مربع در طبقه همکف قرار دارد؛ این شبستان گنبدی با ۳۵متر ارتفاع و گلدسته‌هایی با بلندای ۵۹متر مربع دارد و همه قرآن بر دیوارهای آن کاشی‌کاری شده است. دیگری طبقه زیرین شبستان است که حدود ۲۷۰۰متر مربع مساحت دارد؛ همچنین در این بازسازی ساختمانی در هفت طبقه به آن افزوده شد که دو طبقه‌اش به کتابخانه و پنج طبقه دیگر آن به بخش اداری و تأسیسات مسجد اختصاص دارد. طبقه تحتانی شبستان‌های جدید به کارهای فرهنگی مانند برگزاری نماشگاه کتاب و... اختصاص دارد.
مسجد امام حسن عسکری ۴۱۷۰متر مربع مساحت داشت. ۳۱۹۰متر آن مسقف و مربوط به شبستان‌ها و ۱۵۲۰متر مربع فضای باز بود. در بازسازی آن توسط آیت الله صافی گلپایگانی حدود ۲۵هزارمتر بنا به آن افزوده شد.
منبع: روزنامه قدس
نظر شما