قدس آنلاین- با شکست میدانی داعش و تسلط نیروهای وفادار به سوریه بر بیشتر بخش‌های کشور، روند مذاکرات سیاسی برای حل بحران چندین‌ساله در سوریه و شکل‌دهی دوران گذار وارد مرحله جدیدی با مؤلفه‌های متفاوتی شده است.

پیش‌بینی‌ها برای برگزاری کنگره ملی فراگیر در سوریه برای حصول یک توافق سیاسی هرچند هنوز چندان روشن نیست، اما روند توافقات آستانه با مشارکت ایران، روسیه و ترکیه به‌عنوان تأثیرگذارترین ائتلاف میدانی که توانست ظرف کمتر از یک‌سال روند جنگ فرسایشی در سوریه را یک‌سره کند، در این مرحله جدید نیز تعیین‌کننده‌ترین عنصر سیاسی، عملیاتی و میدانی برای تمهدید مقدمات تحولات بعدی است.

درکنار دستاوردهای میدانی جبهه حامی سوریه، اکنون روند حمایت‌ها و تأیید اکثریت جامعه بین‌المللی و عناصر سیاسی دیگر تأثیرگذار در تحولات سوریه نیز از ائتلاف آستانه و تصمیمات آن، برگ برنده دیگری درجهت مدیریت دوران پساداعش در تحولات سوریه به‌‌شمار می‌رود.

الزامات سیاسی جدید در مذاکرات سوریه

اکنون همه‌چیز به توان دیپلماسی و قدرت چانه‌زنی اضلاع این ائتلاف در میان خود و البته به‌طریق اولی دربرابر بازیگران دیگر این میدان بستگی دارد و به‌نظر می‌رسد اقتدار عملی ایران و روسیه به‌عنوان دو کشور متحد سوریه که در زمین معادله جنگ را دگرگون کردند، پشتوانه محکمی برای میدان جدید دیپلماسی در مذاکرات آتی سوریه باشد.

با این‌حال اکنون به‌نظر می‌رسد نظام در مدیریت این مرحله جدید به‌تناسب فضای موجود بار دیگر تغییراتی را در راهبردهای خود در پرونده سوریه ایجاد خواهد کرد.

مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک در روند آستانه و دیگر حوزه‌های مرتبط با موضوع سوریه اگرچه تاکنون توسط وزارت امور خارجه اجرایی شده، اما این پرونده از ابتدا تاکنون زیرنظر شورای‌عالی امنیت ملی و مدیریت این نهاد بالادست هدایت شده است و علی شمخانی دبیر این شورا، مسئولیت هماهنگی کلان این پرونده را در دست داشته است.

تغییرات تکرار خواهد شد؟

۳۰ خردادماه ۹۵ پیش از آغاز روند اضمحلال داعش در سوریه، زمانی‌که حسین جابری‌انصاری در وزارت امور خارجه جایگزین حسین امیرعبداللهیان در معاونت عربی و آفریقای وزارت خارجه شد، به وضوح معلوم بود که دولت و دستگاه دیپلماسی به‌دنبال انجام یک مانور سیاسی و ایفای نقشی فعال‌تر در روند سیاست‌گذاری در تحولات سوریه است.

در همان مقطع رسانه‌های عربی و اروپایی به‌شدت نسبت به این موضوع متمرکز شده و آن را در کانون توجه قرار دادند، زیرا حذف حسین امیرعبداللهیان از این پرونده، به‌ویژه برای آمریکایی‌ها و سعودی‌ها خوشایند بود.

پایگاه اینترنتی المانیتور در همان مقطع در گزارشی به تحلیل این موضوع پرداخت و نوشت: محمدجواد ظریف با این تغییر نشان داد که پیش از گذشته درخصوص پرونده سوریه اختیار دارد و ممکن است ایران آماده‌ نشان دادن انعطاف بیشتری در قبال یک راه‌حل سیاسی باشد.

برخی رسانه‌ها این اقدام محمدجواد ظریف را علامتی از تلاش وزارت خارجه برای «ورود متفاوت» به پرونده‌های منطقه‌ای عنوان کردند که بتواند در چندماه باقی‌مانده از عمر دولت «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا، مذاکرات دیگری درخصوص مسائل منطقه‌ای با حضور ایران برگزار نماید و برخی دیگر نیز این اقدام ظریف را نشان‌دادن چراغ سبزی به سران رژیم‌های عربی منطقه عنوان کردند.

حالا اما خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که شورای‌عالی امنیت ملی بنابر خواست نهادهای مسئول میدانی در سوریه و نظر مساعد کلیت نظام بنا دارد تا در این مرحله جدید با توجه به الزامات سیاسی و میدانی یک‌بار دیگر حسین امیرعبداللهیان را به‌عنوان مسئول مذاکرات سیاسی سوریه قرار دهد.

ظاهراً این موضوع با واکنش مثبت از سوی برخی دیگر از متحدان ایران و عناصر دخیل در این پروسه نیز مواجه شده است. نباید فراموش کرد که هم دولت سوریه و هم متحد میدانی ایران در این کشور یعنی حزب‌الله نیز نگاه و رابطه خوبی با امیرعبداللهیان دارند.

پاسخ دوپهلوی سخنگوی وزارت خارجه

سخنگوی وزارت امور خارجه اما دیروز در مواجهه با سؤال ما درمورد این گمانه‌زنی‌ها و خبرهای غیررسمی موضعی دوپهلو گرفت. بهرام قاسمی اظهار داشت: مذاکرات سوریه ادامه روند قبلی است و تحولی در شکل مذاکرت آستانه نخواهیم داشت، اما قبل از مذاکرات آستانه ۹ که در فوریه(بهمن‌ماه) انجام خواهد شد، در اواخر دی‌ماه مذاکرات کارشناسی پیش از اجلاس سوچی را در این شهر خواهیم داشت و در پایان ژانویه اجلاس سوچی و کنگره ملی سوریه برگزار خواهد شد که امیدواریم این روند ادامه یابد.

وی تأکید کرد: روند آستانه همان‌طورکه تاکنون نشان داده شد، بدون رقیب و به‌صورت سازنده توانست بخشی از مسائل را حل‌وفصل کند و با همفکری، همیاری و تلاش ۳ کشور (ایران، ترکیه و روسیه) اقدامات لازم را به عمل بیاورد.

رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه درحالی‌که تصریح کرد از این‌که چه‌کسی در اجلاس‌های آتی نمایندگی ایران را برعهده خواهد گرفت، اطلاع دقیقی ندارد و پاسخ روشنی به این سؤال نخواهد داد، اظهار داشت: این تغییر و جایگزین شدن آقای امیرعبداللهیان گمانه‌زنی رسانه‌ای است، چیزی در شرایط کنونی تغییر نکرده و روند قبلی را ادامه خواهیم داد و اگر تحولی وجود داشته باشد، خبر آن رسماً اعلام می‌شود.