قدس آنلاین- سید نظام‌الدین موسوی، معاون ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی و مدیرعامل پیشین خبرگزاری «فارس»، با اشاره به بررسی عملکرد رسانه‌ها در بحران، گفت: به نظر می‌رسد که باید واژگان موضوع را تغییر دهیم. قبل از اینکه به مسئله «رسانه در بحران» بپردازیم، باید به مسئله «بحران در رسانه» بپردازیم. چون آنچه بیش از همه در جریان اغتشاشات و اعتراضات اخیر نمود داشت، مسئله بحران در رسانه بود.

او واکنش‌ رسانه‌های رسمی در اتفاقات اخیر را دچار آشفتگی و سرگشتگی دانست و افزود: امروز جنگ اصلی در عرصه اجتماعی و سیاسی، جنگ روایت‌هاست. کسی که روایت اول را مطرح می‌کند، برنده است و مرجع خبری می‌شود.

موسوی با اشاره به رجوع مردم به اخبار غیررسمی شبکه‌های اجتماعی، خاطرنشان کرد: چرا دروغ‌های یک کانال تلگرامی دنبال‌کننده دارد؟ شاید آن‌ها در نگاه اول روی حماقت بخشی از مردم حساب کرده بودند اما در واقع، طی یکی دو دهه اخیر کارکرد رسانه به سمتی رفته که به جای نشان‌دادن واقعیت، وانمود واقعیت را نشان می‌دهد. یعنی آنچه رسانه ارائه می‌کند، بدلی از واقعیت است که به جای واقعیت می‌نشیند. در اتفاقات اخیر حرف‌هایی که از نظر ما دروغ و غلط بود، برای بسیاری قابل پذیرش بود. رسانه‌های ضدانقلاب زمانی که دیگران فعال نبودند، آنچه را می‌خواستند به‌صورت بدلی از واقعیت به مردم القا می‌کردند.

این کارشناس رسانه با بیان اینکه امروزه رسانه‌های رسمی کارکرد سابق را ندارند و با پدیده رسانه‌های غیررسمی مواجه شده‌ایم، اظهار داشت: امروز جریان اصلی رسانه‌ای به دست خردرسانه‌ها است.

او با  تاکید بر اینکه امروز زمین بازی رسانه عوض شده است، عنوان کرد: در شرایطی که تیراژ برخی روزنامه‌ها به ۱۰ هزار نسخه می‌رسد، یک کانال تلگرام با کمترین امکانات و نیروی انسانی ۵۰ هزار دنبال‌کننده یا یک صفحه توئیتر ۲۰ هزار دنبال کننده دارد.

معاون ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی با اشاره به سیاست یک بام و دو هوای دولت، گفت: امروز رسانه‌های رسمی ما دچار بحران شده‌اند و چون هویت مشخص و شناسنامه دارند، نمی‌توانند کار کنند. دولت هم برخلاف شعار آزادی بیان، به رسانه‌های رسمی اجازه ورود در بسیاری از موضوعات را نمی‌دهد. رسانه‌های رسمی با ابزار قانونی و مادی قفلند لذا نتیجه این می‌شود که رسانه‌های غیررسمی و نیابتی که شناسنامه ندارند، تبدیل به مرجع می‌شوند.

تریبون مطالبات مردم باشیم

به باور موسوی، در شرایطی که رسانه‌های رسمی و شناسنامه‌دار را محدود کرده‌اند، رسانه‌های نیابتی و غیررسمیِ خارج از کشور دنبال‌کننده‌های چند صدهزار نفری دارند. جبهه فرهنگی انقلاب اگر نگران این وضعیت است، نباید منتظر صداوسیما و رسانه‌های رسمی باشد. امروز رسانه‌های غیررسمی تأثیر زیادی در جامعه دارند و فعالان جبهه فرهنگی انقلاب باید در این عرصه حضور دائمی و متفکرانه داشته باشند.

او با اشاره به نداشتن انباشت تجربه رسانه‌ای در فتنه‌های مختلف در کشورمان، خاطرنشان کرد: این فتنه‌ها تمام می‌شوند و می‌روند اما در حوزه رسانه‌ای کمتر به آن‌ها توجه می‌شود. فیلترینگ و بستن پنجره‌های نفوذ در جای خود اهمیت دارد اما موضوع مهم‌تر این است که رسانه‌ها باید تریبون مطالبات مردم باشند. مالباختگان مؤسسات مالی و شرکت‌ها، اگر احساس کنند که در نظام جمهوری اسلامی تریبون ندارند، ناخواسته تبدیل به پیاده‌نظام ضدانقلاب می‌شوند.

وی یادآور شد: از ماه‌ها قبل فریاد می‌زدم که فرجام اعتراضات مردم به جای بدی می‌رسد چون اگر ما تریبون مطالبات مردم نباشیم، دیگران این تریبون را با اهداف خودشان به مردم می‌دهند. اگرچه جمهوری اسلامی بیدی نیست که با این بادها بلرزد اما اینکه قبل از اینکه اعتراضات مردم به بحران و اغتشاش برسد، باید به مطالباتشان رسیدگی شود.

موسوی خاطرنشان کرد: عده‌ای می خواهند این ماجرا را به منتقدان دولت در مشهد ربط دهند و می‌گویند اعتراضات از این شهر شروع شده است. در حالی که چنین نیست و سیاست‌های اشتباه دولت منجر به این اعتراضات شده بود. در واقع، این شکل از سیاست‌ها به شورش‌های اجتماعی تبدیل می‌شود.

به گفته این فعال رسانه‌ای، دولتمردان درک درستی از وضعیت قشر پایین جامعه ندارند و اگر مطالبات مردم را نبینیم، ضدانقلاب بر بستر آماده‌شده از نظر اجتماعی سوار می‌شود. از سوی دیگر، رسانه‌های رسمی را محدود کرده‌اند و می‌گویند که ننویسید زخم وجود دارد در حالی که باید زخم را نشان دهیم و برایش مرهم پیدا کنیم.

جای خالی روایت دسته‌اول

سید شهاب‌الدین واجدی، مدرس عکاسی و عکاس بحران، نیز در این برنامه به مشکلات پیش‌روی عکاسان در مواقع بحران اشاره کرد. او گفت که نیروهای امنیتی و انتظامی اجازه ثبت وقایع را به عکاسان و تصویربرداران نمی‌دهند و این باعث می‌شود که روایتی درست از اتفاقات نداشته باشیم.

سیدمحمد محمدی‌سرشت، مستندساز بحران و منتخب جشنواره عمار، هم با اشاره به همین مشکل، خواستار تمهیدی اجرایی در این باره شد تا اهالی هنر و رسانه جبهه انقلاب اسلامی بتوانند روایتی درست از وقایع را به مردم بدهند.

حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، فعال رسانه‌های اجتماعی، هم با اعتقاد بر اینکه این فتنه بیشتر از اینکه یک فتنه میدانی باشد، یک فتنه رسانه‌ای از سوی ضدانقلاب بود، بر حضور بیشتر بچه‌حزب‌اللهی‌ها در شبکه‌های اجتماعی تأکید کرد و گفت: امروز توئیتر رسانه بسیار مؤثری است، بعد از آن تلگرام و اینستاگرام و سپس صداوسیما.

رضا حاتمی‌وفا، فعال فرهنگی، نیز تأکید داشت که در ماجرای اغتشاشات اخیر روایت دسته‌اول نداشتیم و همین باعث شده بود که ضدانقلاب روایت خودش را داشته باشد.