قدس آنلاین – گروه استانها:  امروز اگر به هر کدام از شهرهای استان کرمانشاه برویم می بینیم که خیلی از ساکنان آن ها از نوجوان گرفته تا کهنسال با شبکه های اجتماعی آشنا هستند و این شبکه ها را می شناسند و یا در آن عضویت دارند. همین عامل بستری شده است که علاوه بر آنکه یک فرصت برای این استان محسوب شود، تهدیداتی هم امنیت روانی کرمانشاهیان را تهدید کند. این تهدیدات زمانی بیشتر نمود پیدا می کند که حادثه ای مثل زلزله در استان رخ دهد که نیازمند یک بسیج همگانی و همکاری باشد اما شایعات اذهان را به خود مشغول کند.

زلزله ۷.۳ ریشتری در استان کرمانشاه بدون شک یکی از تلخ ترین حوادث در طول تاریخ این استان است. چند صد نفر از اهالی این استان تاریخی جان باختند و هزاران نفر زخمی و مصدوم شدند. اما تلخی های این حادثه تنها به از دست دادن عزیزان کرمانشاهی ختم نشد. پس از آن یکی از تهدید های فضای مجازی رخ نمایاند و بسیاری از اذهان را به خود مشغول کرد. از همان ساعات اولیه پس از حادثه بود که این شبکه ها پر شد از انواع شایعات و اخبار نادرست. از ربط دادن زلزله به موضوعات عجیب و غریب گرفته تا پیش بینی هایی در خصوص زلزله های دیگر!

البته باز هم این شایعات تمام نشد. در طول روزهایی که از حادثه بزرگ زلزله گذشته است تاکنون هر وقت شبکه های اجتماعی را نگاهی بیاندازیم با شایعه ای جدید روبرو می شویم. جدیدترین نوع این شایعات با کلید واژه های "کفن"، "سرپل ذهاب"، "انفجار" و "شهر کرمانشاه" تکمیل شده است! در یکی از این شایعات گفته شد که با کامیون به شهر سرپل ذهاب کفن وارد کرده اند که در صورت کشته شدن احتمالی گسترده مردم کفن کم نیاید!

اما یکی دیگر از شایعات که اخیرا مطرح شده، مربوط به شهر کرمانشاه است. شایعه ای که از سوی برخی از کانال های ضدایرانی در شبکه های اجتماعی مطرح شده است.  چند روز پیش صدای انفجاری در کرمانشاه شنیده شد که برای آن دلیل خاصی اعلام نشد. تاکنون هم مشخص نشده است که این صدا مربوط به چیست. اما همین مسئله باعث شد که کانال های ضدایرانی از فرصت استفاده کرده  و به داستان سرایی بپردازند.

امام جمعه سرپل ذهاب: مردم به شایعات توجهی نخواهند داشت

سرپل ذهاب یکی از شهرهایی است که نام آن در این شایعات مطرح شده است. این شهرستان با زلزله ای ویرانگر روبرو شد که هنوز آثار شدید آن را می توان در کوچه های شهر دید. از همان روزهای اول زلزله این شهرستان از گزند شایعات دور نماند و تاکنون هم این شایعات ادامه دارد.

حجت الاسلام فاطمی نسب امام جمعه  شهرستان زلزله زده سرپل ذهاب، در گفت و گو با خبرنگار قدس آنلاین با اشاره به برخی از شایعات اخیر مطرح شده در خصوص مناطق زلزله زده که از سوی برخی از کانال های ضدایرانی مطرح شده اظهار داشت: این ها شایعاتی است که می خواهند دلهره و ترسی که از زلزله باقی مانده را در میان مردم تشدید کنند.

وی گفت: این شایعات صحت ندارد و ان شاالله مردم هم به آن ها توجهی نخواهند داشت.

امام جمعه سرپل ذهاب گفت: هر شخصی حتی اگر سواد زیادی هم نداشته باشد، اگر بر روی این شایعات متمرکز شود، متوجه خواهد شد که این موارد شایعه هستند.

چرا شایعه ساخته می شود؟

مسلم معین کارشناس رسانه در گفت و گو با خبرنگار قدس آنلاین اظهار داشت: شایعه در بستر بی خبری و فقدان یک خبر مشخص شکل می گیرد. وقتی پیرامون یک موضوع اطلاع کافی در دسترس نیست و اطلاع رسانی دقیق و شفاف صورت نمی گیرد، زمینه برای ایجاد شایعه و اثرگذاری بر روی افکار عمومی مستعد است.  این می تواند ناشی از عدم اطلاع رسانی تعمدی مثل سانسور یک حقیقت باشد که فضا را برای شایعه مهیا کند، یا می تواند بر اساس نبود اطلاعات در دسترس و جهل و ناآگاهی به یک موضوع باشد به این صورت که شما از یک واقعه ای اطلاع کافی در اختیار ندارید و این موجب می شود هر کس داستان سرایی کند باور کنید. به عنوان مثال در خصوص پیش آمدن یک زلزله اطلاع و آگاهی از باب متدهای علمی وجود ندارد و نمی توانید آن را پیش بینی کنید و یا پدیده های جوی و یا مباحثی مثل پایان دنیا و ... . این موارد به دلیل آنکه اطلاع کافی از آن ها در دسترس نیست موجب می شود که افرادی که به دنبال سوء استفاده از این شرایط هستند شایعات خودشان را طرح کنند.

وی گفت: گاهی دمیدن بر شایعات با اهداف خاصی شکل می گیرد. بعضی از جریانات رسانه ای هستند که با هدف ایجاد حس ناامنی و ایجاد تفرقه و اختلال در نظم عمومی یک جامعه و سیستم، به پردازش این شایعات روی می آورند.

این دکترای مدیریت رسانه با اشاره به شایعات اخیر گفت: یک صدای انفجاری در کرمانشاه شنیده شد که اخبار دقیقی از آن در دسترس نبود. پیگیری های ما از مراجع متعدد هم، به نتیجه خاصی نرسید. صدایی آمد و مشخصا نمی توان گفت که این صدا از کجا نشات می گیرد. عده ای گفتند که احتمالا کپسول گاز آتش گرفته است که مواردی هم آن شب از انفجار کپسول های گاز گزارش شده بود .حالا ممکن است که همزمان با صدای انفجار نبوده باشد و یا با توجه به اینکه به روزهای آخر سال  و چهارشنبه آخر سال نزدیک می شویم، احتمال آن هست که افرادی اقدام به دپوی مواد منفجره(آتش بازی) برای آن شب کرده باشند که باعث انفجاری شده باشد و به دلیل خلاف بودن این اقدام گزارشی از این مسئله اعلام نکرده اند و لاپوشانی و کتمان کرده اند. یا پدیده های جوی مثل شهاب سنگ که در کشورهای مختلفی نیز گزارش شده است و بعضی از منجمین و علمای علم نجوم آن را محتمل دانستند؛ نمی توان گفت که دقیقا و تحقیقا این انفجار منشا آن بوده است. این بستری شد که برخی از رسانه هایی که هدف خاصی برای ایجاد ناامنی دارند و تفرقه را دنبال می کنند، از این بستر استفاده کرده و شایعاتی را منتشر کنند.

فضای مجازی بستری افسار گسیخته است

مسلم معین با اشاره به دلایل به وجود آمدن این شایعات تصریح کرد:  در حال حاضر فضای مجازی بستری افسار گسیخته است که مدیریت و سکان هدایت آن در کشور در اختیار داخل نیست . یعنی مدیریت ایرانی بر این فضای مجازی مسلط نیست و همین باعث شده است افراد در خارج از کشور و جاهایی که از تیررس قانون دور هستند، خیلی آزادانه بتوانند به این هدف خودشان بپردازند و گاهی هم اثرگذار باشد. برای این وضعیت باید فکری کرد.

معین گفت: گاهی مقامات دولتی و آقای رئیس جمهور و مسئولین و دست اندرکاران می گویند که ما با فضای مجازی مخالف نیستیم و با فیلتر درست نمی شود و باید گسترش هم داد. کسی با این مخالف نیست. در روزهایی که همین شبکه های اجتماعی فیلتر بودند خیلی از رسانه های دلسوز و دغدغه مند داخلی هم دستشان از این امکانات کوتاه شد و اطلاع رسانی درست و شفاف هم با خلل مواجه شد ولی ما طالب فضای مجازی هستیم که مدیریت و کنترل آن در اختیار قانون جمهوری اسلامی باشد و قوانین جمهوری اسلامی بر آن مسلط باشد. این طور نمی شود که یک عده ای خارج از این قوانین و بدون هیچ دغدغه ای به دروغ پراکنی و شایعه پراکنی و تشویش اذهان عمومی بپردازند و قانون هم بر آن مسلط نباشد، از این طرف هم رسانه هایی که ممکن است بتوانند در این فضا مقابله به مثل کنند قوانین دست و پای آن ها را بسته باشد. به این صورت که می گویند که "سگ ها را باز بگذارند و سنگ ها را ببندند". این اتفاق است که غلط است. ما یک فضای مجازی بومی و با مدیریت نهادهای نظارتی و دستگاه هایی که در این فضا نقش آفرین هستند می خواهیم.

وی با بیان اینکه آسیب های این فضا، فقط شایعات سیاسی نیست، گفت: مسائل فرهنگی خیلی جدی تر است که می تواند در دراز مدت تاثیر خودش را بگذارد.

این کارشناس رسانه با اشاره به اهمیت آموزش عمومی سواد رسانه ای گفت: آقای رئیس جمهور چند روز گذشته اعلام کرده اند که ما باید فرهنگ استفاده از فضای مجازی را جایگزین فیلترینگ کنیم. این حرف درستی است. وظیفه این موضوع و مخاطب این بایدها بنا به فرمایشات رهبر معظم انقلاب، خود مقامات دولتی هستند.

وی تصریح کرد: چه کسی باید استفاده از فضای مجازی را فرهنگ سازی کند؟ مخاطب این بایدها کیست؟ آیا نباید همان مسئولینی که متولی ارائه سرویس ها در فضای مجازی هستند، بسترها و پیوست های فرهنگی را در اختیار مردم قرار دهند و زمینه این آموزش ها را مهیا کنند؟ چرا این اتفاق نمی افتد؟ چرا سواد رسانه ای که مردم بتوانند فرق بین پروپگاندا و حقیقت را تشخیص دهند وجود ندارد؟ چرا تاکتیک های عملیات روانی مثل دروغ بزرگ و شایعه پراکنی و برچسب زنی ها به مردم آموزش داده نمی شود؟ این اتفاق باید بیافتد و متولی آن هم دستگاه هایی هستند که این سرویس ها را ارائه می دهند. آن ها هستند باید بسته های پیوستی این ماجرا را مهیا کنند.  ضمن اینکه دیگر رسانه ها مثل رسانه ملی و رسانه های دیگر نقش انکار ناپذیری دارند و بایستی سواد رسانه مردم را ارتقا دهند که اگر خبری که در نگاه اول کاملا غیرقابل باور، مضحک و رمان گونه است نیاید روی اذهان عمومی اثر بگذارد. اگر سواد رسانه ای مردم ارتقا یابد، این اتفاق نمی افتد.