قدس آنلاین- نزدیک به چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی ‌می‌گذرد و سینما در تمام دوران پیروزی، دوران دفاع مقدس، دوران سازندگی و دوره‌های بعد فراز و نشیب‌های بسیاری را طی کرده است. در برخی دوره‌های تاریخی به فراخور وضعیت موجود همچون جنگ، سینما به سمت قهرمان سازی در فضای جنگی آن زمان، حرکت کرد و با رسیدن به دوران سازندگی موج تازه‌ای از امید و رویش سینما را در برگرفت. طی دهه‌های بعدی ژانر انقلاب و دفاع مقدس قدری به افول و حاشیه گرایید اما در ادامه باز هم فیلم‌های تأثیرگذاری در این حوزه ساخته شد اما در یک نگاه کلی حلقه مفقوده ژانر دفاع مقدس، فیلم‌های انقلابی است که سهم ناچیزی از سینما را در اختیار داشته است.  

حبیب الله  بهمنی کارگردان سینما و فیلمنامه با اشاره به سیر تاریخی سینمای انقلاب، نقطه شکل‌گیری سینمای انقلابی را حتی پیش پیروزی انقلاب ارزیابی و اظهار کرد: این گونه نبوده است که سینما با وقوع انقلاب اسلامی ‌شکل بگیرد، چرا که ما قبل از انقلاب نیز سینما داشتیم، این سینما برای خودش ساختاری داشت. فیلم‌هایی در حوزه روشنفکری و البته سینمای گیشه ساخته می‌شد. ضمن این که سینمایی با ساختار روشنفکری در آن زمان فعالیت می‌کرد که همه افتخارش جشنواره «سپاس» و گرفتن جایزه از دست فرح پهلوی بود.

وی در ادامه افزود: اما تفاوت ماجرا اینجاست که پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ یک موج دیگر به سینما اضافه شد به نام سینمای انقلاب که در کنار دو بخش دیگر قرار گرفت. این جریان سوم به دنبال آرمان‌های انقلاب در سینما بود و سینماگران مختص خودش را داشت. بخش سوم، بخش مهم و تأثیرگذاری بود که توقع بسیاری برای ما ایجاد می‌کرد و هدف این بخش از سینما، ترویج آرمان‌های انقلاب اسلامی بود.

این کارگردان تصریح کرد: جریان روشنفکری همانگونه که بود؛ به سینمای پس از انقلاب اضافه شد و سینمای گیشه هم که اصطلاحاً امروز «سینمای بدنه» خوانده می‌شود با همان نگاه جذب مخاطب و گیشه روند خود را ادامه داد. در واقع این دو بخش، بخش موروثی سینما بود که از قبل از انقلاب اسلامی ‌به ارث رسیده بود.

کارگردان فیلم «سیب و سلما» در بخش دیگری از صحبت‌های خود تأکید کرد: واقعیت این است که سینمای انقلاب بخش مهم و تأثیرگذاری در سینماست و متأسفانه در این سال‌ها فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. این بخش از سینمای ما همواره دستخوش امواجی است که از اطراف به آن وارد می‌شود و متأسفانه سینمای روشنفکری و به طور کلی فضای سینما و نگاه‌هایی که در این عرصه حاکم است، باعث شده سینمای انقلاب تحت تأثیر سینمای بدنه و سینمای فکری حاکم قرار گیرد و همین موضوع باعث شده سینمای انقلاب را به حاشیه رانده است و این اتفاق اصلاً خوب و توجیه پذیر نیست.

بهمنی تأکید کرد: سینمای بدنه باعث شده تا سینمای انقلاب به حاشیه رانده شود و نود درصد از سینمای بدنه قبل از انقلاب به سینمای پس از پیروزی انقلاب منتقل شده است و در تصرف عده‌ای محدود است. در تلویزیون هم وضع به همین منوال است؛ البته من معتقدم تلویزیون نسبت به سینما در خصوص انقلاب موفق‌تر عمل کرده چون مدیریت دولتی داشته است. اما سینما آزادتر بوده و به راحتی فعالیت می‌کرده است.

مقطع طلایی سینمای انقلاب، دفاع مقدس است

وی در خصوص اختلاف میان سینمای روشنفکری و سینمای انقلابی عنوان کرد: سینمای روشنفکری خاستگاه غیردینی و سکولار داشته و نزدیک به جریان انسان مدار بوده است و ذاتاً انقلابی نیست. از سویی دیگر خاستگاه فکری و فرهنگی و نحوه نگاه به آرمان‌ها در این دو نوع سینما متفاوت است. سینمای روشنفکری امروز از آبشخور جریان روشنفکری در غرب سیراب می‌شود و به همین دلیل بین آرمان‌های انقلابی و این تفکر هم‌افزایی، پشتیبانی و حمایتی وجود ندارد. بنابراین رشد و توسعه سینمای انقلاب محدود شد.

وی درباره موفقیت و درخشش سینمای انقلاب در برهه‌های تاریخی گوناگون گفت: مقطع طلایی سینمای انقلاب زمان دفاع مقدس است؛ بخشی از آن هم اوایل پیروزی انقلاب رقم می‌خورد. سینما آن زمان پویا و جریان انقلابی در حال شکل گیری بود و به همین دلیل سینمای انقلاب موفق شد درخششی داشته باشد. اما با تحولاتی که در عرصه سیاست و از جمله در تدوین سیاست‌های فرهنگی به وجود آمد، این سینما افول کرد و هر جا به مشکل برخوردند، فیتیله فرهنگ را پایین کشیدند و سیاست‌های انقلاب به سمت حذف حرکت کرد و در مقابل جریان ریشه‌ای و روشنفکری غرب‌زده رشد و توسعه پیدا کردند. به دست آوردن جوایز بین‌المللی و نیاز به حضور در جشنواره‌های خارجی باعث شد جهت‌گیری عوض شود.

وی تأکید کرد: متاسفانه سینمای انقلاب و به طور کلی سینما قابل افتخار نیست. حتی امروز هم با سینمای روشنفکری قوی روبه‌رو نیستیم که از درون آن فیلمی مانند «گاو» بیرون بیاید. سینمای خوب مردم را جذب می‌کند اما سینمای ما به خودزنی می‌پردازد و در حد سینمای روشنفکری قبل از انقلاب هم عمل نمی‌کند. متأسفانه در این نوع سینما تصویری که از ایران و مردم آن ارائه می‌شود واقعی نیست و مبتنی بر سیاه‌نمایی است و جامعه‌ای سیاه را ترسیم می‌کند و در واقع سیاست‌های حاکم را زیر سؤال می‌برد اما با این حال من هیچ گاه ناامید نیستم و سینمای اتقلاب و دفاع مقدس دوباره به اوج باز می‌گردد.