قدس آنلاین-کمتر از چهار ماه پیش، ارائه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره بحران سازمان تأمین‌اجتماعی و تبعات آن در سال‌های آینده موجی از نگرانی‌ها را با خود به همراه آورد؛ گزارشی که بیان می‌کرد بحران در تأمین‌اجتماعی از آنچه تصور می‌کنیم، نزدیک‌تر است.
از تأمین‌اجتماعی نمی‌توان انتظار معجزه داشت
سازمان تأمین‌اجتماعی، بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌گر کشور بوده که تقریباً نیمی از جمعیت کشور را در خود جای داده است. به گفته کارشناسان این سازمان به دلیل تاخت و تازهای سیاسی امروز با وضعیت مناسبی روبه‌رو نیست و اگر همین طور پیش برود تا ۱۰ سال آینده، بحران آن گریبانگیر مستمری بگیران و بازنشستگان خواهد شد.
بدهی دولت به تأمین اجتماعی
حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: بر اساس منابع مختلف میزان بدهی دولت به تأمین‌اجتماعی رقمی بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود؛ مبلغی که اگر پرداخت می‌گردید، بسیاری از معضلاتی که بیمه شده‌های تأمین‌اجتماعی و بازنشسته‌ها دارند، برطرف می‌شد. تأمین‌اجتماعی با این حجم از پول می‌توانست سرمایه گذاری کند، اما متأسفانه دولت‌ها به دلیل کمبود منابع مالی نتوانستند بدهی خود را به سازمان بپردازند. تا زمانی که این اتفاق نیفتد از تأمین‌اجتماعی نمی‌توان انتظار معجزه داشت.
وی اضافه می‌کند: صندوق تأمین‌اجتماعی مربوط به تمامی کارگران است و سرمایه آن از مبالغی است که هر ماه از حقوق آن‌ها کسر و به این صندوق واریز می‌شود. این صندوق باید مدیریت شود. حتی بسیاری از مشکلاتی که در این صندوق اتفاق افتاده به دلیل همین عدم پرداخت‌هاست. به طور مثال این سازمان به خاطر مشکل در پرداخت حقوق بازنشستگان و بنا به ضرورت در دولت‌های قبل مجبور شد از منابع درمان برداشته و حقوق‌ها را پرداخت کند.
نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی در ادامه تشریح می‌کند: منابعی که بیمه شده‌های تأمین‌اجتماعی برای درمان پرداخت می‌کنند، منابع قابل توجهی است. اما برخی مواقع برای رفع سایر مشکلات سازمان، جایی دیگر هزینه می‌شود. علاوه بر آن تصمیماتی که دولت در مورد تعرفه‌ها می‌گیرد، بار مالی تأمین‌اجتماعی را افزایش می‌دهد.
شهریاری در پایان می‌گوید: با تصمیمات جدید دولت، بدون اینکه سهم پرداختی بیمه شده‌ها زیادتر شود، تعهدات بیمه‌ها بیشتر می‌شود که خود مشکلات زیادی به همراه می‌آورد؛ مشکلاتی که سبب شده حتی بیمارستان‌های وابسته به سازمان تأمین‌اجتماعی مانند بیمارستان شهید لبافی‌نژاد تهران از نظر منابع مالی مشکل داشته باشند.
صندوق تأمین‌اجتماعی چالش اصلی فراروی دولت
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به دلیل گسترده بودن دامنه نفوذ این سازمان در معیشت و سلامت بیشتر مردم کشور، وقوع بحران در آن می‌تواند ناآرامی‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی برای جامعه به همراه داشته باشد.
بهروز بنیادی، نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی در ادامه به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: صندوق‌های تأمین‌اجتماعی در حال تبدیل شدن به چالشی اصلی فراروی مجموعه نظام هستند. این صندوق به عنوان فراگیرترین صندوق کشور، بر اساس اعلام خود و محاسبات دقیق و فنی که انجام داده‌اند، هنوز به مرز بحران نرسیده است، اما هشدارها نشان می‌دهد اگر در بازه ۵ تا ۱۰ سال آینده منابع درست مدیریت نشده و سرمایه‌گذاری‌های پربازده انجام نشود، ممکن است این سازمان نیز دچار مشکل و بحران شود. مانند صندوق بازنشستگی کشوری، فولاد و... صندوق‌هایی که بر اساس اعمال مدیریت‌های اشتباه به هزینه‌ها اضافه شده و حالا دولت هم باید کارمند مشغول به کار و هم کارمند بازنشسته را حقوق بدهد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به کارهای مثبت انجام شده برای سر و سامان دادن به سازمان تأمین‌اجتماعی تشریح می‌کند: مصوبه‌های مجالس و دولت‌ها در سالیان گذشته بخش زیادی از هزینه‌ها را بر دوش تأمین‌اجتماعی گذاشته است. تصویب شده است که گروه‌های مختلف تحت پوشش بیمه قرار بگیرند، اما دولت سهم خود را پرداخت نکرده و سبب شده بدهی زیادی بر جای بماند. به موازات این طلب‌ها، سازمان تأمین‌اجتماعی نیز بدهکاری‌هایی دارد. البته در بودجه ۹۷ پیش‌بینی شده است که دولت بخشی از بدهی‌هایش را پرداخت کند تا تأمین‌اجتماعی هم بتواند بخشی از بدهی‌هایش را بپردازد.
مدیریت هزینه طرح تحول سلامت نیاز به بازنگری دارد
وی اضافه می‌کند: اینکه طرح تحول سلامت را مسبب این مشکلات بدانیم بی‌انصافی است؛ زیرا این طرح در شورای عالی بیمه سلامت مطرح شده که وزیر بهداشت، وزیر رفاه و رئیس تأمین‌اجتماعی از اعضای آن هستند. افرادی بیگانه که با مسائل ناآشنا نیستند و با اشراف کامل بر افزایش هزینه‌ها این طرح را تصویب کردند. اگر چه معتقد هستیم طرح تحول در بخش هزینه بهتر از این می‌توانست مدیریت شود. اگر به طور ناگهانی افزایش چندین برابری بیماران را نداشتیم، امروز کمتر درگیر معضلات و عقب افتادگی در پرداخت‌ها بودیم.
بنیادی توضیح می‌دهد: در بودجه ۹۷ پیش‌بینی شده است که سازمان تأمین‌اجتماعی از منابع ۹ بیست و هفتم که تا کنون خرج درمان کارگران می‌شد، بخشی را صرف واحدهای ملکی تأمین‌اجتماعی و بخشی دیگر را نیز در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت بهداشت هزینه کند که در صورت تحقق آن عدالت برقرار می‌شود. در حال حاضر این سازمان در بسیاری از شهرها نمی‌تواند خدمتی ارائه دهد و هنوز بسیاری شهرها بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و امکانات پزشکی خوبی ندارند.
وی اضافه می‌کند: اعتراض‌هایی شده بود که سرمایه‌های مربوط به کارگران در مجاری دیگری استفاده می‌شود. به همین دلیل مصوب شد این مبالغ به خزانه واریز شده و مجدد در اختیار سازمان تأمین‌اجتماعی قرار بگیرد و در راستای اهداف درمان، از کار افتادگی و تهیه وسایل پزشکی برای قشر تحت پوشش سازمان هزینه شود. امیدواریم این جدا سازی کمک کننده مدیریت هزینه و منابع درمان تأمین‌اجتماعی باشد.
بنیادی در پایان یادآور می‌شود: با اجرای این کار وزارت بهداشت نیز تکلیف خود را می‌داند که تا چه حد می‌تواند به تأمین‌اجتماعی کمک کند و خدماتی برای آن انجام دهد که بعد خودش دچار چالش نشود. طلب وزارت بهداشت از تأمین‌اجتماعی هم عدد زیادی است که امیدواریم با اجرای این برنامه‌ها تفاهم خوبی صورت بگیرد. هر چند که باید در مدیریت هزینه طرح تحول سلامت بازنگری جدی و همه جانبه صورت گیرد.
امیدی به پرداخت بدهی توسط دولت نیست
بر اساس اصل ۲۹ قانون اساسی، برخورداری از تأمین‌اجتماعی هنگام بازنشستگی، از کار افتادگی و سایر موارد مشابه و همچنین دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی حق مردم است و دولت وظیفه دارد این خدمات را از طریق بودجه عمومی و مشارکت مردم تأمین کند.
سازمان تأمین‌اجتماعی بر همین اصل و برای ارائه خدمات بیمه درمانی و خدمات بیمه بازنشستگی ایجاد شد و بر اساس آخرین آمار حدود ۴۲ میلیون نفر یعنی بیش از نصف جمعیت کشور و حدود ۷۶ درصد از کل بیمه‌شدگان را تحت پوشش دارد و به حدود ۶ میلیون نفر، حقوق بازنشستگی و بیمه بیکاری پرداخت می‌کند.
فرشید یزدانی، مشاور هیئت مدیره و دبیر شورای برنامه‌ریزی راهبردی تأمین‌اجتماعی نیز با بیان اینکه مطالبات معوق دولت تا آخر سال ۱۳۹۵حدود ۱۴۰هزار میلیارد تومان است، به خبرنگار ما می‌گوید: این رقم سنگین باید طی سال‌های متمادی پرداخت می‌شد. حتی در برنامه چهارم، دولت ملزم به پرداخت این مبلغ شد، اما حتی در برنامه‌های پنجم و ششم کاری صورت نگرفت.
وی اضافه می‌کند: در بودجه پیشنهادی دولت آن طور که بودجه را مشخص کرده بودند، هیچ امیدی به پرداخت حتی بخشی از این بدهی وجود نداشت، اما با نگاه به اهمیت موضوع و تأثیرگذاری این حوزه بر سایر حوزه‌های اجتماعی و موضوعات کلان کشور به نظر می‌رسد هنوز دولت به درک مشترک و جامع در این حوزه چالشی نرسیده است و امیدی هم به پرداخت آن نیست.
این کارشناس مسئول اضافه می‌کند: بخشی از این پول‌ها سهم درمان است که نبود آن بر کیفیت و کمیت درمان بیمه‌شدگان اثر دارد. دو سوم بدهی‌ها نیز مربوط به ارائه خدمات بازنشستگی مناسب بیمه‌شدگان است که مسکوت مانده و محدودیت جدی برای پرداخت بدهی تأمین‌اجتماعی ایجاد کرده است.
یزدانی توضیح می‌دهد: بر اساس محاسبات باید دولت سهم سه درصدی خود را پرداخت کند. این مبلغ اگر پرداخت و ارزش فعلی آن حفظ می‌شد، کمک بزرگی به تأمین‌اجتماعی بود. مهم این است که دولت اراده‌ای برای پرداخت داشته باشد. اگر دولت مطابق قانون برنامه ششم بدهی ایجاد نکند و سالی ۱۰ درصد از بدهی‌های قبلی را پرداخت کند، مشکلات و محدودیت‌ها کمتر می‌شود.
دبیر شورای برنامه‌ریزی راهبردی تأمین‌اجتماعی تأکید می‌کند: یکی از حوزه‌های پیشقراول مشکلات، بیمه‌های اجتماعی هستند. نیاز زندگی روزمره حدود ۳ میلیون خانوار به طور مستقیم به تأمین‌اجتماعی مرتبط است و هر خللی در این رابطه به وجود بیاید، مشکلات فراوانی برای آن‌ها ایجاد می‌کند. دولت باید کمک کند تا این مسئله به بحران جدی تبدیل نشود.
نظر شما