اشعار موسوم به اشعار میهنی غالباً دارای مشخصاتی مشترک به شرح زبر هستند:
- غالباً ساده‌اند و فاقد پیچیدگی‌های فرمی و ساختاری‌اند. این سادگی در محتوا هم احساس می‌شود. مخاطبین این اشعار چه بسا تک تک افراد یک کشور باشند که غالباً مخاطب جدی و حرفه‌ای شعر نیستند. همین امر می‌تواند توجیه‌گر سادگی فرم و محتوای چنین آثاری باشد.
- غالباً حماسی‌اند و باعث تهییج و تحریک حس وطن دوستی مخاطب می‌شوند. پس معمولاً تخاطبی هستند و از وجه ترغیبی زبان سود می‌جویند.
- و از دو ویژگی بالا می‌توان حدس زد که اشعار میهنی غالباً شعاری یا شعارگونه‌اند و به همین دلیل تک معنا و سطحی‌اند.
شعر «مریم ترنج» شعری میهنی است اما اگر و فقط اگر از ویژگی اول اشعار میهنی برخوردار باشد، قطعاً حماسی و شعارگونه نیست.
«ترنج» با بهره‌گیری از ظرفیت ایهامی کلمه«ایران» شعر خود را از سادگی و تک‌معنایی مطلق این گونه اشعار رهانده است.
او همچنین با دادن هویتی زنانه به راوی (میهن راوی این شعر است. شعری با بنیاد استعاری با کاربرد صنعت تشخیص) خشونت بیان حماسی را از منن پاک می‌کند و یا حداقل کم رنگ می‌کند. وجه اروتیک متن هم به کم رنگ شدن و بلکه پاک شدن بیان حماسی کمک بیشتری کرده است.
«مریم ترنج» به جای پرداخت وجه جلالی شعر میهنی، به وجه جمالی آن پرداخته است و می‌توان گفت که نوآورانه با این ژانر برخورد کرده است.
*دختر تیمور/ مریم ترنج/ فصل پنجم/ 1396/ صفحه 14.
نظر شما