قدس آنلاین - گروه استان ها – سمیه شرف دینی - کشاورزی و فضای سبز به منزله ریه های شهر صنعتی و کویری یزد هستند که بدون آن نفس های مردم شهر به شماره می افتد در روزهای که بحث آب انتقالی به استان و حوادث مربوط به وجود آمد بخش کشاورزی استان با انتقاد های بی شماری مواجه شد از جمله اینکه آب انتقالی استان در بخش کشاورزی مصرف می شود و دیگر اینکه بسیاری بر این باورهستند که در شرایط بی آبی یزد باید کشاورزی ازاین استان باید کنار گذاشته شود .آیا می توانیم به کشاورز بگوئیم به دنبال شغل جدید باش آب نداریم و کشاورزی تعطیل است؟
یزد سال های سال است که با بحران بی آبی مواجه است و خشکسالی های این استان وارد ۱۸سالگی می شود ولی با این شرایط مردمان دیار کویری از ابداع کنندگان قنات بودند و با همت اراده خود آب را از دل زمین بیرون کشیدند و یزد را زنده نگه داشتند. این استان درحال حاضر یکی از قطب های فعال کشاورزی درکشور است ودر تولید محصولات گلخانه ای در کشور دارای رتبه دوم بوده و یکی از پیشگامان کشت های کم آبخواه و آبیاری قطره ای در کشور است.
کشاورزی را نمی توان ازمردمان دیار قناتها گرفت ولی با مدیریت صحیح منابع آبی و خاکی می توان آن را رشد و توسعه داد.
سید جمال سجادی پور مدیرکل جهاد کشاورزی استان در گفتگو با خبرنگا قدس آنلاین از شرایط کشاورزی استان گفت و اینکه قطره ای از آب کشاورزی استان از آب انتقالی تامین نمی شود.
سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در استان به چه میزان است؟
طبق آمار سال ۹۵ سطح زیر کشت محصولات کشاورزی استان ۱۱۷۰۰۰ هکتار بوده که از سال ۹۶ در اجرای برنامه حذف و کاهش سطح زیرکشت محصولات پر آبخواه طی یک دوره کوتاه مدت ۱۲ هزار هکتاراز سطح زیر کشت محصولات پر آبخواه کاملاً حذف و بیش از ۲۱ هزار هکتار نیز محصولات کم آبخواه جایگزین آنها خواهد شد.
چه میزان از این کشت به صورت گلخانه‌ای کشت می‌شود؟
تا پایان سال ۹۶ سطح گلخانه‌های استان به ۱۵۵۰ هکتار رسیده با تولید ۴۴۶۸۰۰ تن از انواع (خیار، گوجه، فلفل، بادمجان، کاهو، کرفس، لوبیا سبز، آلوورا و بعضی از گیاهان دارویی)
با توجه به شرایط بی آبی استان آیا ضرورتی دارد کشاورزی در استان ادامه‌دار باشد؟
اصولا شکل گیری تمدنها حول محور منابع آب بوده و با پرداختن به کشاورزی و دامپروری تمدنها را شکل داده‌اند از دیرباز تا به امروزهمواره با خشک شدن منابع آبی شاهد تخلیه روستاها و رشد شهرنشینی بوده‌ایم بی تردید ادامه روند کنونی می‌تواند زنگ خطری برای استان و سرمایه‌های اجتماعی آن باشد چرا که حتی صحبت از تعدیل کشاورزی به واسطه کم آبی چه رسد به تعطیلی آن معنا و مفهومش تخلیه استان است ادامه حیات در استان یزد با همین اندک کشاورزی ممکن است و بررسی تاریخی نشانگر این موضوع است .
لذا آنچه مهم است مدیریت مصرف آب در همه بخشها از جمله بخش کشاورزی است. استان کویری یزد منهای بخش کشاورزی قابل سکونت نخواهد بود بویژه آنکه صنعتی شدن آن و گرم شدن جو زمین بدون حفظ این حداقل سطح زیر کشت کشاورزی ناممکن است .
این روزها حواشی زیادی در مورد آب استان وجود دارد و اینکه گفته می‌شود آب انتقالی به یزد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود لطفاً در این خصوص توضیحات لازم را ارائه فرمائید و اینکه مهمترین منابع آبی استان برای کشاورزی چه منابعی است و کیفیت آبهای مصرفی در بخش کشاورزی چگونه است؟
جای بسی تأسف است که چنین اظهارات کذبی توسط برخی مطرح می‌شود در حالیکه قطره‌ای از آب انتقالی در بخش کشاورزی استفاده نمی‌شود و اصولاً با توجه به بهای آب شرب نیز توجیهی برای استفاده آن در این بخش وجود ندارد.
منابع تامین آب کشاورزی استان یزد شامل ۲۶۳۰ رشته قنات با میزان آبدهی ۱۶۰ میلیون مترمکعب در سال ، ۳۸۷۳ حلقه چاه با آبدهی ۹۴۰ میلیون متر مکعب و ۳۸۷ دهنه چشمه با میزان تخلیه ۳۰ میلیون متر مکعب می باشد که ۸۲ درصد منابع آبی استان راشامل می شوداز این میزان۸۰ درصد از طریق چاهها و ۲۰ درصد از طریق قنوات و چشمه‌ها تأمین می گردد که از لحاظ کیفیت متوسط EC آن ۵۳۰۰ میکروموس بر سانتیمتر می باشد که بیانگر کیفیت نامناسب آب در این بخش است.
لازم بذکر است که مصرف آب کشاورزی از ۱.۵ میلیارد متر مکعب در سال ۱۳۸۳ به کمتر از یک میلیارد در سال ۹۵ و ۹۱۲ میلیون متر مکعب در حال حاضر رسیده است و این میزان در یک برنامه ۵ سال تا سال ۱۴۰۰ برنامه ریزی شده تا به ۵۶۰ میلیون متر مکعب برسد.
در بحث آبیاری نوین در استان چه اقداماتی صورت گرفته و چه میزان از اراضی استان به این روش آبیاری می‌شوند؟
بالغ بر ۲۰ درصد از اراضی استان تحت پوشش آبیاری های نوین قرار گرفته اند و سازمان جهادکشاورزی با دادن مشوق هایی همچون پرداخت اعتبارات بلاعوض و تسهیلات بانکی ، برگزاری کارگاه آموزشی و ترویجی، توسعه گلخانه ها، کاهش سطح سبزی و صیفی، عملیات تسطیح، احداث استخرهای تنظیمی آب کشاورزی، انتقال آب با لوله و پوشش کانال های خاکی ، کشت نشایی محصولات کشاورزی و .... سعی در تشویق کشاورزان و ایجاد فرهنگ مصرف بهینه آب دارد و ۲۲۵۰۰ هکتار از اراضی قابل کشت استان تا پایان سال ۱۳۹۶ تحت پوشش سامانه های نوین آبیاری قرار گرفته است که از این میزان۳۰۰۰ هکتار آن در سال ۹۶ انجام گرفته است.
چه میزان از قنوات و چاه‌های استان دچار خشکسالی شده و میزان خسارت وارده به بخش کشاورزی استان به چه میزان است؟
حدود ۱۰% از قنوات کشور در استان یزد قرار دارد. که در سال های گذشته و بر اثر خشکسالی ۱۵ درصد از قنوات استان خشک ما بقی با افت شدید آب مواجه شده اند و ۸۵ درصد قنوات استان یزد در مناطق کوهستانی ، کوهپایه‌ای و ۱۵ درصد مابقی در دشت واقع شده‌اند قنوات کوهستانی هوابین بوده و به شدت تحت تأثیر خشکسالی های اخیر قرار گرفته اند.
یکی از معضلات کشاورزی استان تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی است چه برنامه‌ای برای مقابله با این معضل دارید؟
متأسفانه با توجه به کمبود آب و عدم امکان زیر کشت بردن سطح زراعی تغییر کاربری اراضی این بخش را تهدید می‌نماید که برای جلوگیری از آن گشت‌های سیار امور اراضی کار حفاظت از اراضی کشاورزی را دنبال می نمایند و اجرای احکام قلع و قمع در سالهای اخیر نقش بازدارنده خوبی داشته است.
در راستای توسعه کشت کم آبخواه تاکنون در استان چه اقداماتی صورت گرفته و چه میزان از اراضی استان به این نوع کشت اختصاص یافته است؟
در این راستا برنامه‌ریزی شده تا ۱۲۰۰۰ هکتار ازسطح زیر کشت محصولات پرآبخواه استان کاملاً حذف گردد و همچنین ۲۱۰۰۰ هکتار ازسطح زیر کشت محصولات پرآبخواه جایگزین محصولات کم آبخواهی مانند: گیاهان دارویی، زعفران، گل محمدی، زرشک، عناب، پسته، زیتون، زیره، ارزن، کتیرا و ... شود .
مهمترین چالش کشاورزی استان در حال حاضر چیست؟
مهمترین چالش بخش کشاورزی استان در حال حاضر افت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی ، افزایش دما و تغییر اقلیم است که بخش کشاورزی و کل حیات استان را تهدید می کند. بطوریکه متأسفانه در برخی سالها شاهد عدم تأمین نیاز سرمایی محصولات باغی مثل پسته و در برخی سالها شاهد گرمازدگی محصولات کشاورزی هستیم.
وضعیت صنعت دام و طیور در استان چگونه است برای گسترش این صنعت چه برنامه‌هایی دارید؟
رویکرد بخش کشاورزی استان به سمت توسعه صنعت دام و طیور با تکیه بر آب مجازی بوده است و خوشبختانه شاهدیم که سالیانه با واردات معادل قریب یک میلیارد متر مکعب آب از طریق نهاده های وارداتی در این بخش ۳۴۰ هزارتن محصولات دامی تولید می‌شود که سبب شده تا در محصولات اساسی و مهمی چون تولید شیر، تخم مرغ و گوشت مرغ معادل جمعیت استان مازاد تولید داشته باشیم.
در ادامه نیز امیدواریم با ورود دامهای اصلاح نژادی سبک و پرتولید و همچنین دامهای دو منظوره سنگین گوشتی-شیری و توجه به پرورش سایر ماکیان همچنان شاهد رشد و تحول اساسی در این حوزه باشیم.
در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی دراستان چه میزان سرمایه گذاری شده با توجه به اینکه این صنایع از ارکان مهم اشتغالزایی بخصوص در روستاها محسوب می‌شوند برای گسترش این صنایع در استان چه برنامه‌ای دارید؟
صنایع تبدیلی و تکمیلی با توجه به اینکه می‌تواند نقش مهمی در ایجاد ارزش افزوده محصولات تولیدی و از طرفی عرضه خارج از فصل محصولات را فراهم نماید بخصوص در سالهای اخیر مورد توجه ویژه قرا گرفته، بطوریکه تا پایان سال ۱۳۹۶ تعداد ۲۷۹ واحد تولیدی در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در استان با سرمایه گذاری چهار میلیون و ۳۳۱ هزار و ۵۸۵ ریال به بهره برداری رسیده و ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی استان طی ۵ سال اخیر از۳۹۵ هزار تن به ۷۸۰ هزارتن افزایش یافته است در ادامه نیز متناسب با تغییرالگوی کشت استان در نظر داریم تا با توجه به ایجاد صنایع فرآوری گیاهان دارویی همچنین برندسازی شاهد ارتقا صنایع تبدیلی و تکمیلی استان باشیم.
یزد یکی از استان‌های مستعد در بخش گیاهان دارویی است برای این بخش چه برنامه‌ای دارید؟
با توجه به اینکه گیاهان دارویی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد ارزش افزوده همچنین ارز آوری در این حوزه داشته باشد و پیش بینی بانک جهانی نیز این است که تجارت گیاهان دارویی در سال ۲۰۵۰ به بیش از ۵۰۰۰ میلیارد در سال برسد رویکرد بخش کشاورزی استان بعد از توجه به کشتهای متراکم و دام پرتولید به سمت توسعه و ترویج کشت گیاهان دارویی بجای محصولات زراعی پرآبخواه است.
مهمترین اهداف و برنامه‌های شما در سال جاری برای توسعه کشاورزی در استان چیست؟
مهمترین اهداف و برنامه ها برای سال جاری در درجه اول مدیریت بهینه مصرف آب با توسعه شیوه‌های نوین آبیاری، توجه به کشتهای متراکم و کم آبخواه، توسعه مکانیزاسیون بخش، همچنین حمایت مشاغل روستایی با هدف توسعه پایدار روستاها و تکمیل زنجیره‌های تولید از طریق ایجاد صنایع تبدیلی وتکمیلی مورد نیاز بخش است و بعلاوه اجرای عملیات تغییر الگوی کشت از سیاستهای مهم بخش محسوب می شود.
آینده کشاورزی استان را با توجه به بحران آب چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به برنامه تهیه شده تحت عنوان" مدیریت حاد و بحرانی در شرایط خشکسالی و کم آبی بخش کشاورزی استان" مطمئناً با اجرای این برنامه عملیاتی، آینده پیش روی بخش کشاورزی استان روشن خواهد بود.
نظر شما