مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا

«هر که خواهان عزت است [بداند که] عزت، همگی از آن خداست»

(سوره مبارکه فاطر آیه ۱۰)

همه ما انسان‌ها در زندگی بدنبال «عزت» هستیم. ما معمولاً «عزت» را به آبرو و سربلندی و بی‌نیازی از دیگران تعبیر می‌کنیم که تقریباً درست است اما همه معنای کلمه «عزت» نیست. عزت را در ترجمه‌ها و تفاسیر مختلف به معانی مختلفی از جمله: قدرت، غلبه، سرافرازی، سربلندی، شرف، بزرگی و ارجمندی تعبیر کرده‌اند. دور نیست اگر بگوییم در مفهوم کلمه «عزت» تمام این معانی نهفته است. «عزت» به گفته «راغب اصفهانی» در «مفردات» در اصل آن حالتی است که انسان را مقاوم و شکست ناپذیر می‌سازد. به زمین‌های صُلب و محکم نیز به همین جهت عِزاز می‌گویند. بنابراین «عزت» تقریباً بهترین و والاترین چیزی است که انسان می‌تواند در زندگی خود داشته باشد.

آیت‌ا... مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در ذیل این آیه می‌گوید: «از آنجا که تنها ذات پاک خداوند است که شکست ناپذیر است و همه مخلوقات به حکم محدودیتشان قابل شکستند، بنابراین تمام عزت از آن اوست و هر کس عزتی کسب می‌کند از برکت دریای بی‌انتهای اوست. در حدیثی از اَنس نقل شده که پیامبر اکرم(ص) فرمود: پروردگار شما همه روز می‌گوید: منم عزیز و هر کس عزّت دو جهان خواهد، باید اطاعتِ عزیز کند!

در حقیقت انسان آگاه باید آب را از سرچشمه بگیرد، که آب زلال و فراوان آنجاست، نه از ظروف کوچک و مختصری که هم محدود است و هم آلوده، و در دست این و آن می‌باشد».

در حالات امام حسن بن علی (علیهماالسلام) می‌خوانیم که در ساعات آخر عمرش هنگامی که یکی از یاران به نام جنادة بن ابی سفیان از او اندرز خواست نصایح ارزنده و مؤثری برای او بیان فرمود که از جمله این بود: «هر گاه بخواهی بدون داشتن قبیله، «عزیز» باشی و بدون قدرتِ حکومت، هیبت داشته باشی از سایه ذلّت معصیت خدا بدر آی و در پناه عزت اطاعت او قرار گیر.

آری! اطاعت خداوند است که به انسان عزت می‌دهد و او را در دنیا و آخرت نزد همگان بخصوص خدای تعالی عزیز و آبرومند می‌کند. در آیه ۸ سوره منافقون نیز می‌خوانیم: «و لِلّهِ العِزّةُ و لِرسولهِ و لِلمُؤمنین». یعنی «عزت» از آن خدا و رسول او و مؤمنان است. کسانی که با اطاعت و تقوای الهی در جرگه حزب‌الله قرار گرفته‌اند و خداوند عزیز، به آنها عزت داده است.

با دقت در آیات مختلف قرآن که معانی آنها زنجیره‌وار به یکدیگر متصل است روشن می‌شود که سعادت ابدی نیز در انتظار همین افراد است. کسانی که عزت، شوکت، قدرت و سرافرازی را نه در اطاعت شیطان، هوای نفس و طاغوت‌ها بلکه در اطاعت از خدا دانسته‌اند. پیروی از شیطان، همراهی با طاغوتها و دنباله‌روی هوای نفس، ممکن است برای چند صباحی به انسان قدرت و آبروی ظاهری و ثروت بدهد اما تمام اینها پوشالی است زیرا مانند خانه‌ای که بر روی آب ساخته شده باشد، بزودی فرو می‌ریزد.

مَثَل افرادی که در جستجوی «عزت» در جایی غیر از دستگاه قدرت الهی هستند به فرموده قرآن کریم در آیه ۳۹ سوره مبارکه نور، مانند فردی است که در بیابان به دنبال آب است و از فرط تشنگی دائم «سراب» می‌بیند و بدنبال آن می‌دود؛ «کسانی که کافر شدند، اعمالشان همچون سرابی است در یک کویر که انسان تشنه از دور آن را آب می ‌پندارد، اما هنگامی که به سراغ آن می‌آید چیزی نمی‌ یابد، و خدا را نزد آن می‌یابد که حساب او را بطور کامل می دهد، و خداوند سریع الحساب است».