شاید خیلی از خوانندگان بخاطر نداشته باشند بازار سالهای دهه ۶۰ خودرو کشور را. دران سالها باید برای خودروی صفر کیلومتر ثبت نام میکردی و پولش را واریز میکردی و بعد از یک تا دوسال یک خودرو تحویل میگرفتی که قیمتش با بازار ازاد تفاوت زیادی داشت و خیلی از دلالها از همین راه کسب معاش میکردند.

درانزمان خودرو نه یک وسیله نقلیه که یک سرمایه بود، سرمایه ای که همگام با افزایش قیمتها ویا حتی بیش ازان گران میشدو شهروندان به عنوان یک سرمایه انرا خریداری یا از ان استفاده میکردند. دران سالها وضع به گونه ای بود که فردی خودرو میخرید سالها از ان استفاده میکردو بعد هم با قیمتی بیشتر ازانچه خریداری کرده بود به فروش میرساند. سالها گذشت تا مسوولان اقتصادی کشور به این نتیجه رسیدند که برای بهبود الگوی مصرف سوخت وجلوگیری از تردد خودروهای تک سرنشین باید سوخت را گران و خودرورا ارزان کردو این محصول را از ردیف کالاهای سرمایه ای به کالای مصرفی تغییر دهند.

این درست زمانی بود که تولید خودروسازان کشور افزایش یافته و اندک اندک الودگی هوا درکلانشهرها رخ مینمود، از دیگر سو افزایش قیمت سوخت در شرایطی که بسیاری از خودروهای درحال تردد کشور مصرفهای بالای ۱۵ درصد داشتند دشوار مینمود. درهمان سالها طرح از رده خارج کردن خودروهای فرسوده کلید خورد تا با وام های تشویقی باری از دوش کلان شهرها برداشته شودوطرح جایگزین کردن خودروهای فرسوده با خودروی نو در یکی دوسال اول که با اهرم تشویقی همراه بود توانست گام بزرگی در این راستا بردارد. این درحالی بود که مسوولان تلاش داشتند با مصرفی کردن خودرو وکاهش قیمت ان و مقرون به صرفه نبودن استفاده از خودروهای فرسوده زمینه را به گونه ای فراهم کنند تا روند از رده خارج شدن خودروهای فرسوده روی ریل بیافتد که تا حدی هم این اتفاق درحال رخ دادن بود.

اما طی چند ماه اخیر این روند کاملا معکوس شد. همین دیروز دریک مجتمع تعمیرگاهی درخیابان گاراژ دارهای مشهد بودم که با چشم خودم دیدم دو خودروی کاملا فرسوده برای بازسازی وارد گاراژ شد. مالکان این دو خودرو درگفت وگو با نگارنده اظهارداشتند که افزایش قیمت خودرو باعث شده تا توانایی خرید خودروی نو وحتی کارکرده از انها سلب شودو تصمیم گرفته اند خودروی قدیمی خودرا بازسازی کرده وازان استفاده کنند. به گفته انها اکنون حتی تعمیر و فروش خودروهای از رده خارج هم مقرون به صرفه است.

این اتفاق به طور قطع درتیراژی بسیار بالاتر درمشهد رخ داده و نگارنده تنها شاهد بخش کوچکی از ان بوده است جالب است بدانید که این اتفاق بویژه درکلانشهرهایی مانند مشهد رخ میدهدو درشهرستانها کمترشاهد ان هستیم به این دلیل که درشهرستانها کمبود قطعات یدکی و نبود مکانیک های خبره وقدیمی باعث میشود تا عملا امکان بازسازی خودرو نباشدو حتی مالکان خودروهای شهرستان هم برای بازسازی وفروش انهارا به کلانشهرها میاورند که هم قطعات یدکی واوراقی به وفور وجود دارد وهم تعمیرکار موجوداست.

حال درنظر بگیرید درشرایط فعلی که وضع هوای شهرهایی چون مشهد هرروز به خط قرمز میرسد قرار باشد صدها یاهزاران خودرو فرسوده به شهر تزریق شود. خودروهایی که حتی درصورت دریافت معاینه فنی هم چند برابر خودروهای مدرن امروزی مصرف سوخت و چندین برابر انها الودگی هوا ایجاد میکنند.

از دیگرسو به نظرمیرسد همه تلاشهای سیاستگذاران اقتصادی برای تبدیل خودرو به کالایی مصرفی با یک جهش قیمت بر باد رفت واکنون مردم درصفهای ثبت نام خودرو قرارمیگیرند تا سرمایه خودرا تبدیل به خودرو کنند تا از روند افزایش ارزش افزوده عقب نمانندو به خودرو به عنوان یک سرمایه نه وسیله مصرفی نگاه میکنند دیدگاهی که شهرهای بزرگ از جمله مشهد اولین قربانیان ان خواهند بود.