اگرچه رئیس جمهور محترم در آخرین مصاحبه تلویزیونی خود به‌صراحت با لبخندی ظاهری و البته تلخ اعلام کرد که ثبات در بازار ارز برقرار است و دولت درراستای تامین ارز مردم مشکلی ندارد و حتی به‌کسانی که به‌دنبال درآمدهای باد آورده از این طریق هستند نیز هشدار داد که با آنها برخورد می‌شود. 

اما سخنان وی تاثیری نداشت و نابه‌سامانی بازار ارز همچنان ادامه پیدا کرد تا قیمت دلار تا مرز 7 هزار تومان نیز پیش رفت و بالاخره دولت را به‌فکر انداخت تا در جلسه‌ای راهکاری برای عبور از این بحران پیدا کند، ماحصل تفکرات و جلسات دولت در نهایت این شد که طبق اعلام معاون اول رئیس‌جمهور و اطلاعیه بانک مرکزی، قرار شد، دلار به‌صورت تک ‌نرخی آن‌هم باقیمت 4 هزار و 200 تومان از 21 فروردین و از طریق بانک‌ها و صرافی‌های معتبر دربازار عرضه شود. 

در حالی که بارقه‌ای از امید در جامعه نقش بست که شاید بازار ارز و به‌تبع آن بازار سایر اقلام به‌آرامش دست پیدا کند، اما گذر زمان نشان داد که این تصمیم دولت نیز همچون سایر تصمیمات دیگر آن ناقص بود و علاوه بر اینکه دلار با قیمت 4 هزار و 200 هزار تومان در صرافی‌ها و بانک‌های معرفی شده به‌ندرت و سختی پیدا می‌شد، قیمت دلار همچنان با نوسان و قیمت‌هایی مغایر با 4 هزار و 200 تومان در بازار مشهد به‌فروش می‌رسید.

 نوسانی که امروز شاید به‌اوج خود رسیده و قیمت هر دلار را تا بیش از 8 هزار تومان نیز بالا برده، به‌معضلی برای مردم تبدیل شده است، زیرا در حال حاضر، شهروندان هر کالایی به‌ویژه اقلام معیشتی و مورد نیاز یک زندگی را باید به‌بهانه افزایش قیمت دلار با قیمت‌های متغیر و متلاطم خریداری کنند یا مسئولان این شرایط را واقعا درک نمی‌کنند یا هم اینکه آن قدر حقوق‌های آنها نجومی بوده که به‌فکر اقشار متوسط و ضعیف جامعه نیستند که تغییرات قیمتی اقلام ضروری، متاثر از نوسانات قیمت ارز با سفره مردم چه‌کرده است.

اما به‌راستی این بازار قابل کنترل نیست یا اینکه وضعیت کنونی به‌گونه‌ای است که منافع خاصی را برای دولت و برخی دلالان دولتی در پی دارد که سبب شده، همه دست روی‌دست بگذارند و صرفا تماشاچی باشند.

از این‌رو تصمیم گرفتیم برای بررسی میدانی وضعیت بازار ارز و خرید و فروش آن به‌ این بازارها در مشهد برویم

صرافی‌ها: دلار نداریم!

خیابان امام خمینی (ره) مرکز خرید و فروش ارز و صرافی‌های مشهد است، ساعت 8:30 دقیقه صبح است و اگرچه اغلب صرافی‌ها بسته‌اند، اما آن چند صرافی هم که کرکره مغازه را بالا کشیده‌اند، اذعان دارند که دلاری برای فروش ندارند، اما در حاشیه همین خیابان، جلوی برخی صرافی‌ها و شعبه بانک ملی ازدحام جمعیت و صدای دلالان ارزی که از سن 20 سال تا 70، 80 سال دربین آنها دیده می‌شود، از رونق فروش غیررسمی دلار خبر می‌دهد، کمی نزدیک‌تر رفته و به‌منظور خرید دلار به‌سراغ یکی از دلالان می‌روم و قیمت دلار را از وی می‌پرسم.

او ابتدا از پاسخ دادن دوری می‌کند و به عبارتی سعی دارد افراد را از سر باز کند، بعد از چند لحظه می‌گوید، برای خرید یا فروش؟، اگر می‌خواهی بخری، قیمت 8 هزار و 100 تومان است و اگر می‌خواهی بفروشی، قیمت، 7 هزار و  800 تا 7 هزار و  900تومان.

یکی دیگر از آن طرف اضافه می‌شود و می‌گوید، چقدر می‌خواهی؟، گفتم برای مسافرت 350 تا می‌خواهم، جدا می‌شود و می‌رود.

یکی دیگر می‌گوید، در نهایت هر دلار را با قیمت 7 هزار و 750 تومان می‌توانم برایت تهیه کنم، گفتم، منصرف شدم و منتظر می‌مانم صرافی‌ها باز شوند، شاید توانستم دلار 4200 تومانی بخرم. 

دلال‌های محافظه‌کار 

در همین حال، نیمکتی را که فردی روی آن نشسته بود را در پیاده‌رو دیدم و به‌قصد استراحت آنجا توقفی کردم، ابتدا فکر کردم، فردی که روی نیمکت نشسته است زائر یا شهروندی است که از مغازه‌ها پوشاکی را خریداری کرده و به‌جهت اینکه نفسی چاق کند، آنجا نشسته است، اما وقتی این جمله را شنیدم که پسر جان دلار می‌خواهی، تازه فهمیدم که او دلال است و برای اینکه کسی به‌وی شک نکند، این ترفند را به‌کار بسته است.

به هرحال با وی وارد صحبت شدم و قیمت را از وی سئوال کردم، ابتدا قیمت را 8 هزار تومان اعلام کرد، اما وقتی با اصرار من مواجه شد، تلفن همراهش را بیرون آورد، با دوست یا به‌عبارتی همکارش وارد صحبت شد که قیمت آخر فروش چقدر است و بدون اینکه جمله دیگری بگوید، تلفن را قطع کرد، سپس رو به من کرد و گفت، کمی صبر کن، دو یا سه دقیقه نگذشت که فردی جلو آمد، با اشاره دوستش گفت: چقدر دلار می‌خواهی؟، گفتم 500 تا.

سپس ادامه داد: پول نقد و ترجیحا تراول همراه خودت داری، گفتم، نه فقط کارت دارم و برایت کارت به‌کارت می‌کنم، او با بیان این جمله که نه فقط با پول نقد می‌توانم برایت دلار تهیه کنم از جمع ما جدا شد.

بازار بی‌ثبات

کمی آن طرف‌تر مقابل بانک ملی مرکزی که در عرض چند دقیقه بسیار شلوغ شده بود، رفتم.

یکی از دلالان که در حال صحبت کردن با دوستش بود، ادعا داشت، 30 هزار دلار را با قیمت 7 هزار و 300 تومان دو روز قبل خریداری کرده است و زمانی که با این عبارت دوستش که ریسک بالایی را پذیرفته‌ای مواجه شد، ادامه داد: در این بازار اگر امروز خرید کنی از فردا بهتر است، از طرفی، طبق برخی شایعات شنیده‌ام که قیمت دلار تا 10 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.

دلال دیگری با بیان اینکه 20 هزار دلار دیشب خریدم، همه متعجب نگاهش می‌کنند که چرا این کار را کرده است، توضیح داد: منزل و یک قطعه زمین خود را فروختم و دلار خریدم چون مطمئن هستم با این بازار  بی‌صاحب که هر کسی برای خودش قیمت تعیین می‌کند و برای خودش سازی می‌زند، حتما سود می‌کنم.

دلار تقلبی یا اصل؟مسئله این است 

در ادامه گزارش تصمیم گرفتم به‌عنوان مشتری برای تهیه دلار به‌چند صرافی مراجعه کنم، اما موضوع قابل تامل این بود که اغلب صرافی‌ها تعطیل بودند و صرافی‌هایی هم که کرکره مغازه‌ خود را بالا داده بودند با چسباندن برگه‌ای با عنوان اینکه خرید و فروش ارز نداریم، تکلیف خودشان را در برابر بازار مشخص کرده بودند.

وارد یکی از این صرافی‌ها شدم و دلیل اینکه خرید و فروش ندارد را جویا شدم، او نیز تنها به‌این جمله اکتفا کرد که دلیلی ندارد، دلار نداریم، قیمت هم نداریم، امروز تعطیل هستیم و از طرفی قادر به‌پذیرفتن این مقدار از ریسک در این بازار نیستیم، اگر قصد خرید دلار برای مسافرت یا تحصیل دارید به‌شعب ارزی بانک‌ها مراجعه کنید، اما از دلال‌ها خریداری نکنید، چون هم دلار تقلبی می‌دهند و هم گران می‌فروشند.

با نزدیک شدن به‌ساعت 11 به‌حاشیه بلوار امام خمینی(ره) و محل فعالیت صرافی‌های دیگری برمی‌گردم، جمعیت چند برابر شده و ساعت از 11 نیز گذشته است، اما همچنان اغلب صرافی‌ها تعطیل هستند، به‌طوری که مشاهدات میدانی خبرنگار ما حاکی از ان است که هنوز هیچ‌کس نتوانسته است، دلاری از صرافی‌ها بخرد یا به‌آنها بفروشد، یکی از صرافی‌ها که مسئول یکی از شعب بانکی او را به‌ما معرفی کرده است، گفت: دولت اگر می‌خواهد دلار 4 هزار و 200 تومان بفروشیم به‌ما ارز بدهد، چون ما دلاری برای فروش نداریم و کسی هم حاضر نیست، دلار را به 4 هزار و 200 تومان به‌ما بفروشد که ما در اختیار مردم قرار دهیم و دست دلالان را کوتاه کند.

فرد دیگری که در داخل صرافی نشسته است در پاسخ به‌این سئوال که به‌نظر شما آیا نرخ دلار افزایش دارد یا کاهش، پاسخ داد که معلوم نیست چه اتفاقی رخ می‌دهد، اینها همه بازی خود دولت است، او همچنین در ادامه به‌این سئوال که تا چه زمانی خرید و فروش ندارید، پاسخ داد: مشخص نیست! 

صرافی دیگر نیز در حالی که کارکنان آن در داخل مشغول کار بودند، در ورودی را قفل کرده بود و یکی از کارکنان آن در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مشهد بیان کرد: تعطیل است و خرید و فروش نداریم. 

سوءاستفاده دلالان خارجی از بازار دلار ایران 

از صرافی خارج شده و دوباره به‌جمع دلالان بر می‌گردم، در همین حال، مرد عرب‌زبانی که از شواهد پیدا است با خود دلار دارد و به‌قصد فروش آنها با فردی که انگار مترجم و یا دلال او است، به‌خیابان امام خمینی(ره) آمده است وارد جمعیت می‌شود که توسط دو نفر از دلال‌ها به‌کوچه‌ای در مجاورت بانک ملی هدایت می‌شود، به‌بهانه خرید دلار، آهسته به‌دنبال آنها رفتم، مرد عرب‌زبان اگرچه قیمت 7 هزار و 800 تومان را به‌مترجمش اعلام کرد و همزمان نیز قیمت را برروی گوشی همراهش ثبت کرد و به‌خریداران نشان داد، اما در نهایت با توافق طرفین دلارهایش را به‌قیمت 7 هزار و 750 تومان به‌فروش رساند و تمام پول را تراول 50 هزار تومانی دریافت کرد، با سوار شدن بر یک ماشین خارجی از محل خارج شد. 

بازار دلار در دست دلالان 

ساعت 12 ظهر است و درحالی ‌که اول صبح و پیش از ساعت 10 دلار با قیمت 7 هزار و 900 تا 8 هزار تومان توسط دلالان معامله می‌شد، اما حالا قیمت به 8 هزار و 300 تومان هم رسیده است. 

ساعت از یک و نیم می‌گذرد و همان تعداد صرافی هم که باز بودند و پاسخ ناقص به‌مردم می‌دادند، نیز تعطیل می‌کنند و بازار دلار فقط در دستان دلالان باقی می‌ماند و مسافران، اتباع و سایر افرادی که شاید نیاز مبرمی به‌ارز دارند، مجبورند به‌ساز دلالان برقصند و دلار را با مبالغ بیشتر از 8 هزار تومان از آنها خریداری کنند.

دولت قادر نیست بازار را کنترل کند یا نمی‌خواهد، حال دولتی که ادعا داشت ثبات را در بازار ایجاد کرده است و نگرانی از این حیث جامعه را تهدید نمی‌کند، با کسانی که به‌دنبال ایجاد تنش و بر هم زدن آرامش اقتصادی کشور باشند، برخورد قاطع می‌کند، این روزها در برابر این  هرج و مرج بازار ارز هیچ عکس‌العملی نمی‌تواند انجام دهد و مردم را برابر تغییرات لحظه‌ای قیمت‌ها تنها گذاشته است. 

این رویه سبب شده، مردم به‌یقین برسند که دولت واقعا یا نمی‌تواند در برابر این نوسانات قیمتی اقدامی انجام دهد یا این نوسانات همچون تغییر نرخ قیمت دلار دولتی از 3 هزار و 800 به 4 هزار و 200 تومان برای دولت منافعی دارد و از این رو قصد ندارد از این منافع چشم‌پوشی کند، از طرفی این نوسانات سبب شده، افراد از سایر کشورها نیز از وضعیت فعلی سوءاستفاده کنند و ارزی را که در کشورهای خودشان ارزش ندارد را در بازار ایران به‌قیمت‌های بالا به‌فروش برسانند.

افکار عمومی منتظر هستند، رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت پس از گذشت پنج سال، در قبال این شرایط که دیگر نمی‌توان آن را به‌دولت‌های قبلی ارتباط داد، پاسخگو باشند، از طرفی روز به‌روز تعداد کارگران بیکار شده به‌دلیل تعطیلی صنایع و کارخانجات بیشتر شده و سفره معیشتی مردم نیز کوچک‌تر می‌شود، امروز جوانان و چه‌بسا نوجوانان نیز به‌دنبال مشاغل کاذبی همچون دلالی می‌روند، زیرا دیگر امیدی به‌بازار کار واقعی ندارند، همه اینها در شرایطی در حال رخ دادن است که شعار دولت ایجاد نشاط و امید در بین جامعه است.